کتاب خداوند الموت (حسن صباح) ذبیح‌الله منصوری

درباره‌ی کتاب خداوند الموت (حسن صباح) اثر پل آمیر

کتاب "حسن صباح خداوند الموت"، روایتگر سرگذشت پرفرازونشیب "حسن صباح"، یکی از شناخته شده‌ترین شخصیت‌هایی تاریخی در ایران، می‌باشد که روزگاری به عنوان سرمدار بزرگ فرقه‌ی اسماعیلیان زندگی می‌کرد.

مطالعه‌ی سرنوشت مردمان گذشته و چگونگی زندگی، مذهب و اعتقادات آن‌ها، لحظات سرگرم‌کننده و لذت‌بخشی را برای خواننده ایجاد می‌کند. در واقع کتاب‌های تاریخی، از پرطرفدارترین تالیفات موجود است؛ "حسن صباح خداوند الموت"، از جمله‌ی این آثار می‌باشد که صرف گذشت سال‌ها از زمان ترجمه و انتشار آن، هم‌چنان نیز، مورد استقبال گسترده‌ی مخاطبان قرار می‌گیرد. زیرا پرده از رازهایی بزرگ تاریخی دوره‌ی اسماعیلیان برمی‌دارد و شرح مفصلی از زندگی بنیان‌گذار این فرقه‌ی مذهبی، یعنی حسن صباح ارائه می‌نماید. این مرد، از مقتدرترین سرمداران ایرانی بوده است که با تکیه بر درایت و هوش سرشار خویش، پیروان اسماعیلیان را هدایت می‌نمود؛ اقدامی که پیروزی‌ها و موفقیت‌های زیادی را نصیب ایرانیان کرد.

قابل ذکر می‌باشد که در صفحات آغازین کتاب، تحت عنوان توضیحات، به صراحت قید شده است که روایت‌های مربوط به قیامهء‌القیامه صحیح نیست؛ طبق ادعای مولف، این جریان توسط حسن صباح به‌وجود آمده ولی بر اساس روایات تاریخی قابل استناد، قیامهء‌القیامه بعد از حسن صباح و از طرف داعی حسن دوم اعلام شده است. از سویی دیگر نیز به احتمال قوی، "پل آمیر"، نویسنده‌ی کتاب، حسن صباح خداوند الموت را پس از تحقیقات و مطالعات خود در کشور فرانسه و سرزمین‌های دیگر به رشته‌ی تحریر درآورده؛ سپس با بهره‌گیری از تخیلات خویش، قسمت‌هایی از تاریخ را تغییر داده و مطابق میل خویش، آن‌ها را توصیف کرده است. در نتیجه، روایت‌های موجود در این اثر، با سایر کتاب‌های تاریخی مربوط به اسماعیلیان، تفاوت‌های زیادی دارد که موجب تعجب خوانندگان می‌گردد.

برشی از متن کتاب خداوند الموت (حسن صباح) ذبیح‌الله منصوری

ترکان خاتون و برکۀالقیس

در شبی که روز بعد از آن می‌بایست ترکان خاتون به عقد فرخ سلطن درآید، آن زن یک افسر از سپاهیان خلیفه‌ی بغداد موسوم به برکۀالقیس را احضار کرد.

از روزی که ترکان خاتون به فرخ سلطان ظنین شد و تصدی زندان برکیارق را از او گرفت و عبدالخالق افسر سپاه خلیفه را به جای او گماشت، روابط آن زن با افسران سپاه خلیفه که از بغداد با او آمده بودند بهتر شد. روزی نبود که ترکان خاتون یکی از افسران سپاه خلیفه را احضار نکند و با او صحبت نکند.

وقتی ترکان خاتون برکۀالقیس را احضار کرد، سایر افسران حیرت کردند و آن را دیداری عادی دانستند. فرخ سلطان هم طوری از مژده‌ی ازدواج خود با ترکان خاتون مشعوف بود که توجه به اطراف خویش نداشت.

