کتاب فصوص الحکم | ابن عربی

کتاب فصوص الحکم تالیف محمدبن علی ابن عربی با ترجمه ی محمدعلی موحد و صمد موحد توسط نشر کارنامه به چاپ رسیده است.

مبالغه نیست اگر گفته شود که کتاب «فصوص» از نظر منزلت، عمق و تأثیر مهمترین کتاب ابن عربی در شکل دهی به اعتقادات صوفیانه عصر خود و نسل های بعدتر از آن بوده است. او مکتب وحدت وجود را در شکل نهایی آن ترسیم کرد. وی برای این مکتب اصطلاحاتی صوفیانه که آنها را از هر منبعی که می توانست بگیرد وضع نمود؛ منابعی چون قرآن، حدیث، علم کلام، فلسفه مشائی، فلسفه نوافلاطونی گنوسی مسیحی، رواقیه و فلسفه فیلون یهودی. وی همچنین از اصطلاحات اسماعیلیان باطنی، قرمطیان، اخوان الصفا و صوفیان پیش کسوت جهان اسلام بهره ها برداشت. لیکن او همه این اصطلاحات را به روش خاص خود شکل داد. وی برای هر اصطلاحی معنای جدیدی فراهم آورد که با روح مکتب عمومی او در وحدت وجود تطابق داشت. بدین طریق وی ثروتی از الفاظ در فلسفه تصوف از خود به جای گذاشت که زاد و توشه صوفیان وحدت وجودی برای قرنها بوده است. الفاظی که محوری بوده است برای مفاهیمی که نویسندگان ایشان مطرح کرده اند. هیچ صوفی مسلمان – شاعر یا غیر شاعر، عرب یا فارس و یا ترک پس از ابن عربی نیامده است مگر آنکه از اصطلاحات او تاثیر پذیرفته و با الهام از گفتار او سخن گفته است.

با این حال اهمیت فصوص تنها منحصر به اصصطلاحاتش نیست که صوفیان و شاعران پس آمده آنها را بارها تکرار کرده اند. کتاب دارای ارزش دیگری هم هست که تنها از ناحیه مضمون و محتوا قابل ارزیابی نیست. چرا که در این کتاب مؤلف به مسأله بزرگ خود که همان مسأله وحدت وجود و موضوعات فرعی آن است می پردازد و این مسایل را به گونه ای مورد بررسی قرار می دهد و آنان را به گونه ای مورد استنباط کلامی خاص قرار می دهد که نظیر آن در هیچکدام از تألیفات دیگر او مشاهده نمی شود.

این کتاب خلاصه ای است از یک مکتب در فلسفه صوفیانه که دارای بخش های منسجم و هماهنگ می باشد. این مکتبی است که تقریبا آن را به صورت کامل در کتاب دیگری از او نمی یابیم. چنانکه نظیر آن را در کتاب های صوفیان دیگر که پیش تر و یا پس از او آمدند نمی یابیم.

فهرست