کتاب سپیده دم اندیشه (داستان فکر ایرانی 1)

کتاب سپیده دم اندیشه اولین جلد از مجموعه ی داستان فکر ایرانی نوشته ی محمد هادی محمدی و شکوه حاجی نصرالله توسط نشر افق به چاپ رسیده است.

کتاب فوق در قالب نه بخش زندگی انسان های نخستین تا پایان دوره ی هخامنشی را روایت می کند. ابتدا سرگذشت نخستین انسان ها در دوران کهن سنگی، زبان ارتباطی بین آن ها، ساخت ابزارهای شکار و وسایل زندگی از سنگ، عقاید انسان های دوران سنگی و پرستش مجسمه های دست سازشان مورد بررسی قرار گرفته است. پایان فصل اول، نگاهی کلی به دوران کهن سنگی دارد. این دوران به شش بخش تقسیم شده و در هر بخش نوع زندگی، تغذیه، نحوه ی شکار انسان ها مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال: در سه تا چهار میلیون سال پیش انسان ها گروهی زندگی می کردند، در محدوده ای مشخص به جست و جوی غذا می پرداختند و همه چیز خوار بودند و ابزار شکار آن ها سنگ های موجود در طبیعت بود. فصل دوم نگاهی به عقاید و فرهنگ، هنر و به طور کلی نحوه ی زندگی مردمان دوران سنگی در فلات ایران دارد. در بخش های بعدی به ترتیب آیین های مشترک بین مردم ایران، هند و سراسر آسیا، آیین های سال نو در تمدن های مختلف و شباهت های آن ها با نوروز در ایران، سیر شکل گیری خدایان مختلف، نخستین آریایی ها و باورهای مقدس آن ها، اهمیت و نقش آتش در میان آریایی ها و ... به چشم می خورد. همچنین ماجرای جمشید شاه و دژ بزرگی که به دستور اهورامزدا ساخت و داستان فریدون (پهلوان ایرانی که ضحاک ستمگر را از پای درآورد) روایت شده است. علاوه بر این ها دانستنی های جالبی درباره ی آیین زرتشت و اعتقاداتشان، اجرای مناسک دینی شان و همین طور مادها، فرهنگ و اندیشه، آیین ها و باورهای آن ها و در نهایت هخامنشیان و دوره ی حکومت آن ها وجود دارد.

مجموعه داستان فکر ایرانی با تکیه بر منابع معتبر به ارائه و تحلیل دانستنی های تاریخی برای نوجوانان و جوانان می پردازد. این مجموعه در قالب 9 جلد با عناوین سپیده دم اندیشه، فراز و فرود، تولد دوباره، دوران طلایی، فرار از عقل، مغول ها، دوباره ایران، ایران در آستانه ی تغییر و انقلاب مشروطه افکار و اندیشه ی دولت ها، ملت ها و اشخاص بر جسته از دوره ی ایدان باستان تا دوره ی قاجار را به تصویر می کشد. هر کتاب از مجموعه ی فوق به یک دوره ی تاریخی اختصاص دارد و تحولات فکری در زمینه ی تاریخی آن دوره را تشریح کرده است. در اغلب بخش های کتاب تصویرهای مستند و نقشه های مربوط به هر دوره وجود دارد و در برخی موارد سعی شده تا با استفاده از تصاویر کاریکاتور گونه مطالب کتاب از خشکی و یکنواختی بیرون بیاید.

