کتاب فیزیک دهم [10] ریاضی علامه حلی

کتاب فیزیک دهم (رشته ریاضی)، اثر ابوالفضل علی‌دوست، حسین عسکری، سید محمد هاشمی‌نسب، سید حسین حنیفی و پوریا دیار کجوری می‌باشد که توسط انتشارات علامه حلی به چاپ رسیده است.

انتشارات علامه حلی در راستای نشر کتاب‌های کار، سؤال و تست برای دانش‌آموزانی که در مدارس سمپاد و استعدادهای درخشان تحصیل می‌کنند یا قصد شرکت در آزمون‌های این مدارس را دارند، تأسیس شده و در گروه خود از معلمان و مؤلفانی برجسته بهره برده که خود نیز در چنین مدارسی تحصیل نموده‌اند و تمام دغدغه‌ها و مسائل و مشکلات مربوط به دانش‌آموزان این مدارس را به خوبی می دانند و با علم و آگاهی و البته خلاقیت، اقدام به تألیف این دسته از کتاب‌ها نموده‌اند تا با ارائه روش‌های نوین آموزشی در کنار تجارب ارزشمند خود، اثری مفید و مناسب برای  این دسته از مخاطبان عرضه دارند. فیزیک پایه دهم رشته ریاضی نیز در گروه این کتاب‌ها جای می‌گیرد که طبقه‌بندی آن، منطبق بر سرفصل‌های کتاب درسی بوده و هر فصل به بخش‌های چندگانه‌ای تقسیم شده است. مطالب علمی آورده شده در هر فصل به صورت نموداری در ابتدای آن بیان شده تا مخاطب با آگاهی کلی از اینکه آن فصل به چه مباحثی می‌پردازد، مطالعه و تمرین را آغاز کند. درس‌نامه‌ها نیز با بیانی علمی، مناسب دانش‌آموزان برتر تألیف شده‌اند و از آنجا که نحوه نگارش کتاب بر پایه واداشتن دانش‌آموز به فعالیت و پویایی است، لذا در خلال ارائه درس، بخش‌های «پاسخ‌گو باش» و «فسفر بسوزان» گنجانده شده تا با به چالش کشیدن ذهن دانش‌آموز، وی را به پاسخ‌گویی سؤالاتی از متن و حتی فراتر از آن وا‌ دارد. کتاب تنها به درس‌نامه‌ها و فعالیت‌های مکتوب اکتفا نکرده، از این‌رو به فراخور نیاز، در لابه‌لای بیان مطالب درس‌نامه، بخش‌هایی با عناوین «کنکاش کن» و «دست به کارشو» آورده شده است. در این بخش‌ها از دانش‌آموز خواسته شده تا پیرامون موضوع داده شده، تحقیق و تفحص کند و یا با ارائه دستورالعمل‌های آزمایش و ساخت وسیله، فهم مطالب را بالا ببرد.  اطلاعات جانبی اما خواندنی پیرامون فیزیک و مشاهیر آن نیز در بخش‌های «جالب است بدانی» و «تاریخ علم» گنجانده شده است. علاوه بر ویژگی‌های ذکر شده از جمله خصوصیات دیگری که این کتاب را از سایر آثار کمک درسی متمایز می‌کند، ، بخش لغت‌نامه کتاب است که معادل انگلیسی لغات و اصطلاحات به کار برده شده هر فصل در آن گنجانده شده تا در صورت مشاهده کتاب‌هایی به زبان‌های دیگر، این لغات و اصطلاحات تخصصی برای مخاطب نا آشنا نباشد. بخش‌های «آزمایش‌گاه فیزیک» نیز شامل طرح آزمایش و صفحه گزارش‌کاری آماده است تا دانش‌آموز بعد از انجام عملی آزمایش صفحات را تکمیل و پر کرده و به مسؤول آزمایش‌گاه تحویل دهد. بخشی برای جمع‌بندی مطالب و نیز ارائه تمرین‌های متناسب و پرسش‌های تستی از دیگر بخش‌های مهم هر فصل هستند که در پایان هر فصل گنجانده شده و بخش پاسخ‌ها نیز پایان کتاب و فصول را شامل می‌شود. و به این ترتیب یک اثر قابل اطمینان در اختیار دانش آموزان سخت کوش و علم‌دوست قرار گرفته است.

