کتاب ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی

کتاب ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی نوشته ی مریم حسینی توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است.

ادبیات پدیده ای اجتماعی است. در واقع از جامعه برخاسته است. نویسنده محصول جامعه ی خویش، طبقه ی خویش و تاریخ خویش است. به همین دلیل آنچه نویسنده می نویسد تحت تاثیر جبر جغرافیا، تاریخ، طبقه و جریان جامعه پذیری او است. جایگاه زن در ادبیات کلاسیک ایران کجا است؟ شیطان؟ عامل گمراهی انسان؟ وسیله ای زیبا برای جذابیت، یا عنصری منفعل و احمق؟ مریم حسینی در این اثر خود به این می پردازد که چرا سیمای زن در ادبیات کلاسیک ایران به این گونه است؟ متاسفانه در ادبیات کلاسیک ایران قهرمانی ها، شجاعت ها و دلاوری های زنان ارائه نشده است. علت هم آن است که مردان داستان را نوشته اند. عدم ارائه ی فرصت به زنان در نگارش و تولید ادبیات مخصوص به خود موجب شده تا ادبیاتی مردانه در آثار کلاسیک ظهور کند که زنان را صرفا ابژه، منفعل و ناکارآمد به تصویر می کشد. اما بوده اند در تاریخ و ادبیات ایران که زن ستیز نبوده و به او در داستان ها و اشعار خود جایگاهی شایسته داده اند و به نحوی از تفکر زمانه شان جلوتر رفته اند. مریم حسینی با بررسی متون کهن فارسی از سعدی و سنایی تا فردوسی سعی می کند زن را بررسی کند. شیرین در خسرو و شیرین، یا زن در کلیله و دمنه از جمله آثاری هستند که حسینی مورد کنکاش قرار داده است. این کتاب در ادبیات ایران دارای اهمیت ویژه ای است و به خوبی توانسته است خلاهای ادبیات کلاسیک ایران را پر کند.

برشی از متن کتاب

زن ستیزی یا میزوژینی عبارت است از تنفر یا بیزاری از زنان که غالبا از طرف مردان نسبت به جماعت زنان اعمال می شود. در تاریخ جوامع انسانی انواع زن ستیزی مشاهده شده است. در نوع اول و افراطی آن بعضی از مردانی که دارای این بیماری هستند دچار حالت بیزاری از زنان اند، فقط بخاطر این که آن ها زن هستند. نوع دوم آن، که نرم تر و پنهانی تر است این که مردان از زنانی که رفتار تعریف شده ی ایشان - از جمله خانه داری، سکوت و کتک خوردن- را تحمل نکنند متنفرند. همچنین از نظر ایشان زن در یک دوآلیسم انتخاب قرار دارد. این نظام دوبنی عبارت است از: مادر/روسپی یا باکره/روسپی. زن می تواند فقط مادر باشد یا روسپی؛ یا باکرگی و تجرد پیشه کند یا روسپی و بدکاره باشد. تاریخ و شکل گیری افکار میزوژینی را به ارسطو و یونان قدیم می رسانند. از زمان او تا امروز این نوع اندیشه ها رواج یافته و به دلیل تسلط جامعه ی مردسالار در تمامی ادوار تبدیل به یکی از کهن الگوهای ذهنی و فکری مردان و زنان شده است. بسیاری از مردانی که برای اعتلای جامعه ی انسانی راه پرفراز و نشیبی را طی کردند درباره ی زنان قضاوت درستی نداشتند. آزادی خواهانی چون منتسکیو، دیدرو و روسو در شمار مردان آزاد اندیشی بودند که برای زنان ارزشی قائل نبودند. بعضی از ایشان چون منتسکیو زنان را ناقس عقل می دانستند و صفاتی چون سطحی نگری، تجمل پرستی، زیباسازی و سبکسری را به زنان نسبت می دادند. آن ها زنان را برای ازدواج، تولید مثل و شیر دادن فرزندان شان می خواستند. آن ها را جنس حساس و ظریفی می پنداشتند که صرفا برای خدمت به کانون خانواده و خدمت به همسر به وجود آمده اند.

