کتاب رساله در مناقب خداوندگار - سپهسالار

کتاب رساله در مناقب خداوندگار به قلم فریدون احمد سپهسالار در نشر کارنامه به چاپ رسیده است.

رساله سپهسالار بر یک « دیباچه » و سه قسم طرح ریزی شده است. قسم اول مشتمل است بر اسناد خرقه و تلقین ذکر و مقامات سلطان العلما پدر مولانا که آن خود بر دو فصل تقسیم شده است. از قسم سوم رساله مخصوص محقق ترمذی و شمس تبریزی و خلفای مولانا است. اما قسم دوم که مفصل ترین و اصلی ترین بخش کتاب است خود مشتمل است بر سه فصل: فصل اول ذکر تاریخ ولادت و مدت عمر مولانا، فصل دوم ذکر اساتید خرقه و تلقین، و فصل سوم که به سیرت مولانا در تحصیل و ریاضت و نماز و روزه و آداب شرع می پردازد. علاوه بر این در بخش آخر حالات و تجارب درونی و مقامات او در مراتب عرفانی چون عشق و مجد و سکر و خوف و رجا را بیان می کند، سرانجام می کوشد تا شیفتگی مولانا را به سماع و شعر که پس از پیوستن با شمس حاصل شد توجیه و تبیین کند. و در همین فصل نگرش مولانا را درباره نهایت سلوک تقریر می کند.

آنچه از نوشته های سپهسالار بر می آید مولانا مردی است به قول سعدی « متعبد و شب خیز و مولع زهد و پرهیز» که در نشیب و فراز عمر دمی التزام خویش را به آداب شرع فرو نمی گذارد و به رغم ضعف مزاج و کهولت سن از سر صدق و غایت عشق به ریاضت های مدام چون شب زنده داری ها و روزه داری ها مداومت می نماید. مولانا در نشست های شبانه تصویری زنده و مهربان ارائه می کند: او از ریا و تکلف به دور است؛ خود را به خواب می زند تا ملازمان و اصحاب بخوابند و آنان که خفتند بلند می شود و شب زنده داری از سر می گیرد.

سپهسالار در شرح احوال شخص مولانا در دو جا از شمس تبریزی نام می برد:  یکی در اشاره به روزه داری های مولانا و دیگری در مورد سماع. گذشته از فواید مربوط به زندگی مولانا به لحاظ نثر فارسی و تعبیرات رایج در میان اطرافیان فارسی زبان مولانا ذارای اهمیت است.

فهرست

• نویسنده: فریدون احمد سپهسالار
• تصحیح: محمدعلی موحد - صمد موحد
• انتشارات: کارنامه