برکۀالقیس اظهار کرد ای خاتون عالی مقام، چگونه ممکن است من در حضور بانویی مثل تو بنشینم. ترکان خاتون گفت وقتی من به تو اجازه‌ی نشستن دادم، می‌توانی بنشینی. برکۀالقیس خواست که نزدیک در بنشیند، ولی ترکان خاتون به او گفت نزدیک بیا و آنقدر به من نزدیک شو که وقتی من با تو صحبت می‌کنم، صدای من و تو از این اتاق خارج نشود و اگر کسی پشت در بایستد نتواند صدای ما را بشنود. برکۀالقیس اطاعت کرد و به ترکان خاتون نزدیک شد و نشست. ترکان خاتون گفت ای برکۀالقیس از روزی که تو را در بغداد دیدم تو مورد توجه من بودی و هرگز تو را از نظر دور نمی‌داشتم و پیوسته منتظر بودم فرصتی به دست بیاید تا توجه خود را به تو ثابت کنم. ولی آن فرصت عاید نمی‌شد. ولی اکنون فرصتی که در جست‌وجوی آن بودم، به دست آمده است. برکۀالقیس گفت خداوند بر عمر و عزت خاتون عالی مقام بیفزاید. ترکان خاتون اظهار کرد، ای برکۀالقیس من شنیده‌ام که تو زن داری و زن تو در بغداد به سر می‌برد. برکۀالقیس گفت بلی ای خاتون عالی مقام. ترکان خاتون پرسید آیا در اصفهان زن گرفته‌ای؟ برکۀالقیس گفت نه ای خاتون. ترکان خاتون پرسید آیا تنها زندگی کردن در این شهر بر تو ناگوار نیست؟ برکۀالقیس گفت ای خاتون عالی مقام زندگی یک سپاهی همین‌طور است...

کتاب خداوند الموت (حسن صباح) اثر پل آمیر با ترجمه‌ی ذبیح‌الله منصوری توسط انتشارات تاو به چاپ رسیده است.

فهرست

سخنی با همراهان

مقدمه‌ی مترجم

توضیح

داروفروشان الموت

پیکی از خراسان

پیک بدخبر

موسی نیشابوری در قلعه‌ی طبس

آنچه موسی در انتظارش بود

کیش باطنی الموت چگونه به وجود آمد؟

باطنی‌ها هم در انتظار مهدی موعود بودند

خواجه نظام الملک

محاصره‌ی قلعه‌ی طبس

مقدمه‌ی روز رستگاری به عقیده‌ی باطنی ها

روز قیامت یا (قیامه القیامه)

برای نجات قلعه‌ی طبس

خروج از قلعه‌ی طبس برای ماموریت

حمله‌ی سپاه سلجوقی به الموت

باطنی‌ها در قومس

بهشت مصنوعی یک قرن و نیم بعد از سال 654 هجری

باطنی‌ها در ارجان وخوزستان

خواجه نظام‌الملک به ملکشاه سلجوقی چه گفت؟

چند جمله راجع به «ترکان خاتون» و «برکیارق»

«موسی نیشابوری» و «یوسف جوینی»

خواجه نظام الملک چگونه کشته شد

مرگ ملکشاه و مساله جانشینی او

اندیشه‌ی بر تخت نشانیدن برادر ملکشاه

«تنش» د رآذربایجان

برکیارق اسیر شد

ترکان خاتون و برکة‌القیس

محاجه‌ی ترکان خاتون و تنش

توطئه‌ی قتل ابوحمزه‌ی کفشگر

محاکمه‌ی ترکان خاتون

کشتار در اصفهان

درخواست ترکان خاتون از حسن صباح

جواد ماسالی در حضور تتش

تتش دستگیر شد

مقدمه‌ی سلطنت برکیارق

برکیارق در مقام پادشاه وارد اصفهان شد

بیماری حسن صباح

زمینه‌ی سوءقصد به حسن صباح

اظهارات حسن صباح قبل از سوءقصد

جواد ماسالی تصمیم به سوءقصد گرفت

مقدمه‌ی قتل ترکان خاتون

مرگ حسن صباح

• نویسنده: پل آمیر
• مترجم: ذبیح‌الله منصوری
• انتشارات: تاو