کتاب راهنمای تدریس ریاضی سوم دبستان دانش آفرین

کتاب راهنمای تدریس ریاضی سوم دبستان تالیف بهزاد قباخلو و مریم احمدی توسط انتشارات دانش آفرین به چاپ رسیده است.

تلاش‌ها و عملکرد معلمان در هر جامعه‌ای قابل توجه بوده و هست، چراکه بر نحوه شکوفایی نسل یا نسل‌ها تأثیر گذارند. بر همین اساس توجه به توانمند نمودن این قشر و بهبود بخشیدن به عملکردشان از طریق ارائه پیشنهادها والگوها امری لازم و ضروری به حساب می‌آید. از همین‌رو مؤلفین و مدرسین دفتر تدوین و تألیف کتب درسی که اشراف بیشتری بر محتوای دروس دارند، طی تلاش‌هایی درخور و شایسته اقدام به انتشار کتاب‌هایی تحت عنوان "راهنمای تدریس" نموده‌اند. در این کتاب‌ها سعی شده تا با شناسایی نیاز معلمان در امر تدریس و ارائه راه‌حل‌های کاربردی برای آنها، آموزگاران را ضمن توانمند ساختن در زمینه نظری، در زمینه‌های عملی نیز به مهارت‌های لازم برسانند. در این کتاب‌ها، مؤلفان سعی نموده‌اند تا در راستای اهداف بیان شده، الگویی را معرفی نمایند که به وسیله آن با در نظر داشتن دانش و تخصص معلمان، آنها مدیریت کلاس‌داری و روش‌های آموزشی، شیوه‌های ارزشیابی و مهارت‌های تفکر و درگیر کردن دانش‌آموز با مسائل را که از خصوصیات و مبانی علم "پداگوژی" است را بیاموزند.

"کتاب راهنمای تدریس ریاضی سوم دبستان" با خصوصیات بیان شده و با اهدافی که برای سایر کتاب‌های راهنمای تدریس در نظر گرفته شده، دارای دو بخش کلی می‌باشد. بخش اول یا "کلیات" تمام آنچه را آموزگار در طول تدریس ریاضی در طی سال ممکن است با آن مواجه شود و مطالبی که مورد نیاز است بداند را تبیین و تشریح نموده است. نقشه‌مفهومی، رویکرد، بدفهمی‌های مخاطبان و نکات پیرامون آنها، جدول بودجه‌بندی برای تدریس در طی سال تحصیلی و مسائلی از این دست را در بر دارد. بخش دوم که تحت عنوان "راهنمای تدریس درس به درس" آورده شده، تمام آنچه که برای آموزش هر یک از فصل های موجود در کتاب درسی نیاز است را بیان نموده. در این بخش برای هر درس به صورت جداگانه هدف یا اهداف درس مشخص شده، آنچه معلم بایستی در تدریس مدّ نظر قرار دهد توضیح داده شده و وسایل و ابزار آموزشی شرح داده شده‌اند. علاوه بر این‌ها فعالیت‌هایی به عنوان پیشنهاد ارائه شده تا در صورت صلاح دید به هنگام تدریس به کار گرفته شوند. چالش‌های موجود و احتمالی حین تدریس نیز بیان شده‌اند و برای هر یک راه‌ کاری ارائه شده است تا آموزگار مخاطب را به بهترین شکل یاری نموده و امر تدریس را برای او و دانش‌آموزانش، لذت‌بخش نماید و زمینه یادگیری بهتر دانش‌آموزان را فراهم آورد. علاوه بر این‌ها نمونه سؤالات و فعالیت‌های ارزشیابی برای فصول در نظر گرفته شده است. همان‌طور که بیان شد این اثر الگویی کاربردی را پیشنهاد داده است تا آموزگاران با این ایده و روش به موفقیت هرچه بیشتر در امر تدریس ریاضی دست یابند، اما بنا به اذعان مؤلفان، هر یک از معلمان می‌توانند با توجه به شرایط تدریس منطقه و شرایط بومی به فعالیت یا فعالیت‌هایی غیر از موارد مطرح شده در این اثر، بپردازند.

