کتاب حقوق تجارت - اسکینی

کتاب حقوق تجارت (ویژه دانشجویان رشته های علوم اقتصادی و بازرگانی) تألیف دکتر ربیعا اسکینی توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

حقوق در معنی وسیع آن به مجموعه ای از قواعد الزام آور اطلاق می شود که بر روابط افراد در جامعه حاکم است. حقوق مدنی که یکی از رشته های حقوق خصوصی است، روابط میان اشخاص را تنظیم می کند. حقوق مدنی، حقوق عام است؛ یعنی بر همه ی اشخاص دلالت می کند. از دیرباز برای اشخاصی که به تجارت اشتغال داشته اند، قواعد خاصی وضع شده است که امروزه به این قواعد، حقوق تجارت یا حقوق بازرگانی گفته می شود. در مقابلِ حقوق مدنی که اصل به شمار می رود، حقوق تجارت یک حقوق استثنایی است. حقوق تجارت جز بر روابطی که قانون، آن ها را تجارتی - ذاتی و تبعی تلقی می کند قابل اعمال نیست. طبق یک قاعده ی کلی بر روابط و مناسبت های تجارتی، قواعد حقوق تجارت اعمال می شود، جز در صورتی که این حقوق برای اعمال تجارتی قاعده ای خاص نداشته باشد، که در این صورت، قواعد حقوق مدنی بر این روابط نیز حکومت خواهد کرد. طبق یک اصل کلی دیگر، چنان چه میان حقوق مدنی (حقوق عام) و حقوق تجارت (حقوق خاص) تعارضی وجود داشته باشد، در حوزه ی اعمال تجارتی حقوق خاص بر حقوق عام مرجح خواهد بود.

کتاب مذکور مشتمل بر چهار موضوع می باشد: 1- قواعد کلی حاکم بر فعالیت تجاری 2- شرکتهای تجاری 3- اسناد تجارتی 4- ورشکستگی و تصفیه ی امور ورشکسته

 

برشی از متن کتاب

فصل اول: معاملات تجارتی ذاتی معاملات تجارتی ذاتی، معاملاتی هستند که هر کس به عنوان شغل معمولی خود قرار دهد، عنوان تاجر پیدا می کند. این معاملات از آن جهت ذاتی تلقی می شوند که با شناخت آن ها تاجر از غیر تاجر معلوم می شود. این معاملات در بندهای ده گانه ماده 2 قانون تجارت فهرست شده اند. در این ماده تنها معاملات تجارتی نیستند بلکه عملیات تجارتی را نیز دربر می گیرند. در واقع خرید به منظور فروش یا اجاره ی مال منقول یا برات، از جمله ی معاملات است، لیکن تصدی به حمل و نقل، عملیات حراجی و تصدی به هر قسم از نمایشگاه های عمومی از عملیات یعنی مشاغل تجارتی است و معامله به مفهوم عرفی آن تلقی نمی شود، هر چند برای انجام این گونه مشاغل، تاجری که به آن ها اشتغال دارد، قرارداد هم منعقد می کند. فصل دوم: معاملات تبعی ماده یک قانون تجارت تاجر را کسی می داند که شغل معمولی اش را معاملات تجارتی قرار داده باشد. منظور از معاملات تجارتی در این ماده، معاملات تجارتی ذاتی، یعنی معاملاتی هستند که در ماده 2 قانون تجارت احضا شده اند. اما از دیرباز، در فرانسه، برای آن که به تمامی اختلافات تجّار در ارتباط با معاملاتشان، در دادگاه تجارت رسیدگی شود و به دادگاه های عمومی ارجاع نشوند، بر اساس "نظریه ی تبعیت فرع از اصل" معاملات مدنی تجّار را نیز تحت شرایطی، تجاری تلقی کرده و در صلاحیت دادگاه های تجارت قرار داده اند تا اختلافات راجع به معاملات مدنی آن ها نیز تحت همان شرایط مقرر برای دعاوی مربوط به معاملات تجارتی ذاتی رسیدگی شود. فصل سوم: اشخاص حقیقی تاجر به موجب ماده 1 قانون تجارت "تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار بدهد." این تعریف متضمن دو نکته ی اساسی است: اول این که تاجر کسی است که به امور تجارتی بپردازد و دوم این که امور تجارتی را شغل معمولی خود قرار دهد. فصل چهارم: اشخاص حقوقی تاجر اشخاص حقوقی را می توان به دو دسته ی عمده تقسیم کرد: 1. اشخاص حقوقی موضوع حقوق خصوصی و 2. اشخاص حقوقی موضوع حقوق عمومی. اشخاص حقوقی موضوع حقوق خصوصی به نوبه ی خود به دو گروه تقسیم می شوند: شرکت های تجارتی و تشکیلات غیر تجارتی. به طور معمول، شرکت های تجارتی را به شرکت های اشخاص و شرکت های سرمایه تقسیم می کنند. شرکت های اشخاص شرکت هایی هستند که در آن ها انتقال حق شریک (سهم الشرکه) به اشخاص دیگر مستلزم اجازه سایر شرکاست. فصل پنجم: ثبت نام تاجر در دفتر ثبت تجارتی هر بازرگان حقیقی و بنگاه بازرگانی یا شرکت بازرگانی، اعم از ایرانی و خارجی که مرکز اصلی آن ها یا تجارتخانه آن ها در ایران است و یا در خارج است ولی در ایران شعبه یا شعبی دارند، باید نام خود را در محلی که در ایران مشغول فعالیت است به ثبت رساند. ثبت نام شرکت های تجارتی به عنوان شخص حقوقی، علاوه بر ثبت به عنوان شرکت در دایره ثبت شرکت ها، یک عمل لغو و زاید است، زیرا به موجب قانون ثبت شرکت ها، اطلاعات لازم در مورد شرکت ها، با ثبت آن ها در دایره ثبت شرکت ها در اختیار مسئولان قرار می گیرد و اخذ مجدد این اطلاعات توسط متصدی دفتر ثبت تجارتی و ثبت آن ها در دفتر مذبور زاید است و به نظر می رسد قانون گذار باید با اصلاح قانون و آیین نامه مربوط، از آن احتراز کند.

