کتاب ذن در هنر گل آرایی - گوستی ل. هریگل

کتاب ذن در هنر گل آرایی به قلم گوستی ل. هریگل و ترجمه ی ع. پاشایی در انتشارات فراروان به چاپ رسیده است.

زندگی هنر است. عمر چه کوتاه باشد و چه دراز، و گذران روزگارمان هر گونه که باشد می خواهیم بهترین زندگی را داشته باشیم. البته این بهترین تنها در شیوه ی زیستن نیست بلکه در فهم معنای آن نیز هست. اما این نکته تلویحاً به معنای ادراک لمعه یی از سرّ حیات است. از این دیدگاه است که ژاپنی ها هر هنری را نوعی تربیت می دانند که بینش زیبایی حیات را به ما می دهد، چرا که زیبایی فراتر از هر گونه عقل و اندیشه ی سود و زیان است و همان سرّ است؛ در این معنا ذِن با هنرهای گوناگون یعنی با نقاشی و آیین چای و گل آرایی و شمشیرزنی و کمان گیری و مانند این ها پیوندهای نزدیک دارد. در ژاپن غرض از مطالعه ی هنر، روشن شدن و بیداری دل است نه هنر برای هنر. اگر هنر نتواند به چیزی ژرف تر و بنیادی تر راه یابد و اگر، فی المثل مترادف امری معنوی و روحی نشود، به نظر ژاپنی ها حیف از آن عمر که به آموختن آن صرف شود. در تاریخ فرهنگ ژاپن هنر و دین سخت به هم وابسته اند. هنر گل آرایی در حقیقی ترین معنایش، هنر نیست بلکه بیشتر بیان تجربه ی بسیار عمیق تر حیات است. گل ها را چنان باید آراست که یادآور سوسن دره ها و زیباییش شکوهمند تر از تمام شکوه سلیمان باشد. "باشو" شاعر هایکو سرای قرن هفدهم ژاپن حتی در "نازونا" هم که پست ترین گل صحرایی است به چشم احترام نگاه می کرد. چون این گل مدعی عمیق ترین راز طبیعت بود که خود «هنرِ بی هنری» است.
در هر کوششِ هنری، زمانی می رسد که باید به دو جنبه از هنر آگاه بود، یکی جنبه ی متافیزیکی و دیگری جنبه ی عملیِ آن، یا به عبارت دیگر جنبه های فراتر از عقل یا بنا به مصطلحات فلسفه ی بودایی هندی، دو جنبه ی پَرِجن یا ویجِن یانه. جنبه ی عملی و عقلی نقاشی، یا ویجن یانه ی آن، به دست گرفتن قلم و آمیختن رنگ ها و ترسیم خطوط است؛ خلاصه فوت و فن کار است. اما تنها استادی در فن، خشنودمان نمی کند؛ حس می کنیم که در اعماق جان ما چیزی ورای این هست که باید آن را فراچنگ آورد و کشف کرد. یاد دادن و یاد گرفتن کافی نیست، از این دو چیزی دست ما را نمی گیرد که دلیل راه ما به سر هنر باشد؛ و تا در این سر هم تجربه نیندوخته باشیم، هیچ هنری هنر واقعی به شمار نمی آید.

• نویسنده: گوستی ل. هریگل
• مترجم: ع. پاشایی
• انتشارات: فراروان