فهرست

مقدمه پیش‌گفتار   کلیات ویژگی‌های کتاب رویکرد ساختار کتاب‌های نونگاشت مدیریت بدفهمی‌ها در ریاضی اشتباهات ناشی از نداشتن درک مفهومی فرایند آموزش ریاضی اهداف فرایندی اصل بازنمایی شکل‌های مختلف بازنمایی روش تدریس سبک‌های یادگیری سبک‌های وابسته به زمینه - و فارغ از زمینه سبک‌های تکانشی و تأملی دسته بندی سبک‌های شناختی بر اساس نظریه کلب (kolb) مفاهیم مندرج در کتاب‌های درسی ارزشیابی اهمیت ارزشیابی ارزشیابی در نظام گذشته و جدید ارزشیابی کیفی توصیفی برخی مهارت‌های لازم در تدریس: مهارت نوشتن توضیح دادن مهارت مشاهده مهارت حل مسأله روش‌های یادگیری روش‌های مطالعه منابع   فصل اول: الگویابی راهبرد الگویابی درس اول - شمارش چندتا چندتا درس دوم - ماشین‌های ورودی و خروجی درس سوم - آموزش ساعت در بعدازظهر درس چهارم - الگوهای متقارن ارزشیابی فصل اول   فصل دوم - عددهای چهاررقمی درس راهبرد الگوسازی درس اول - معرفی عدد هزار درس دوم - ارزش مکانی درس سوم - ارزش پول درس چهارم - عددهای تقریبی ارزشیابی فصل دوم   فصل سوم: عددهای کسری درس راهبرد الگوسازی درس اول - کسر درس دوم - کاربرد عکس در اندازه‌گیری درس سوم - تساوی کسرها درس چهارم - مقایسه کسرها ارزشیابی فصل سوم   فصل چهارم: ضرب و تقسیم درس راهبرد روش‌های نمادین درس اول - ضرب درس دوم - ضرب عددهای یک رقمی درس سوم - خاصیت ضرب درس چهارم - تقسیم ارزشیابی فصل چهارم   فصل پنجم - محیط و مساحت درس راهبرد تبدیل مسئله به زیرمسئله درس اول - خط، نیم‌خط و پاره‌خط درس دوم - محیط درس سوم - اندازه‌گیری سطح درس چهارم - واحد اندازه‌گیری سطح ارزشیابی فصل پنجم   فصل ششم: جمع و تفریق درس راهبرد تبدیل مسئله به مسئله ساده‌تر درس اول - مقایسه عددها درس دوم - جمع و تفریق درس سوم - جمع در جدول ارزش مکانی درس چهارم - تفریق ارزشیابی فصل ششم   فصل هفتم: آمار و احتمال درس راهبرد حدس آزمایش درس اول - جدول داده‌ها درس دوم - احتمال درس سوم - نمودار دایره‌ای درس چهارم - انتخاب نمودار ارزشیابی فصل هفتم   فصل هشتم: ضرب عددها درس راهبرد حذف حالات نامطلوب درس اول - ضرب در عدد 10 درس دوم- ضرب عددهای یک رقمی در چندرقمی درس سوم - محاسبه ضرب درس چهارم - تقسیم با باقی‌مانده ارزشیابی فصل هشتم

برشی از متن کتاب

مدیریت بدفهمی‌ها در ریاضی گاهی موقع چالش‌های یادگیری دانش‌آموزان در قالب بدفهمی‌ها با آموزش و یادگیری، بروز می‌کند. همه آموزگاران به این نکته باید توجه داشته باشند که اشتباه کردن بخشی از فرایند تفکر ریاضی است. دانش‌آموزان با تشخیص و بررسی اشتباهات‌شان می‌توانند درک شفاف‌تری نسبت به ریاضی پیدا کنند. بدفهمی ناشی از این است که کودک مطلب را درک نکرده یا به غلط درک کرده باشد. این گونه اشتباهات ناشی از بی‌دقتی یا بی‌توجهی به فعالیت‌های یادگیری نیست، بلکه ریشه‌های عمیق‌تری دارند. (گیل باتل، ترجمه بخشعلی زاده 1389). اس کیو و ویلیام (1995) معتقدند: «وقتی در حین تدریس، اشتباهات و بدفهمی‌های معمول و عمومی شناسایی و مطرح می‌شوند و سپس در مورد آنها به بحث و گفت‌وگو می‌پردازند، یادگیری مؤثرتری شکل می‌گیرد.»   دلایل بروز بدفهمی‌ها می‌تواند متنوع باشد. به نمونه‌های زیر توجه کنید: - خطای ناشی از اشتباهات سهوی یا تصادفی مثل 10 = 6 + 5

