کتاب فانوس جادویی زمان - داریوش شایگان

کتاب فانوس جادویی زمان به قلم داریوش شایگان در انتشارات فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.

کتاب "فانوس جادویی زمان"، به نقد و تفسیر طرز تفکرات و نگرش های "والنتین لویی ژرژ اوژن مارسل پروست"، نویسنده ی بزرگ فرانسوی و هم چنین مجموعه رمان های او تحت عناوین "در جست و جوی زمان از دست رفته"، می پردازد. در واقع، "داریوش شایگان"، مولف اثر پیش رو، به دلیل علاقه ی خاص و شخصی خویش نسبت به مارسل و هم چنین تاملات قابل احترام و ارزشمند این نویسنده ی صاحب نام، کتاب حاضر را تدوین نموده و اثری خواندنی را در دسترس مخاطب قرار می دهد. وی در ابتدای کتاب، شرح جامع و مفیدی را در باب پروست،  قدرت و توانایی فوق العاده اش در نویسندگی و بیماری جسمی او که منجر به ایجاد خودآگاهی درونی در وی گردید، ارائه می دهد؛ پروست به دنبال ظهور بیماری، علی رغم میل و علاقه اش، مدت ها، از حضور در هر گونه اجتماع و محافلی خودداری کرده و با عزلت گزینی در منزل، به نگارش رمان های در جست جوی زمان از دست رفته پرداخت و پس از پایان این کتاب ها، چشم از جهان فرو بست. در همین راستا، مولف، نوع شخصیت پردازی های او در رمان های مذکور، اهداف داستان ها و سیر و تحول آن ها را با تکیه بر دانش و مطالعات خویش، بیان نموده و خواننده را از نوع نگرش خود در رابطه با پروست و آثار نفیس وی، آگاه می سازد.

فهرست

پیش ‌گفتار مقدمه فصل اول: مارسل پروست پیش از آفرینش رمان در جستجوی زمان از دست رفته فصل دوم: خواب ـ خاطره خواب بنیادین خاطره ی غیر ارادی فصل سوم: روان ‌شناسی در فضا، حلقه ی من ـ زمان - مکان فصل چهام: جستجو: حکایت یک سیر و سلوک طرف خانه ی سوان در سایه ی دوشیزگان شکوفا طرف گرمانت سدوم و عموره اسیر گریخته فصل پنجم: هنر و جوهر نشانه های جست جو از دیدگاه ژیل دلوز آیا پروست عارف است؟ فصل ششم: زمان بازیافته فهرست منابع نمایه تصاویر

برشی از متن کتاب

عصر هنگام روزی از اوایل سال 1992، نویسنده ی رنجور و بیمار در حالی که بارقه ی شادکامی در چشمانش می درخشید به سلسلت آلباره، خدمتکار و مونس وفادارش، اعلام کرد که دیشب کلمه ی «پایان» را پای جست جوی طولانی و ریاضت وارش رقم زده است. کامیاب از نبردی طولانی و توانفرسا، نفس تنگش را از چنگ یورش های بی امان آسم رهانید تا دم حیات را در جان اثرش بدمد؛ حالا می توانست جسم نحیف و بی رمقش را آسوده دلانه تسلیم مرگ کند و کار جاودانگی را به بقای ابدی مخلوقش بسپارد. پروست بیمار سال های پایانی عمر کوتاهش را یک سره مصروف خلق اثرش می کند و برای آن که لحظه ای از تتمه ی این زمان کوتاه از دستش نگریزد، عزلت می گزیند و خود را از معاشرت های اجتماعی و حشر و نشر با محافل و حتی از جریان های فرهنگی و هنری محروم می سازد، زیرا به نظر او کتاب ها «فرزندان انزوا و سکوت اند». بدین ترتیب مارسل پروست پنجاه و یک ساله، زندگی اش را فدای خلق شاهکارش می کند و چنان که پیش بینی کرده بود، چند ماهی پس از نگاشتن کلمه ی «پایان»، در هجدهم نوامبر همان سال (1922) چشم از جهان فرو می بندد. درست است که رمان جستجو در سالیان عزلت پزینی پروست به رشته ی تحریر درآمد، ولی فراموش نباید کرد که دنیای شکوهمند و پر تفصیل رمان با آن ریزپردازی های دقیق و وسواس گونه، حاصل یک عمر مشاهده گری خالقش بود، مشاهده گری خستگی ناپذیر و کنجکاو که همه ی زندگی اش را صرف گردآوری خشت های بی شمار این بنای عظیم و تجهیز کارگاه ذهن خلاقش کرد تا در دوران چهارده ساله ی انزوا، این مواد و مصالح و آرایه های از پیش گرد آمده را نظم و شامان بخشد و دنیایی را که از مدت ها پیش در دورنش پرورانده بود، متجلی سازد و به قالب رمان درآورد. گیرایی محافل اشرافی و وسوسه ی مقاومت ناپذیر حشر و نشر با شخصیت های پرآوازه ی سالن ها برای راوی جستجو، همان جذبه ای است که مارسل پروست را شیفته ی خود کرده بود. پروست از نوجوانی به محافل مشهور پاریس راه یافت. در پانزده سالگی با وساطت ژاک بیزه، دوست دبیرستانی اش، دبه سالن مادام استروس - بیزه  راه پیدا کرد و دیری نگذشت که از میهمانان پر و پا قرص مادام استروس و مقرب درگاه او شد. در همین سال بود که پروست با بیش تر نخبگان و اهالی ادب و شخصیت های منتفذ جمهوری سوم آشنا شد. آن جا بود که با چشمان خمار و غزال گونه اش که به شاهزاده ای ایرانی مانندش می کرد، آوازه ای برای خود دست و پا کرد. مارسل پروست در گرماگرم محفل گردی هایش، جوانی بود بیست ساله با چشمانی زیبا، پلک های بلند و سنگین، نگاه پر عطوفت، و صدایی گیرا که تنگی نفسش در آن خش می انداخت، چشمان کنجکاو و با ذکاوتش گویی در پس هر سخن رازی می جست، گشاده رو بود و طرح لبخندی دائمی بر لبانش حک شده بود، پوستش مات ولی سرخ و سفید...    

نویسنده: داریوش شایگان انتشارات: فرهنگ معاصر