کتاب زندگینامه تحلیلی فردوسی - علیرضا شاپور شهبازی

کتاب زندگینامه تحلیلی فردوسی نوشته ی علیرضا شاپور شهبازی و ترجمه ی هایده مشایخ در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

"زندگی نامه ی تحلیلی فردوسی" کتابی در زمینه ی سرگذشت زندگی و آثار شاعر بزرگ ایرانی، "حکیم ابوالقاسم فردوسی" می باشد. فردوسی یکی از بزرگ ترین و نام آورترین شخصیت های علم و ادب فارسی است و کم تر کسی یافت می شود که با او و آثارش آشنایی نداشته باشد. بنابراین دانستن سرگذشت و نحوه ی زندگی ایشان خالی از لطف نیست. در همین راستا، نویسنده با تکیه بر مطالعات و نتایج تحقیقات و پژوهش های گسترده ی خویش به شرح زندگی و مطالبی در مورد وی پرداخته و کتاب حاضر را به رشته ی تحریر در آورده است. وی در طول محتوای این اثر، ابتدا منابع مورد استفاده و معتبر خویش را معرفی نموده و سپس هر یک از آن ها را به طور مفصل و به گونه ای منطقی و مستدل توضیح می دهد. در ادامه ی بخش های دیگر کتاب، چگونگی سرگذشت پر فراز و نشیب فردوسی و هم چنین محتوای آثار وی و اهمیت تاریخی آن ها را به صورت روشن و واضح بیان می کند. به بیانی ساده تر، این کتاب می تواند بعنوان منبعی معتبر و ارزشمند مورد مطالعه ی دوستداران ادب فارسی و به ویژه علاقه مندان به فردوسی و آثار او، قرار گرفته و آن ها را در شناخت هر چه بیش تر این شخصیت بزرگ یاری رساند.

فهرست

مقدمه ی مترجم پیش گفتار فصل اول: بررسی نوشته ها منابع مطالعات انجام شده فصل دوم: پیشینه و پیشروان نام و نام خانوادگی زادروز پیشینه پیشروان فصل سوم: دوران شکل گیری تربیت و شخصیت دین فردوسی اوایل زندگی فصل چهارم: تاریخ نگار ایران باستان دلایل علاقه مندی بخش های نخستین در جست و جوی منبع اولیه اولین نسخه ی شاهنامه به سال 384 هجری فصل پنجم: دوران شکوفایی تحولات سیاسی فردوسی و سلطان محمود سلطان محمود و فردوسی سال های آخر هجونامه ی سلطان محمود مرگ و خاک سپاری فصل ششم: یادگاری جاویدان شاهنامه آرمان فردوسی ویژگی های شاهنامه کتاب نامه ی فردوسی کتاب نامه ی لاتین نمایه

برشی از متن کتاب

فصل چهارم: تاریخ نگار ایران باستان دلایل علاقه مندی فردوسی هنگامی که به سی سالگی رسید، شاعری توانا بود که ازدواج کرده بود و پسری دو ساله داشت. چندین دوست نامدار داشت که در میان آن ها منصور پسر ابومنصور محمد عبدالرزاق جایگاهی ویژه داشت. او مطالب بسیاری درباره ی ایران باستان و قهرمانان و فرهنگ و میراث آن آموخت و متوجه شد که رویدادها، تاریخ و سنن اسلامی به شکلی نطام مند از راه روایات شفاهی بازگو و منتقل می شود و در آثار بزرگ و معتبری به زبان فارسی نو، مانند تاریخ و تفسیر طبری، جذب می شوند. این کتاب های پرطرفدر، که به سبکب فاخر نوشته می شدند، جریانی از داستان های بیگانه را که برگرفته از قصه های قرآنی یا اقتباس شده از داستان های تغییر شکل یافته منابع ایرانی بودند به جامع ی ایران سرازیر می کرد و امکاناتی در دسترس روحانیون و عناصر عرب دوستی قرار می داد که فرصت موعظه برای عامه ی مردم را داشتند و روایات مذهبی را نقد می کردند و با به اصطلاح «افسانه های بی فایده» تریخ ایران مقابله می کردند. تلاش های جدیدی لازم بود تا داستان های ایران باستان را از جذب و حل شدن در مجموعه ی روایات اسلامی محفوط بماند و راهی که برای ایرانیان میهن دوست وجود داشت، انتقال تاریخ شان از طریق آثار حماسی و منظوم و دل کش و قوی بود که به آسانی به یاد سپرده می شد و در میان مردم که اغلب شان بی سواد هم بودند گسترش می یافت. این شیوه را بیش تر مسعودی مروزی با موفقیت آزموده بود، ولی اثر مسعودی خیلی کوتاه بود و پیش از نشر کتاب های مذهبی سامانیان نوشته شده بود. بعد دقیقی پیش قدم شد و فوریت حفظ و زنده سازی داستان زردشت محبوبش را بروشنی احساس کرد و این داستان را از میان داستان های تاریخ ایران باستان برگزید و در قالب شعر حماسی آسان و تاثیرگذاری سرود و به ان موقعیتی جاودانی بخشید. هنگامی که او پیش از به پایان رساندن داستانش کشته شد، فردوسی که از فبل به طور مستقل سرودن چندین داستان حماسی از داستان های ایرانی را آغاز کرده بود، راه وی را ادامه داد. سهم دقیقی را در این نهضت ملی گرایانه به جا آورد و از وی در مقام پیش گام («راهنمای») خود سپاس گزاری کرد. بخش های نخستین در یک شب تاریک پاییزی، فردوسی، که آن موقع سی و چند سال داشت، یک مهمانی خانوادگی بر پا کرده بود که در آن محبوبش برای او میوه و در جامی سلطنتی شراب آورد. در نور شمع به نوشیدن نشستند و محبوبش، طبق سنتی آشنا از دوران هخامنشی، به نواختن چنگ پرداخت و داستان گفت. دختر پیشنهاد کرده که افسانه ی «بیژن و منیژه» را از دفتر پهلوی بخواند تا شاعر بتواند آن را به شعر بسراید، پیشنهادی که شاعر با خوش حالی بسیار قبول کرد. این دفتر پهلوی جزو فصول شاهنامه ی ابومنصور نبود و در ترجمه ی پیشین خدای نامه هم نیامده بود. داستان عاشقانه ای کوتاه و منفرد از نوع «ویس و رامین» و «خسرو و شیرین»...

نویسنده: علیرضا شاپور شهبازی مترجم: هایده مشایخ انتشارات: هرمس