 

 

برشی از متن کتاب

کار کارکردی یا نه ؟! از واژه کار در زندگی روزمره زیاد استفاده می‌کنیم؛ مثلاً وقتی می‌گوییم «امروز سخت کار کردم» منظورمان این است که فعالیت بدنی زیادی داشتم. یا وقتی می‌گوییم «روی این مسئله باید بیشتر کار کنی» منظورمان این است که باید روی مسئله بیشتر فکر شود. گاهی وقت‌ها هم منظورمان از کار، شغل است مثلاً «کار شما چیست؟». در فیزیک، واژه «کار» تعریف دقیقی دارد و همه استفاده‌هایی که این واژه در زندگی دارد را شامل نمی‌شود. شما در علوم سال هفتم با تعریف ساده‌ای از کار آشنا شدید. آموختید که وقتی روی یک جسم کار انجام می‌شود که به آن نیرویی وارد شود و جسم در راستای نیرو جابه‌جا شود. برای اینکه این بخش را بیشتر به خاطر آورید، مثال زیر را بخوانید و به پرسش بعد از آن پاسخ دهید. مثال 6. آیا روی که جسم‌های زیر در شرایط توصیف شده، کار انجام می‌شود؟ توضیح دهید. الف) سفینه‌ای که با سرعت ثابت در فضا (به دور از هر چیز ) در حرکت است. ب) اتاقک آسانسوری که با کابل فولادی بالا کشیده می‌شود. چ) کتابی که روی یک میز، ساکن است. پاسخ: الف) چون به سفینه هیچ نیرویی وارد نمی‌شود، پس هیچ کاری روی سفینه انجام نمی‌شود (کار باید توسط نیروها انجام شود). ب) کابل فولادی اتاقک آسانسور را به طرف بالا می‌کشد و اتاقک هم به طرف بالا جابه‌جا می‌شود پس کابل فولادی روی اتاقک آسانسور کار انجام می‌دهد. چ) به کتاب نیروی وزن و نیروی تکیه‌گاه وارد می‌شود؛ ولی کتاب ساکن جابه‌جایی ندارد. پس هیچ کاری روی آن انجام نمی‌شود. در کدام یک از موارد زیر، روی جسم توسط نیروی نام برده کار انجام می‌شود ؟ دلیل‌ات را توضیح بده . الف) نیروی وزن در سقوط آزاد جسم. ب) نیروی اصطکاک ایستایی بین پایه‌های میز و زمین، وقتی میز را هل می‌دهیم و تکان نمی‌خورد. وقتی سطل آشغال کلاس را با ضربه کوچکی روی کف افقی کلاس سر می‌دهیم، آیا نیروی اصطکاک جنبشی روی سطل آشغال کار انجام می‌دهد؟ آیا نیروی اصطکاک جنبشی در راستای جابه‌جایی است؟ راهنمایی: راستا با جهت فرق دارد … هرراستا، مانند یک خط راست است که دو جهت دارد! می‌دانید که نیرو و جابه‌جایی هر دوبردار هستند. در فصل اول امسال نیز آموختیم که کمیت‌های برداری علاوه بر مقدار، راستا و جهت هم دارند. به بیانی دقیق‌تر می‌توانیم بگوییم که وقتی یک نیرو در راستای جابه‌جایی جسم باشد، آن نیرو روی جسم کار انجام می‌دهد؛ مثل نیروی وزن در سقوط آزاد (هم راستا و هم جهت با جابه‌جایی) یا مثل نیروی اصطکاک جنبشی  در سر خوردن سطل آشغال روی کف کلاس (هم راستا ولی خلاف جهت جابجایی). در حالی که نیروهایی که عمود بر جابه‌جایی جسم هستند، کاری روی جسم انجام نمی‌دهند. مثل نیروی وزن در سر خوردن سطل آشغال روی کف کلاس!

فهرست

فصل اول: اندازه‌گیری درس‌نامه تمرین پرسش‌های چهار گزینه‌ای  فصل دوم: کار و انرژی  درس‌نامه تمرین پرسش‌های چهارگزینه‌ای  فصل سوم: ویژگی‌های مواد  درس‌نامه تمرین پرسش‌های چهارگزینه‌ای  فصل چهارم: دما و گرما  درس‌نامه تمرین پرسش‌های چهارگزینه‌ای  فصل پنجم : ترمودینامیک  درس‌نامه تمرین پرسش‌های چهارگزینه‌ای پاسخ‌ها  

• مؤلف: هیأت مؤلفان
• انتشارات: علامه حلی