 

برشی از متن کتاب

فصل اول: سرگذشت انسان در زمین فصل دوم: انسان ابتدایی در فلات ایران فصل سوم: آیین های مشترک در سراسر آسیای باختری فصل چهارم: آریایی ها فصل پنجم: هند و ایرانیان فصل ششم: اقوام آریایی به فلات ایران سرازیر می شوند فصل هفتم: آیین زرتشت فصل هشتم: دولت شاهنشاهی ماد فصل نهم: شاهنشاهی هخامنشی فهرست منابع نمایه

برشی از متن کتاب

ساختار طبقاتی اقوام آریایی در زمان کوچیدن و گسترش در سرزمین های گوناگون، این قوم ها دارای ساخت طبقات سه گانه ی فرمانروایان، رزم آوران و تولیدکنندگان بودند. بر اساس یررسی های تاریخی، جامعه شناسی، زبان شناسی و اساطیری، در زندگی ملت های هند، ایران، روم و اسکاندیناوی که نیاکان آنان آریایی های نخستین بودند، این ساخت سه گانه ی طبقاتی دیده می شود. بنابراین این ساخت اجتماعی، ایزدان آریایی در سه گروه قرار داشتند: گروه نخست، ایزدانی فرمانروا و روحانی که کارکرد دوگانه ی فرمانروایی و جادویی داشتند. گروه دوم، ایزد جنگاور که پس از فرمانروایان جای دارد. سرانجام گروه سوم، ایزدان برکت بخشی که نماد باروری و فراوانی در زمین بودند. تولد میتره میتره سنگ زاد است و از صخره ای متولد شده است. در ناحیه ی سن اوین فرانسه نقش مهر یافته شده است. در این نقش، مهر آتشین و پرفروغ، با قدم های بلند از درون صخره ای روشن و شعله ور بیرون می آید. این باور که ایزد روشنایی، یعنی مهر از دل صخره ای زاده شده است، شاید مبتنی بر کشف شگفت انگیز انسان نخستین باشد، آن گاه که با ساییدن دو قطعه سنگ چخماق، آتش و روشنایی را به دست آورد. در برخی نقوش میترا به هنگام تولد کره ای در یک دست دارد و در دست دیگرش برج های ستارگان است. او هم چون ایزد زمان، سال خورشیدی را که محور گاهشماری مبنی بر برج های ستارگان می گردد، زیر نگاه دارد. در برخی پیکرها چند شبان به هنگام زایش میتره حضور دارند. ایرانویچ کجاست؟ نخستین جا و سرزمین نیکویی که اهوراامزدا آفرید، ایرانویچ بود. اهریمن پر مرگ در آن جا مار آبی و زمستان دیو را آفرید. آن جا ماه زمستان و دو ماه تابستان بود. آن جا برای آدمیان، زمین، درختان و برای آتش سرخ، سرد بود. آن جا زمستان بود، قلب زمستان بود. آن گاه که زمستان در می گذشت، بیش ترین سختی ها و تنگی ها قوم را در بر می گرفت. سرما و افزایش رمه، قوم آریایی را از سرزمین اصلی خود در شمال، راهی جنوب کرد. به نظر می اید آن جا سرزمینی در کنار دو رود آمو دریا (جیحون) و سیر دریا (سیحون) و کرانه ی دریاچه ی آرال باشد. ایرانویچ همان سرزمین خوارزم است که رود جیحون آن را آبیاری می کرده و بسیار آبادان و حاصلخیز بوده است. اهورامزدای شاهنشاهان هخامنشی چه نیرویی است؟ داریوش شاه از اهورامزدا در این سنگ نبشته ها بسیار زیاد یاد می کند. اهورامزدا پشتیبان شاه است. او سامان دهنده ی کارهای بزرگ است. آیا باور به اهورامزدا، همانا دین شاهان هخامنشی بوده است؟ رابطه ی فرمانروایی قدرتمدند و یگانه با این نیروی پشتیبان چگونه بوده است؟ در میان رود نیز باور بر این بود که شاه شخصیتی ایزدی دارد و گاه حتی او را ایزد می نامیدند. در نگاهبانی از مردم، سرزمین و آبادانی، شاه تنها پاسخگوی ایزدان بود. ایزد بزرگ به شاه فره ی شاهی می بخشید و شاه به یاری همین فره موفث بود و اگر خداوند فره را از او باز می گرفت، سرنگون می شد.          

(از آغاز تمدن ایرانی تا پایان شاهنشاهی هخامنشی) نویسنده: محمد هادی محمدی - شکوه حاجی نصرالله انتشارات: افق