کتاب دستور مختصر تاریخی زبان فارسی - فرشیدورد

کتاب دستور مختصر تاریخی زبان فارسی تالیف دکتر خسرو فرشیدورد توسط انتشارات زوار به چاپ رسیده است.

زبان شناسی علمی است که انسان را مورد مطالعه قرار می دهد و می توان آن را از شعبه های جامعه شناسی دانست، زیرا زبان نیز مانند: دولت و خانواده و اقتصاد از بنیاد ها و نهاد های اجتماعی است. مطالعه و یادگیری دستور زبان فارسی فواید ویژه‌ ای را در بر می گیرد که مهم ترین آن ها عبارتند از: 1‐ به زبان آموزی کمک می ‌کند. 2‐ می ‌تواند در تثبیت زبان و جلوگیری از تحول هرج و مرج آفرین آن سهیم باشد. 3‐ به یادگیری و نقد ادبی مدد می ‌رساند. 4‐ در آموزش علوم دیگرِ زبانی موثر است. 5‐ فرهنگ نویسی را تقویت می کند. 6‐ سطح اطلاعات عمومی مردم را بالا می ‌برد. 7‐ در رهبری و گسترش زبان سهم دارد. 8‐ به کار لغت سازی و وضع اصطلاحات علمی و فنی می‌ آید. 9‐ به تدوین قواعد املاء یاری می رساند. و همچنین مطالعه ی دستور زبان تاریخی و قدیمی نیز فواید بسیاری برای مخاطبان دارد، برای مثال یکی از مهم ترین آن ها این است که برای فهم و تفسیر متون کهن بسیار ضروری است، به طوری که بدون یادگیری قواعد، ابدال و تخفیف و صرف و نحو قدیم، بسیاری از آثار گذشته برای ما غیر قابل فهم باقی می ماند.

با توجه به ضرورت و اهمیت این موضوع، دانشجویان و زبان آموزان گرامی به منبعی جامع و کامل نیاز دارند که در عین روانی کلام، مطالب مهم و اساسی را نیز شرح دهد. در این راستا کتاب "دستور مختصر تاریخی زبان فارسی" نگاشته شده و به چاپ رسیده است. مخاطبین اصلی این کتاب دانشجویان زبان و ادبیات فارسی و زبان شناسی می باشند اما سایر علاقه مندان نیز می توانند از آن بهره ببرند. کتاب مذکور از سه بخش مجزا تشکیل شده است که عبارتند از: 1‐ کلیاتی درباره زبان، زبان شناسی و دستور زبان 2‐ اسم و گروه اسمی و تحوّل آن در زبان فارسی 3‐ حرف و تحول آن در زبان فارسی

مؤلف در بخش اول که خود متشکل از 4 فصل مجزا است، اطلاعات و تعریفات لازمی درباره زبان و زبان شناسی و دستور زبان به نظر خوانندگان گرامی می رساند که بدونِ آن ها فهم مطالب کتاب میسر نخواهد بود؛ زیرا اصطلاحاتی مانند: ضمیمه صرفی، ضمیمه اشتقاقی، سازه و ... بار ها در این نوشته ها تکرار شده است که بدون دانستن معنی علمی و فنی آن ها درک این نوشته ها ممکن نیست.

در بخش دوم که خود از 3 فصل مجزا ساخته شده است، مخاطب را با اسم، گروه های اسمی، انواع صفت، انواع قید، انواع وابسته ها و فعل های بی نشانه، بی ضمیر، ناقص التصریف و تحولات فعلی آشنا می کند.

در بخش سوم که متشکل از 4 فصل است، اقسام حروف، حروف اضافه، گروه های حرف اضافه، متمم های قیدی، تحولات انجام شده در حروف اضافه، حروف ربط و گروه های همسانی، قید و اقسام آن را به صورت کلی و جزء به جزء شرح می دهد.

 

برشی از متن کتاب

بخش نخست فصل دوم: کلیاتی درباره دستور زبان فارسی آواشناسی زبان فارسی آواشناسی، دانش بررسی آوا ها و اصوات زبانست. مراد از آوا ها و اصوات، واحد های صوتی زبانست؛ یعنی اجزائی که بر اثر ترکیب با هم واحد های بزرگ تر زبان را تشکیل می ‌دهند. واحد هایی مانند: هجا، سازه، کلمه، گروه، جمله واره و جمله. آوا ها و اصوات زبان را می توان به دو گروه مهم تقسیم کرد: یکی از آوا های زنجیری، دیگر آوا های زبر زنجیری. آوا های زنجیری آن هایی هستند که به دنبال هم قرار می ‌گیرند و ساز و کلمه تشکیل می ‌دهند. مانند: صدای (ب) و (ا) و (ز) در (باز).  بنابراین آوا های زنجیری شامل حروف و واج ها می شوند؛ حروف و واجه هایی از قبیل: الف، ب، پ، ت، ... آوا های زبر زنجیری آن هایی هستند، که به دنبال هم نمی ‌آیند، بلکه در خارج و بر بالای آوا های زنجیری قرار می ‌گیرند و در ساختمان کلمه و گروه و جمله واره و جمله نقشی بازی می کنند. این ها عبارتند از: درنگ و تکیه و آهنگ و نواز. آوا های زنجیری زبان فارسی آوا های زنجیری زبان فارسی شامل صدا ها و حروف الفبا می شوند و بر دو قسمتند: ممیّز و غیر ممیّز. آوا های زنجیری ممیّز را... می نامیم.

فهرست

بخش نخست فصل نخست: کلیاتی درباره زبان، زبان شناسی و دستور زبان فصل دوم: کلیاتی درباره دستور زبان فارسی فصل سوم: اشاره ای به نحو فارسی فصل چهارم: جمله و تحول آن در زبان فارسی بخش دوم فصل نخست: اسم و گروه اسمی و تحوّل آن در زبان فارسی فصل دوم: صفت و گروه وصفی و تحول آن در زبان فارسی فصل سوم: فعل و گروه فعلی و تحول آن بخش سوم فصل نخست: حرف و تحول آن در زبان فارسی فصل دوم: حرف ربط (پیوند) و گروه ‌های ربطی فصل سوم: قید و گروه قیدی و تحول آن در زبان فارسی فصل چهارم: صوت و گروه صوتی و تحول آن

(برای دانشجویان زبان و ادبیات فارسی و زبانشناسی) مولف: دکتر خسرو فرشیدورد انتشارات: زوار