کتاب عقاید فلسفی ابوالعلا - عمر فروخ

کتاب عقاید فلسفی ابوالعلا نوشته ی عمر فروخ با ترجمه ی حسین خدیوجم توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

گروهی از ادیبان، که به بررسی مطالب فلسفی می پردازند، تصور می کنند ابوالعلا مردی شکاک و حیرت زده و نقیض گو بوده است. آنان پندارهای خود را با تک بیت هایی که از لزومیات ابوالعلا سلب کرده اند می آرایند، یا اینکه بعضی از اشعار ابوالعلا را به صورت ناروایی در هم آمیخته، به دلخواه یا به قدر ادراک خود نتیجه می گیرند. بیشتر آرای نقیض در آثار ابوالعلا همان آرای فلاسفه ی قبل و بعد از ارسطو است که ابوالعلا در اشعار خود عرضه کرده تا نقیض بودن آن ها را ثابت کند یا آن که ردیه های بعضی از فلاسفه را بر بعضی دیگر نشان دهد. به ظن قوی ابوالعلا تمام لزومیات خود را با ترتیبی که اکنون در دیوان او موجود است نسروده، بلکه در فرصت های مناسب لزومیه هایی را که از لحاظ حروف روی متفق بوده اند می سروده، و سپس هر یک را در جای مناسب آن روی قرار می داده است. بدین سبب، نمی توانیم اندیشه ی ابوالعلا را دریابیم مگر زمانی که تاریخ صحیح سرودن لزومیات  او برای ما معلوم گردد. بنابراین تعجبی ندارد اگر در طول زمان برای ابوالعلا تغییر عقیده ای ایجاد شده باشد، همچنان که این تغییر عقیده را در آثار بعضی از فلاسفه ی قدیم و جدید می بینیم.

مترجم حسین خدیوجم با بهره گیری از کوشش های ارزنده ی دو پژوهشگر هم روزگار عرب، طه حسین در کتاب "مع ابی العلا فی سجنه" و ابولعلا در کتاب" الفصول و الغایات" و در آمیختن این دو اثر قصد به شناسایی و معرفی عقاید ابوالعلا زده است.

فهرست

روزگار ابوالعلا و شرح حال او خلاصه شرح حال ابوالعلا خصوصیات جسمی ابوالعلا عناصر شخصیت و خصوصیات هنری ابوالعلا خصوصیات هنری ابوالعلا مقام ابوالعلا در تاریخ فلسفه خلاصه ی فلسفه ی ابوالعلا و خصوصیات آن بررسی آرای فلسفی ابوالعلا ایمان مطلق و خدا ملائکه و جن و شیاطین پیامبران و شریعت ها ادیان و مذاهب؛ داعیان و اهل طریقت تقوا و اعمال واجب در اسلام هدایت عقل وضع عمومی اجتماع فساد سرشت انسان سیاست و امور اداری و رجال آن رجال دین و متظاهران به تقوا عامه ی مردم زن و ازدواج و تولید مثل زهد و کناره گیری از مردم تن و روان، آغاز و انجام آن ها فلسفه ی اخلاق فلسفه ی طبیعی فلسفه ی ماوراءالطبیعه ابوالعلا و مذاهب بیگانه ابوالعلا و مذهب" درزی' تاثیر ابوالعلا  در شرق و غرب دانته و کمدی الهی جان میلتون و بهش گمشده منتخبی از دیوان لزوم مالایلزم و سقط الزند

برشی از متن کتاب

ابوالعلا معتقد است که هرکس از عقل خود پیروی کند گمراه نمی شود؛ البته اگر عقل داشته باشد! اما اگر کسی عقل نداشته باشد خواه و ناخواه به تقلید از دیگران عمل می کند، یا مانند حیوانات به دنبال آنان کشیده می شود. ابوالعلا به حاکمیت عقل در اموری که مردم عادتاً این حاکمیت را می پذیرند قانع نشده است، بلکه می خواهد در هرکاری عقل قاضی شود. این دعوت در بیشتر هدف هایی که ابوالعلا در لزومیات خود اختیار کرده، حتی در عبادات به صورت هدایت به کمک نور عقل و اندیشه آشکار می شود و او در تمام موارد دو چیز را بسیار کوچک می شمرد: یکی تقلید و دیگری پیروی کورکورانه از اخبار روایت شده.

نویسنده: عمر فروخ  مترجم: حسین خدیوجم انتشارات: علمی و فرهنگی