کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه تار - ژان دورینگ

کتاب ردیف میرزا عبدالله اثر ژان دورینگ، با ترجمه ی سودابه آتشکار در انتشارات ماهور به چاپ رسیده است.

کتاب حاضر برای علاقه مندان به نوازندگی ساز تار و سه تار مناسب می باشد. این کتاب از دو بخش تشکیل شده است که بخش اول ردیف سنتی موسیقی ایران و بخش دوم مقام ها و گوشه های کهن شرق میانه در ردیف موسیقی ایرانی را مورد بحث قرار داده است. در ابتدا نگارنده، موسیقی کلاسیک را بررسی کرده و تاریخچه ردیف را از شروع تا به عصر حاضر توضیح می دهد. وی در ادامه زندگینامه موسیقی دانان اصیل ایرانی را شرح داده و هنرجو را با سازهای سنتی چون: سنتور، دف، کمانچه، تار و نی آشنا می کند. هنرجو می آموزد که گوش کردن به ردیف ، وزن و آرایش نغمه ها در موسیقی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. وی می آموزد که گام اول برای یادگیری ردیف با دستگاه شور و برای پایان ردیف از دستگاه نوا و راست پنجگاه استفاده می شود. هنرجو یاد می گیرد که برای نوازندگی تار از مضراب و برای ساز سه تار از انگشت اشاره استفاده می شود. با مطالعه این کتاب ماهیت ردیف موسیقی برای هنرجو روشن شده و اختلاف آن با موسیقی های غربی را در می یابد. در نهایت وی با جزئیات دستگاه های ردیف موسیقیِ اصیلِ ایرانی آشنا می شود. در انتهای کتاب نیز مطالبی برای آشنایی هنرآموز با گوشه ها، تصنیف، چهار مضراب، رنگ و پیش درآمد ارائه شده است.

فهرست

بخش اول: ردیف سنتی موسیقی ایران

1. پیوستگی و ناپیوستگی یک سنت
2. روند شکل گیری ردیف
3. سازمان دهی ردیف
4. بررسی ردیف از زاویه بسته تر و جزئی
5. نگهداری ردیف
6. ردیف میرزا عبدالله
7. مسایل آموختن ردیف
8. دیدگاه های فنی
9. فاصله ها
10. دوازده دستگاه و آواز
11. برخی ویژگی های زیبایی شناسی ردیف
12. وزن
13. هنر تزیین و آرایش ردیف
14. تأکیدها
15. زینت ها
16. آوانویسی
17. بخش دوم: مقام ها و گوشه های کهن شرق میانه در ردیف موسیقی ایرانی
18. الف. گنجینه ی نغمه ها و مقام های کهن
19. شکل های گوناگون گوشه ها
20. منابع دستگاه ها و گوشه ها
21. ب. ساختارهای مایگی آوازها و گوشه های کهن،
22. ج. ردیف مکتب آذربایجان
23. ضمیمه
24. اندازه گیری فاصله های موسیقی ایرانی
25. کتابنامه ی فارسی

نویسنده

ژان دورینگ" متولد 1947 در کشور فرانسه می باشد. وی در 13 سالگی نواختن گیتار را فرا گرفت. ایشان از همان دوران نوجوانی به تدریس گیتار کلاسیک پرداخت. او مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته ی فلسفه در فرانسه اخذ نمود. ژان دورینگ پس از آن برای آموختن موسیقی ایرانی وارد کشور ایران شد. وی در کنار اساتید برجسته ی ایرانی با عشق و علاقه به نوازندگی تار و سه تار پرداخت و موسیقی غربی را کنار گذاشت. از جوایز و افتخارات وی کسب جایزه سه تار در مسابقه ی باربد است. از آثار وی می توان به 1. موسیقی و عرفان در سنت اهل حق، 2. ردیف سازی موسیقی سنتی ایران، 3. سنت و تحول در موسیقی ایران، 4. روح نغمات: موسیقی استاد الهی، 5. موسیقی و خلسه؟ اشاره کرد. برشی از کتاب: " ایجاد طرحی کلی از گوشه ها و آوازها همیشه آسان نیست و آنها را باید به صورت تخمین بپذیریم. شکل بیرونیِ ساده ی یک طرح کلی همواره حقیقت پیچیده ی آن را پنهان می کند و از سوی دیگر، آوانگاری دقیق یک نغمه نیز ساختار اساسی آن را آشکار نمی سازد. در طرحی که ما در اینجا نشان می دهیم جمله های مشابه را تکرار نکرده ایم. در مواردی که گوشه کوتاه است و فقط سه چهار پرده گسترش می یابد نشان دادن حرکت نغمگی دشوار است. هنگامی که گوشه خیلی بلند است، گاه طرح کوتاهی از آن آورده ایم. برخی گوشه ها در جاهای گوناگون، یعنی در دستگاه ها و آوازهای گوناگون دیده می شوند. ما نمی توانیم همه ی آنها را در اینجا بیاوریم، مانند حصار که هم در ماهور و هم در چهارگاه می آید. در عمل، بستگی به مهارت نوازنده دارد که می تواند یک گوشه را در دستگاه های گوناگون اجرا کند. در اینجا ما خود را محدود به گوشه هایی کرده ایم که رایج ترند و با اجرا در دستگاه های مختلف خیلی کم تغییر می کنند. در تجزیه و تحلیل های مایگی، A  پرده ی ایست، D پرده ی درآمد و F پرده ی فرود است. نت گِرد، پرده ی شاهد را نشان می دهد؛ سفیدها پرده های مهم، و سیاه ها پرده های عادی را نشان می دهند و چنگ نشان دهنده ی پرده های جزئی است. هنگامی که پرده ای مرکز ثقل تکه ای از نغمه قرار می گیرد، دور آن پرده را با دایره مشخص کرده ایم. نقاط شروع و ایست خط ها، نت های دقیقی را نشان می دهند.

(به روایت نورعلی برومند) آواز نویسی و بررسی تحلیلی: ژان دورینگ مترجم: سودابه آتشکار انتشارات: ماهور