کتاب فرهنگ، هنر و توسعه - آمارتیا سن

کتاب فرهنگ، هنر و توسعه اثر آمارتیا سن با ترجمه کاظم فرهادی توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است.

در این کتاب مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی درباره‌ی تاثیر فرهنگ و هنر بر توسعه گرد آوری شده که تاکید می کنند عوامل فرهنگی نقشی بسیار مهم و پر رنگ در توسعه‌ی کشورها دارند. در این مقاله ها اشاره می شود که اقتصاد را بدون توجه به ارزش‌ها و عادت های فرهنگی نمی توان گسترش داد. آمارتیاسن، پژوهشگر و نظریه پرداز هندی، با تحلیل های موشکافانه  در برابر  تفکرِ سلطه‌ی اقتصاد بر سایر بخش های جامعه می‌ایستد و بر اهمیت فرهنگ، ارزش‌ها و اخلاق تاکید می‌کند. او معتقد است که اقتصاد بدون فرهنگ، حتی اگر هم رشد کند افراد جامعه را به سوی سبکی از زندگی پیش می برد که فقط می‌خواهند بیاندوزند و حاضر نیستند برای توسعه‌ی جامعه کاری انجام دهند. بی تفاوتی و عدم کنش گریِ آن‌ها در دراز مدت، به اقتصاد لطمه مهلکی خواهد زد. از این رو رشد و توسعه ی اقتصاد نیازمند ارزش‌هایی است که افراد را به سوی تحرک و پاسداری از دستاوردهای توسعه سوق بدهد. مثل: انگیزه ی کارکردن، مسئولیت پذیری، دلسوزی، میل به همکاری و مشارکت اجتماعی، کنش گر بودن و ... که برای عمل کردن به این ارزش ها  باید فرهنگ ها در کنار هم قرار بگیرند و یکدیگر را تکمیل کنند. مرز بندی بین« فرهنگ آن ها و فرهنگ ما»، ارتباط متقابل جوامع را دشوار خواهد کرد. باید در مقابل تمایزها و تفاوت ها بر احترام به فردیت تأکید شود. « ساتیا جیت رای» هیچ دلیلی بر ای بستن درها به سوی جهان خارج نمی بیند. او معتقد است که باید از ایده ها، شکل های هنری و سبک زندگی  در همه جا چه در هند و چه در خارج از آن، لذت برد و از آن ها درس آموخت.