1. کسالت‌آور بودن (لذت یادگیری درس ریاضی وجود ندارد)
2. حواس‌پرتی (وسائل، تلویزیون، دوستان و غیره)
3. بی‌دقتی (زود تمام کردن کار تا به کار دیگری برسند)
4. تمرین کردن (تمرین کردن زیاد بیشتر مواقع باعث می‌شود که بچه‌ها اشتباهات خود را تکرار کنند، در نتیجه به جای رفع اشتباه منجر به تقویت آن شود.)

  خطای ناشی از متکی به قواعد و تکنیک

1. درک نکردن قاعده
2. به‌کارگیری قاعده دریافتی نامناسب
3. به کارگیری بخشی از قاعده
4. به کار بردن قواعد ابتکاری (غیررسمی) مثلاً اضافه‌کردن صفر در ضرب (اس کیو 1998 : 92)

  خطای ناشی از درک غلط واژگان از دیدگاه دانش‌آموز:

1. فکر کردم تفریق یعنی همان ضرب بود.
2. نمی‌دانستم معنی جمع چیست.

  اشتباهات ناشی از نداشتن درک مفهومی از لحاظ تعداد، دانش‌آموزانی که به انواع بدفهمی دچار هستند، متنوع است. مواقعی پیش می‌آید که بدفهمی فقط به یک یا دو دانش‌آموز مربوط می‌شود. گاهی موقع اکثر دانش‌آموزان دچار آن می‌شوند و گاهی موقع به دو یا سه گروه‌های مختلف با تعداد متفاوت دچار می‌شوند. اگر اشتباه ساده باشد، معلم با تعامل می‌تواند آن را حذف کند. برخی توصیه‌های لازم: - هنگام بررسی اشتباهات هیچ نوع برچسب منفی زده نشود. - اجازه دهید دانش‌آموزان کارهای یکدیگر را بررسی و به اشتباه خود برسند. - ابتدا بخواهید از طریق تقریب پاسخ را تخمین بزنند و سپس بتوانند بررسی دقیق بکنند. - در صورت اشتباه پرسیده شود «آیا جواب‌تان درست است». - تشویق کنید که عجله نداشته باشند و مدیریت نوشتن، زمان و پاسخ‌ها را آموزش دهید. - اگر تعداد دانش‌آموزان بدفهمی، زیاد است، مفهوم را دوباره تدریس کنید. - عوامل مزاحم را شناسایی کنید و آن‌ها را حذف کنید. - به دانش‌آموزان توضیح دهید که چرا دوباره تدریس می‌کنید. - در صورت بروز بدفهمی‌های متفاوت آن‌ها را به طور جداگانه بررسی کنید.   برخی بدفهمی‌ها در کتب ریاضی ابتدایی: - درک مفهوم کسر با زیرساختار نسبی و بدفهمی آن با کسرهای بزرگ‌تر از واحد و عدم درک تفاوت مفهومی کسرهای مثل هم (مانند   با   ، یک دوم 10 تومان با یک دوم 20 تومان) - درک جایگاه رقم‌ها در اعداد، در محاسبات جمع و تفریق چپ به راست - درک مفهوم تقارن مرکزی، دوران و مرکز تقارن و تفاوت آنها نسبت به هم - بدفهمی‌های رایج در رابطه واحدهای اندازه‌گیری بر یکدیگر - جایگاه تفریق کاهشی با مقایسه‌ای  

• نوبسنده: بهزاد قباخلو - مریم احمدی
• انتشارات: دانش آفرین