فهرست

مقدمه فصل 1 جلوه های زن ستیزی در شعر فارسی 1-1       شعر حماسی 1-2       منظومه ها و غزل های عاشقانه 1-3       ادبیات عرفانی 1-4-1 ناصرخسرو 1-4-2 انوری 1-4-3 سنایی 1-4-4 سعدی 1-4-5 خاقانی فصل 2 خاقانی زن ستیز، نظامی فمینیست مقدمه 1-2 سیمای زن در شعر خاقانی 1-1-2 خاقانی و همسرانش 2-1-2 دختران خاقانی 2-1-3 خاقانی و مدح بانو صفوه الدین و بانو عصمه الدین 4-1-2 مادر در شعر خاقانی 2-2- سیمای زن در شعر نظامی 1-2-2 شیرین در خسرو و شیرین 2-2-2 لیلی و مجنون 2-2-3 هفت پیکر 2-3-1 کنیزک و بهرام 2-2-4 اسکندرنامه 2-2-2-4-1 شرف نامه 2-2-4-2 اقبال نامه فصل 3 ریشه های زن ستیزی در ادبیات فارسی 1-3 نقد نگرش فلسفی 3-1-1 خورشید و آسمان مذکر و ماه و زمین مونث 3-1-2 نقد هیئت بطلمیوسی (آبای علوی و امهات سفلی و پدران آسمانی و مادران زمینی) 3-1-3 گیتی زنی است 3-1-4 عقل مذکر و نفس مونث 3-2 نقد نگرش دینی 3-2-1 جایگاه زنان در ادیان پیش از اسلام 3-2-2 زن ستیزی در آیین هندوان و تاثیر آن بر حکایت های فارسی 3-2-3 اسرائیلیات و تاثیر آیین یهود و عهد عتیق بر باورهای مسلمانان 3-2-4 سوء تعبیر از بعضی آیات و احادیث، و کاربرد احادیث جعلی برای سرکوبی زنان نتیجه فصل 4 رمزپردازی زن در ادبیات فارسی 4-1 رمز زن در شهر غیرعرفانی 4-2 رمز زن در شهر عرفانی 4-2-1 زن-نفس 4-2-2 زن-مادر حق 4-2-4 زن-معشوق الهی 4-2-3-1 لیلی 4-2-3-2 زلیخا 4-2-4 زن-نفس کلی 4-2-4-1 زن و فرشته ی محافظ بشر در حکمت اشراق 4-2-4-2 زن در نگاه ابن عربی  4-2-5- زن-اسطوره ها 4-2-5-1 دئنا 4-2-5-2 زن سوفیایی 4-2-5-3 آنیما، زن درون 4-2-5-4 پری نتیجه فصل 5 جلوه های زن ستیزی در حکایت ها و روایت های ادبیات کلاسیک فارسی مقدمه بررسی متون 5-1 داستان های که اصل هندی دارند 5-1-1 طوطی نامه ها 5-1-1-1 نمونه های زن ستیزی در طوطی نامه 5-1-2 سندباد نامه 5-1-2-1 نمونه های زن ستیزی در سندباد نامه 5-1-3 کلیکخ و دمنه 5-1-3-1 نمونه های زن ستیزی در کلیله و دمنه 5-1-3-2 کلمات حکمت آمیز و پند و اندرز مبنی بر پرهیز از زنان 5-1-4 جوامع الحکایات 5-1-4-1 نمونه های زن ستیزی در جوامع الحکایات 5-2 داستان هایی که اصل ایرانی دارند 5-2-1 سمک عیار 5-2-2 بختیار نامه 5-2-3 گلستان 5-2-4 مرزبان نامه 5-2-5 بهارستان 5-2-6 لطایف الطوایف نتیجه فصل 6 برداشت ها و تحریف های مردسالارانه از متون دینی در ادبیات فارسی 6-1 تاثیر متون دینی غیراسلامی و اندیشه های جاهلی بر تفسیرهای قرآن 6-1-1 تاثیر کتاب مقدس و اسرائیلیات 6-1-2 باورها و اعتقادات جاهلی عرب 6-2 متون دینی اسلامی (آیات قرآن) 6-2-1 آیه ی 14 سوره ی آل عمران: زین للناس حب الشهوات 6-2-2 آیه ی 28 سوره ی یوسف: ان کید کن عظیم 6-2-3 آیه ی 34 سوره ی نساء: الرجال قوامون علی انسا بما فصل الله بعضهم علی بعض 6-3 متون دینی اسلامی (احادیث) 6-3-1 النسا ناقصات العقل و الدین 6-3-2 نعم الختن لقبر و دفن البنات من المکرمات 6-3-3 شاوروهن و خالفوهن 6-3-4 النسا حبایل الشیطان 6-3-4-1 انکن صواحب یوسف 6-3-4-2 فی طاعه النسا ندامه نتیجه فصل 7 سیمای زن در شعر عطار 7-1 عشق و زن در آثار عطار 7-2 زنان پارسا و پارسایی زنان 7-3 زن و نقش مادری 7-4 پیرزنان خردمند نتیجه فصل 8 آرمان شهر زنان مقایسه ی تطبیقی داستان شهر زنان در اسکندنامه، شاهنامه ی فردوسی و اسکندر نامه ی نظامی با اسطوره های کهن یونانی و داستان های ویتوپیایی مقدمه 8-1 داستان شهر زنان در شاهنامه ی فردوسی 8-2 داستان شهر زنان در اسکندرنامه ی نظامی نتیجه فهرست منابع و ماخذ الف) کتاب ها ب)مجلات و نشریات

نویسنده: مریم حسینی انتشارات: چشمه