کتاب علم در عمل 4 (زمین شناسی)

کتاب زمین شناسی چهارمین جلد از مجموعه ی علم در عمل، اثر رابرت وود با ترجمه ی محمد رضا هراتی توسط انتشارات فنی ایران به چاپ رسیده است.

این اثر جلد چهارم از مجموعه ی علم در عمل می باشد و متشکل از 19 آزمایش در زمینه ی زمین شناسی است. در ابتدای هر آزمایش وسایل به کار رفته در آن ذکر شده است، سپس به شرح چگونگی انجام آن آزمایش پرداخته می شود. اگر برای انجام آزمایشات به کمک یک بزرگتر احتیاج باشد و یا از شعله ی اجاق گاز و یا برق در آن آزمایش استفاده شود از طریق علائم هشدار دهنده در حاشیه ی صفحات کتاب به اطلاع مخاطب می رسد. نحوه ی انجام دادن آزمایشات به سادگی شرح داده شده است و قبل از انجام دادن آن ها مخاطب می بایست آن را به دقت مطالعه کند و روند اجرای آزمایش و هدف از انجام آن را به درستی درک کند. علت فرسایش خاک، چگونگی تشکیل چین خوردگی های سطح کره ی زمین، نحوه ی متلاشی شدن سنگ ها، مواد موجود در خاک، چگونگی خرد شدن سنگ ها توسط گیاهان، بررسی نمک، تفاوت سنگ و کانی، چگونگی رشد بلور و چند آزمایش متفاوت با گچ برخی از مهمترین آزمایشات کتاب را تشکیل می دهند. مجموعه ی علم در عمل در 7 جلد در زمینه ی جغرافیا، شیمی، هواشناسی، زمین شناسی، گیاه شناسی، جانور شناسی و مهندسی تهیه شده است. هر جلد متشکل از آزمایشاتی در یکی از این زمینه ها است و از طریق آزمایش کودکان و نوجوانان می توانند اطلاعات بسیاری از علوم مختلف به دست آورند. هدف از تدوین این مجموعه بر آورده کردن حس کنجکاوی کودکان و ارائه ی تصویر درستی از علم در سایه ی آزمایشات عملی و کاربردی است.

فهرست

مقدمه فرسایش خاک چگونه سنگ ها فشرده می شوند و چین می خورند چرا صخره ها متلاشی می شوند مواد موجود در خاک گیاهان چگونه سنگ ها را خرد می کنند آب چگونه مواد را از هم جدا می کند زمین شناسی در اطراف خانه کانیهای موجود در آب را پیدا کنیم سختی آب اقیانوس شور بررسی نمک بلورهای نمک چگونه تشکیل می شوند تفاوت سنگ و کانی آزمایش رنگ پودر کانی بلور چگونه رشد می کند آزمایش گچ با اسید تعیین سختی گچ چگونه سنگ گچ بسازیم سختی سنگ گچ

برشی از متن کتاب

فرسایش خاک

• محوطه کوچکی که خاک آن گیاه نداشته باشد
• محوطه دیگری که خاک آن گیاه داشته باشد، هم اندازۀ محوطۀ اول
• شیلنگ آب با آب پاش تنظیم شو

آب پاش سر شیلنگ را طوری تنظیم کنید که آب به مدت چند دقیقه، شبیه بارش باران، بر روی خاک بدون گیاه پاشیده شود. طولی نمی کشد که شیارهایی ایجاد می شود و آب شروع به شستن خاک و بردن آن می کند. اکنون به همان مدت، خاک پوشیده از علف را آبپاشی کنید. می بینید که مقدار کمی خاک شسته و برده می شود. علف ها باعث می شوند که آب ملایم تر روی خاک بریزد و ریشه ها به جلوگیری از شسته شدن خاک کمک می کنند. می‌توانید شیارهایی در کناره های خاک بدون گیاه ایجاد کنید تا مانع شسته شدن و بردن خاک شوند و آب را پای گیاهان نگه دارند. فرسایش یعنی ساییده شدن زمین. عامل اصلی فرسایش، باد و آب است. درختان بزرگ و ریشه دار، آرام آرام در ماسه ‌هایی که باد آورده است مدفون شده و از بین رفته اند و کشتزارها با شسته شدن خاک حاصلخیز بر اثر باد و باران به زمین بایر تبدیل شده اند.   گیاهان چگونه سنگ ها را خرد می کنند

• جعبه مقوایی در جعبه کفش
• یک حوله کاغذی
• دانه لوبیا

گچ را با آب مخلوط کنید تا مخلوطی شبیه خامه درست شود. این مخلوط را داخل جعبه بریزید. اکنون چند دانه لوبیا روی گچ خیس قرار دهید، آن ها را در اطراف پخش کنید تا زیاد به هم نزدیک نباشند. سپس دانه ها را با لایه های حولۀ کاغذی مرطوب بپوشانید. گاه و بیگاه دستمال ها را خیس کنید تا به مدت حدود یک هفته نمدار باقی بمانند. بعد از یک هفته، رشد لوبیاها و وضعیت گچ را بررسی کنید. تعدادی دانه را بردارید و ببینید که چه تغییری کرده است. چند روز دیگر صبر کنید و دوباره دانه ها و گچ را بررسی کنید. مشاهدۀ رشد دانه ها را ادامه دهید. خواهید دید که ریشه های جوانه ها برای به دست آوردن مواد معدنی به داخل گچ فرو رفته اند. گچ نوعی سنگ است. ریشه ها در جستجوی غذا، به خرد شدن سنگ ها کمک می کنند.          
 

• نویسنده: رابرت وود
• مترجم: محمدرضا هراتی
• انتشارات: فنی ایران