کتاب سهروردی و مکتب اشراق

کتاب سهروردی و مکتب اشراق نوشته ی مهدی امین رضوی با ترجمه ی مجدالدین کیوانی توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

شهاب الدین یحیای سهروردی فیلسوف ایرانی سده ی ششم هجری که او را «شیخ اشراق» و «شیخ شهید» و «شیخ مقتول» نیز می خوانند، بنیان گذار مکتب اشراق در سنت فلسفه اسلامی و مردی یکتا و مجرد بود. نه هیچ یار و یاوری داشت و نه هیچ شیخی. او به جماعت صوفیان و از همه بیشتر به بایزید بسطامی و حسین منصور حلاج ارادت قلبی داشت؛ او خودش را خلف ابن سینا می دانست و نسبت به استاد ادای احترام می کرد، اما در عین حال خلفی نبود که به پیروی و تقلید خشنود باشد. وی تلاش کرد حکمت بحثی ابن سینا را با چاشنی کشف و ذوق به کمال برساند. به سبب اهمیت خدمات فکری سهروردی و به علت تاثیر وی بر جانشینانش، مخصوصا بر فلسفه ی اسلامیِ سالها بعد که در «مکتب اصفهان» به اوج خود رسید، یکی از پرنفوذترین چهره ها در تاریخ فلسفه اسلامی است.

خلاف صوفیان متقدم سهروردی، وی معتقد بود که بحث و استدلال فلسفی برای طالبان سلوک در طریق اشراق آموزشی لازم است؛ چنین نظری بسیار انقلابی بود زیرا صوفیان منکر فلسفه عقلیگرایانه بودند. اهمیت سهروردی وقتی روشن تر می شود که ببینیم او عارفی است که هم از استدلال فلسفی و هم زهد و ریاضت به عنوان بخشی اساسی از مسلک اشراق دفاع می کند. شیخ با احیای فلسفه ی نور و اشراقِ ایران باستان و تلفیق آن با عرفان اسلامی، دست به تدوین حکمت نوینی زد که هم جان تازه ای به تفکر فلسفی بخشید و هم زمینه ی نظری استواری برای سلوک معنوی اهل تصوف به وجود آورد. سهروردی شهرت فلسفه اش را از نور گرفت! به عقیده او تنها چیزی که می توان نام حقیقت بر آن نهاد نور است. موجودات به نسبت درجه کمال خود در سلسله مراتب وجودی، از این حقیقت بهره می برند و نور محض، یعنی حقیقت مطلق خداوند است که شیخ آن را نورالانوار می نامد. کتاب «سهروردی و مکتب اشراق» بعد عرفانی شهاب الدین یحیی سهروردی را بررسی می کند و درصدد است طی پنج فصل به مسائلی همچون زندگی و آثار، افکار، آراء سهروردی درباره حکمت عملی، موضوع فیض و سلسله مراتب نور و تاثیر سهروردی بر فلسفه اسلامی بپردازد.

فهرست

1- زندگی وآثار سهروردی 2- موضوعات اصلی 3- تصوف عملی 4- تصوف فلسفی 5- تاثیر سهروردی بر فلسفه اسلامی 6- ملاحظات پایانی

برشی از متن کتاب

در مکتب اشراقی خداوند همان نورالانوار است که سطوح پائین تر نور، سلسله ملائک و مجردات، از آن صادر می شوند. بنابراین، وجود خداوند برای حفظ اعتبار فلسفه اشراق و مخصوصا مقوله فیضان [کثرات از منبعی واحد] بسیار مهم است. سهروردی بحث می کند که هر رویدادی لااقل یک علت دارد که وقتی این علت حاضر است، وجود آن رویداد واجب می شود. مع ذلک، یک معلول غالبا چیزی مرکب است، و بنابراین، وقتی الف موجب ب می شود، باید آن را علت تک تک تمام مؤلفه های ب به شمار آورد. چون ب به لحاظ معلول بودنش، وجودی ممکن است، تمام مؤلفه های آن نیز وابسته و ممکن است. عکس این نیز صادق است؛ یعنی، چنانچه تک تک اجزاء یک کل معلول باشند، پس خود آن کل باید معلول باشد. سهروردی از این بحث نتیجه می گیرد که: علت جمله ممکنات چیزی ممکن نباشد، زیرا او نیز ازین جمله باشد. پس (علت) باید که چیزی باشد نه ممکن، و چون ممتنع نشاید، پس باید علت و مرجح وجود جمله ممکنات واجب الوجود باشد.

نویسنده: مهدی امین رضوی مترجم: دکتر مجدالدین کیوانی انتشارات: مرکز