کتاب قانون اساسی مشروطه ی ایران و اصول دموکراسی

کتاب قانون اساسی مشروطه ی ایران و اصول دموکراسی به قلم مصطفی رحیمی در انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.

دموکراسی به معنای حکومت مردم است.

منظور از حکومت دموکراسی آن است که مردم، خود صاحب اختیار سرنوشت خویش باشند، حکومت در دست مردم یا نمایندگان آنان باشد، و تمام قدرت های حاکم بر مملکت ناشی از مردم شناخته شود. لازمه ی چنین حکومتی آن است که هیچ کس صاحب مقام رسمی نباشد مگر آنکه مردم آزادانه او را قدرت داده باشند و قدرت او نیز در اختیار و تحت نظارت مردم باشد. در حکومت دموکراسی هیچ کس حق ندارد از دستاویزهای دینی، ملی یا تاریخی، قدرت خاصی به دست آورد و به علت آنکه از طبقه ی خاصی بوده است، برای خویش امتیازی قائل می شود.

در جامعه ی دموکراسی همه ی افراد مردم برابرند و آزاد.

معنای برابری آن است که هیچ کس حق ندارد پیش از دیگری حق حاکمت را به خود اختصاص دهد. اشراف زاده همان اندازه حق دارد که دهقان زاده، و بی سواد همان اندازه حق تعیین سرنوشت خود را دارد که با سواد.

نخستین هدف دموکراسی باید تهیه ی حداقل وسیله معاش برای مردم باشد، همه ی مردم باید از نظر نان، مسکن و بهداشت آسوده دل باشند تا بتوانند متوجه دنیای وسیع تر و عالی تری شوند. نیازمند نان، در اندیشه ی برابری و تربیت اجتماعی نیست، زیرا گرسنه نه ایمان دارد و نه مجال پرداختن به حقیقت. گرچه هیچ گاه تأمین وسیله ی معاش مردم هدف نهایی دموکراسی نیست، اما سنگ زیرین این بناست. مردم عادی همه مسیح و بایزید و گاندی نیستند تا از روی تا از امور مادی یکسره بگذرند و زندگی خود را وقف امور معنوی کنند. حکومت دموکراسی نباید توقعی، بیرون از حد تونایی بشر عادی، از افراد مملکت داشته باشد.

این مسلم است که نان خوردن هدف بشر نیست، بلکه وسیله ای است برای رسیدن به مدارج بلند انسانی. نباید پنداشت که همین که حکومتی وسیله معاش مردم را فراهم کرد، همه ی وظیفه خود را انجام داده است.

فهرست

فصل 1: اندیشه ی دموکراسی در ایران فصل 2: مبانی قانون اساسی ایران بخش دوم: زمامداران چگونه باید انتخاب شوند بخش سوم: تربیت حکومت (زمامداران چگونه باید حکومت کنند؟) بخش چهارم: چگونه قدرت زمداران باید محدود شود؟

برشی از متن کتاب

در سال 1324 قمری، پس از یک دوره طولانی استبداد، مردم ایران شوریدند و به شرحی که باید تفصیل آن را در تاریخ ها دید، حکومت را از دست عاملان استبداد بیرون آوردند. نوشتن قانون اساسی و متهم آن محصول این دوران است. انقلاب مشروطیت دارای دو دوره مجزاست: در دوره ی اول عده ای از روشنفکران و روحانیان افراد ناراضی دست به دست هم می دهند و بر ضد حکومت قیام می کنند، اما هنوز انقلاب به میان مردم رخنه نکرده است. تجلی این شورش، ایراد سخنرانی های هیجان انگیز، مهاجرت، بست نشینی و مانند آن هاست. نارضایان از بی عدالتی به تنگ آمده اند، بی آنکه بدانند برای استقرار عدالت چه باید کرد، از فساد فریاد می کنند، بی آنکه بدانند علاج قطعی دفع فساد چیست؛ و در این میان کار و فساد دستگاه به جایی می رسد که صدراعظم برای وزیر امور خارجه پیام می دهد که وزارت او را دیگری به صد هزار تومان می خرد. وزیر یا باید خود این مبلغ را بپردازد یا جای خود را به خریدار واگذارد. وزیر امور خارجه بهای شغل خود را می پردازد، و برای اینکه رشوه ی دیگری ندهد، به فکر چاره ای افتاد وانگهی به مشروطه طلبان نزدیک می شود. ناراضیان این دوره بیشتر به فکر «عدالت خانه»اند تا به گرفتن مشروطیت و خاتمه دادن به استبداد. در مرحله ی دوم شورش به داخل بیشتر طبقات مختلف مردم جز دهقان ها نفوذ می کند، شراره ی انقلاب از حضرت عبد العظیم و قم به تبریز می جهد و مراغه و اصفهان و رشت و شیراز و سایر شهرها را فرا می گیرد. در این دوره مردم مشروطه می خواهند و در آرزوی حکومت قانون هستند. دیگر تأسیس عدالت خانه و حتی دارالشورا، آنان را راضی نمی کند؛ می خواهند دولت استبدادی را سرنگون کنند، می خواهند حکومت در دست نمایندگان آنان باشد.

نویسنده: مصطفی رحیمی انتشارات: نیلوفر