کتاب عقل ساد | موریس بلانشو

درباره‌ی کتاب عقل ساد اثر بلانشو

بلانشو نویسنده‌ی کتاب عقل ساد با روش خاص خودش درصدد است تا نوعی عقلانیت را از میان لایه‌های پنهان در افراط گری‌ها و هنجارگریزی‌های نوشتار ساد بیرون بکشد. تا بتوان ساد را به واسطه‌ی همان عقلانیتی که در او یافته نقد کند و تناقضاتش را بر ملا سازد. او در میان آثار ساد در پی یافتن نظامی است که در آن بتوان به درکی از منطق سادی دست یافت. در ساد فلسفه‌ی مبتنی بر منافع شخصی بر تمام روابط اجتماعی و بین الذهانی سایه افکنده است؛ یعنی خودخواهی مطلق.

صرف‌ نظر از تمام نویسندگان، اندیشه‌ها، جریانات و نظریه‌های ابداع شده در عصر روشنگری، یک متفکر از همه مطرودتر به نظر می‌رسد که همه می‌کوشند او را از خود دور کنند و نامش را از تاریخ خط بزنند: مارکی دوساد. او هرچند ملعون عصر روشنگری است، اما کماکان یکی از این نویسندگان پیشرو به شمار می‌رود. چه در زبان و روایت، چه در حوزه‌ی روانکاوی و همچنین در ساحت نظریه‌های جدید ادبی، یا دقیق‌تر در آنچه آن را امروزه ضد ادبیات می‌خوانند.

دلوز درباره‌ی ساد می‌گوید: " او را می توان کسی برشمرد که صدا یا ژستی را در او باز می‌شناسیم که از موضعی تا به آن زمان ناشناخته، لیکن بلافاصله شناخته شده و آشنا ، به ما می‌رسد؛ یعنی آنچه را که به ناگاه کشف می‌کنیم یا طالب آن بوده‌ایم. به بیان دقیق‌تر، آنچه خود در طلب یا انتظار ما بوده است، چیزی که آنجا و در شرف وقوع حضور دارد."

بخشی از متن کتاب عقل ساد

در 1797 در هلند، کتاب سرگذشت ژوستین یا مصائب تقوا به ضمیمه‌ی داستان خواهرش ژولیت منتشر شد. این اثر جاودان تقریبا چهار هزار صفحه‌ای که نویسنده‌اش با چندین بار بازنویسی -کاری تقریبا بی‌پایان- به حجم آن افزوده بود، به سرعت تمام دنیا را به وحشت انداخت. اگر جهنمی در کتابخانه‌هاست به خاطر چنین کتابی است. می‌توان پذیرفت که در ادبیات هیچ دوره‌ای، اثری چنین ننگ آور وجود نداشته است. و هیچ اثری دیگر این چنین احساسات و افکار بشریت را عمیقا جریحه‌دار نکرده است. امروزه چه کسی جرئت می‌کند در بی قیدی با ساد رقابت کند؟ آری، می‌توان ادعا کرد اینجا ننگ‌ترین اثری را در دست داریم که دیگر مانند آن نوشته نشده است و آیا همین دلیل کافی نیست که به بررسی این اثر بپردازیم؟

کتاب عقل ساد اثر موریس بلانشو و ترجمه‌ی سمیرا رشیدپور در انتشارات بیدگل به چاپ رسیده است.

• نویسنده: موریس بلانشو
• مترجم: سمیرا رشیدپور
• انتشارات: بیدگل