کتاب صرف و نحو عربی 1 و 2 - ماهیار

کتاب صرف و نحو عربی 1 و 2 نوشته دکتر عباس ماهیار توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

این کتاب برای دانشجویان رشته ی زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس "صرف و نحو عربی 1 و 2" به ارزش هشت واحد نوشته شده است. مطالب کتاب علاوه بر دانشجویان ذکر شده می تواند برای طلاب علوم دینی، مدرسان قرآن و سایر علاقه مندان نیز مناسب باشد. ادبیات عرب متشکل از دو بخش صرف و نحو است. شناخت تغییرات کلمات و غرض این تغییرات تعریفی برای علم صرف می باشد و شناخت نقش و جایگاه کلمات و در برخی موارد نقش جملات بر عهده ی علم نحو است. "دکتر عباس ماهیار" در ابتدای کتاب حاضر به بیان کلیاتی از کلمه ها و اقسام آن ها می پردازد، سپس انواع حرکت، سکون، تنوین و ضوابط را معرفی می نماید. در ادامه نیز در بخش اول کتاب تحت عنوان صرف به معرفی انواع افعال و حروف می پردازد. در بخش دوم، نگرشی بر ساختار کلام دارد و هر آن چه که دانشجویان لازم است درباره ی آن بدانند را بیان می نماید. توضیحات وی به قدری مفصل و کاربردی است که می توان انتظار داشت دانشجو بعد از مطالعه ی کتاب پیش رو به تسلط کاملی از صرف و نحو عربی برسد.

کتاب صرف و نحو عربی 1 و 2 مشتمل بر دو بخش است: 1- صرف 2- نحو

برشی از متن کتاب

کلیات کلام: کلام در اصطلاح نحویان، سخنی است که دربردارنده ی اسناد است و باید مفید فایده باشد و سکوت بر آن صحیح. مانند: الحق مر. 1 اعقل و توکل 2 قد قامت الصلوه این مثال ها یا از دو اسم تشکیل یافته اند، مانند: الحق مر و یا از یک فعل و یک اسم، مانند: قد قامت الصلوه و اعقل و توکل یعنی اعقل انت و توکل انت که انت باید حذف شود. طرز استفاده از معجم ها و کتاب های لغت برای پیدا کردن کلمات نزول قرآن کریم و توجه مسلمانان به علوم قرآنی در صدر اسلام و گذشت روزگاران، لزوم توجه به تدوین فرهنگ های لغت به زبان عربی و تنظیم و تدوین معجم های مختلف را آشکار کرد. بی گمان صحابه و تابعین و تبع تابعین غالباً در این باب ها بحث هایی داشته اند. اما تدوین فرهنگ های لغت عربی از قرن دوم هجری آغاز شده است و قدیم ترین فرهنگ لغت عربی موجود کتاب العین تألیف خلیل بن احمد فراهیدی (وفات حدود سال 175 هجری قمری) است که بر اساس مخارج حروف از حلق تا لب تنظیم شده است. در سده های سوم،چهارم و پنجم هجری آثار با ارزشی درباره ی لغت عربی تألیف شده است و سرانجام در سده های ششم تا هشتم معروف ترین کتاب های لغت عربی نظیر لسان العرب و قاموس المحیط به عالم ادب عربی عرضه شده است. بحث در باب این کتاب ها از اهداف این کتاب نیست. به همین سبب تنها به راهنمایی پژوهندگان به شیوه تنظیم این کتاب ها و طرز استفاده از آن ها بسنده می کنیم. بخش اول: صرف فعل ماضی: فعل ماضی فعلی است که بر واقع شدن کاری و یا پدیدار شدن حالت و صفتی در زمان گذشته و پیش از زمان تکلم دلالت می کند مانند کتب، ضحک و استغفر. کلمه ای بر زمان گذشته دلالت کند اما علائم فعل ماضی مانند تاء تأنیث و تاء ضمیر نداشته باشد فعل ماضی نیست؛ مانند هیهات و شتان که هر دو اسم فعل و به معنی فعل ماضی هستند. نون تأکید نون تاکید نونی است که برای موکد گردانیدن معنی فعل در آخر آن افزوده می شود و بر دو قسم است: نون تاکید ثقیله و نون تاکید خفیفه. معرفه و نکره معرفه اسمی است که بر مفهوم معین و شناخته شده دلالت کند؛ مانند زید، تهران، انت، هذا. نکره اسمی است که بر مفهوم غیر معین و ناشناخته به سبب انطباق آن بر کل و یا بعضی از افراد یک نوع دلالت کند؛ مانند کتاب، رساله، طتئر، حیوان. در این مثال ها اسم های نکره بر هر یک از افراد نوع خود دلالت می‌ کنند. در تعریفی دیگر نکره را چنین تعریف کرده اند: اسم نکره اسمی است که بتواند الف و لام تعریف پذیرد؛ به نحوی که الف و لام در آن اسم از حیث معرفه شدن تاثیر گذار باشد. توضیح این سخن آن است که گاهی الف و لام تاثیری در معرفه ساختن اسم ندارد و گویی حروفی برای زینت اند. مانند الزید و احسن. می‌ دانیم که زید و حسن به سبب علمیت خود اسم معرفه اند و ال نقشی در علم بودن آن ها ندارد.

فهرست

کلیات بخش اول: صرف فعل حرف بخش دوم: نحو نگرشی بر ساختار کلام منابع و مآخذ

• مولف: دکتر عباس ماهیار
• انتشارات: سمت