برشی از متن کتاب

فرهنگ ژاپنی و نظام های ارزشی ترکیب هنجارهای رفتاری با کسب و کار عملی در کامیابی حیرت آوراقتصادی ژاپن، که اقتصادی عقب مانده را درکمتر ازیک قرن به یکی از ثروتمندترین ملل جهان مبدل ساخته، به یقین نقشی عمده ایفا کرده است، و این موضوع را به سختی می توان انکارکرد. ژاپن در شناخت ریشه های رفتاری پیشرفت اقتصادی انقلابی به وجود آورد، و این مقصود را با اثبات عمومیت نداشتن نظریه‌ی غالب پیشین - که هواداران بسیاری هم داشت - حاصل شد. نظریه‌ی مورد بحث حاکی از آن است که روحیات زاهدانه و تا حدی بی‌گذشت «اخلاق پروتستانی» از جمله خویشتن محوری خودبینانه، موثرترین عامل نیل به پیشرفت اقتصادی بوده است. ژاپن کوشید این کار را به نحوی متفاوت انجام دهد و بسیار خوب هم انجام داد. این کشور مقوله‌ی متفاوتی از ارزش های اخلاقی را در عملیات اقتصادی به کار گرفت، مقوله‌ای که بر مسئولیت گروهی، وفاداری جمعی، اعتماد بین اشخاص و قراردادهای تلویحی مقید کننده‌ی رفتار فردی تاکید می کند. به نظر می رسد در خصوص بهره‌گیری از این ارزش ها در دستاوردهای چشم گیر ژاپن و ارتقای سریع این کشور به جایگاه برتر اقتصادی در جهان شواهد قابل توجهی وجود داشته باشد که بسیا ر مهم است. تحلیلگران مختلف اجتماعی و اقتصادی گزارش های متفاوتی از دلیل گسترش این ویژگی‌های رفتاری ارائه داده اند. میچیو مریشیما ریشه های « خصلت های قومی‌ژاپن» را تا تاریخ خاص فئودالی آن ردیابی کرد. رانلد دور بر تاثیر « اخلاق کنفوسیوسی» تاکید کرد. ایکوایکه‌گامی بر نفوذ « قانون عزت و شرف سامورایی» تمرکز کرد. ماساهیکوآئوکی تحولات رفتاری را به کنش های متقابل در تئوری بازی ها که به نحوی سازنده بر مبنای لرزش های متداول بنا شده است، ربط داد. همه این توضیحات متفاوت - و تاحدی رقیب یکدیگر - در باره‌ی اخلاق کسب و کار ژاپنی در خور توجه است. اما نخستین نکته مورد توجه، جدا از این که چه‌گونه توضیح خاستگاه به آن منضم شده، ماهیت خاص این امر ، ظهور و گسترش این اخلاقیات خاص است. کنزابورواوئه، رمان نویس و نویسنده‌ی ژرف اندیش ژاپنی، چشم انداز علّی مهم یعنی تاثیر تعلیم و تربیت را به این مباحثه ها افزوده است. ماهیت تعلیم و تربیت نمی توانست برای ویژگی‌های خاص ارزش های ژاپنی بی اهمیت بوده باشد. به نظر می‌رسد سنت پرورش یافته به وسیله ی نهادهایی آموزشی مانند «کایتوکودو» که ابتدا توسط تاجران اوساکا - به علت بدبینی آن ها به تدبیرهای توکوگاوا در خصوص تعلیم و تربیت  تحت حمایت دولت - تاسیس شد، حمایت چشم گیری از فرایند شکل گیری ارزش به عمل آورده است. علت هر چه بوده باشد، کیفیت بارز ارزش‌های جمعی که در نهایت استحکام بر پایه‌ی اعتماد استوار شده، در دوران پیشرفت ژاپن و ظهور سریعش به مثابه رهبر جهان، به این کشور بسیار کمک کرده است. موضوع اخلاق کسب و کار نیز برای درک روشن تر - روی دیگر - مشکلات جاری ژاپن، که اکنون چند سالی است ادامه دارد، دارای اهمیت است. تمرکز عمده بر این مسائل در بخش مالی، به خصوص دربانکداری ژاپنی است، اما تاثیر بدی برکل اقتصاد ژاپن گذاشته است. با توجه به کامیابی گذشته ژاپن، طرح این سوال به جاست: چه شده که ما اکنون به چنین تنشی رسیده ایم؟ چند نویسنده ی ژاپنی توجه خود را به نقش «کژمنشی » د رفساد و ناکارآمدی جلب کرده‌اند، و تردیدی نیست که در این رشته از استدلال ها نیز حقیقتی نهفته است.

فهرست

• یادداشت مترجم
• ساتیا جیت رای و هن رکل باوری: فرهنگ ما، فرهنگ آن ها
• فرهنگ چقدر اهمیت دارد؟
• مقدمه
• ارتباط ها
• یکپارچگی
• تعصب و بیگانگی
• جبر گرایی فرهنگی
• وابستگی متقابل و آموختن
• جهانی سازی فرهنگی
• کلام پایانی
• فرهنگ و توسعه
• سرمایه گذاریی های فرهنگی و بازده های اقتصادی
• شالوده های فرهنگی رفتار
• فرهنگ ژاپنی و نظام های ارزشی
• درس هایی مهم از تجربه های ژاپن
• تعمیم های کلان و محدودیت های آن
• ارزش ها، نهادها و فرهنگ
• پیشبرد اهداف فرهنگی
• تاریخ و مدارا
• جهانی شدن و از دست رفتن فرهنگ های بومی
• انتخاب اجتماعی و دموکراسی
• سخن آخر

نویسنده: آمارتیا سن گردآوری و ترجمه: کاظم فرهادی ناشر: چشمه