فهرست

مقدمه بخش اول: حوزه حقوق تجارت بخش دوم: تاریخچه حقوق تجارت بخش سوم: ویژگی های حقوق تجارت بخش چهارم: منابع حقوق تجارت بخش پنجم: تقسیم مطالب کتاب اول: قواعد کلی حاکم بر فعالیت تجاری باب اول: معاملات تجارتی فصل اول: معاملات تجارتی ذاتی بخش اول: معاملات برواتی بخش دوم: عملیات توزیعی بخش سوم: عملیات تجاری توزیعی بخش چهارم: عملیات خدماتی بخش پنجم: معاملات دریایی فصل دوم: معاملات تبعی بخش اول: معاملات تبعی اصلی بخش دوم: اعمال تبعی فرعی باب دوم: تاجر فصل اول: اشخاص حقیقی تاجر بخش اول: انجام دادن امور تجارتی بخش دوم: شغل معمولی فصل دوم: اشخاص حقوقی تاجر بخش اول: اشخاص حقوقی موضوع حقوق خصوصی بخش دوم: اشخاص حقوقی موضوع حقوق عمومی باب سوم: الزامات حرفه ای تاجر فصل اول: ثبت نام تاجر در دفتر ثبت تجارتی بخش اول: سازماندهی دفتر ثبت تجارتی بخش دوم: آثار حقوقی ثبت یا عدم ثبت نام تاجر در دفتر ثبت تجارتی فصل دوم: تنظیم و نگهداری دفاتر تجارتی بخش اول: اشخاصی که مکلف به داشتن دفتر تجارتی هستند بخش دوم: معرفی دفاتر تجارتی بخش سوم: طرز نگهداری دفاتر تجاری بخش چهارم: نقش حقوقی دفاتر تجارتی بخش پنجم: ضمانت اجراهای عدم نگهداری صحیح دفاتر باب چهارم: قرادادهای تجاری فصل اول: قرارداد دلالی فصل دوم: قرارداد حق العمل کاری فصل سوم: قرارداد حمل و نقل بخش اول: تعریف و انواع قرارداد حمل و نقل بخش دوم: حقوق و تعهدات طرفین قرارداد حمل و نقل فصل چهارم: قرارداد قائم مقامی و نمایندگی تجارتی فصل پنجم: ضمانت کتاب دوم: شرکت های تجارتی باب اول: کلیات فصل اول: قراداد شرکت بخش اول: تعریف شرکت تجاری بخش دوم: عناصر تشکیل دهنده قرارداد شرکت تجاری فصل دوم: شخصیت حقوقی شرکت تجاری بخش اول:آغاز و پایان شخصیت حقوقی بخش دوم: آثار شخصیت حقوقی شرکت باب دوم: انواع شرکت های تجارتی فصل اول: شرکت های اشخاص بخش اول: مقررات مشترک حاکم بر شرکت های اشخاص بخش دوم: مقررات اختصاصی حاکم بر شرکت های اشخاص فصل دوم: شرکت با مسئولیت محدود بخش اول: تشکیل شرکت با مسئولیت محدود بخش دوم: حقوق شرکا بخش سوم: اداره شرکت با مسئولیت محدود بخش چهارم: تبدیل و انحلال شرکت با مسئولیت محدود فصل سوم: شرکت های سهامی بخش اول: تشکیل شرکت سهامی بخش دوم: سازماندهی شرکت سهامی بخش سوم: حیات شرکت سهامی کتاب سوم: اسناد تجارتی باب اول: برات فصل اول: صدور برات بخش اول: شرایط شکلی برات بخش دوم: شرایط ماهوی برات فصل دوم: آثار صدور برات بخش اول: تعهد تضامنی برات دهنده بخش دوم: انتقال مالکیت محل فصل سوم: تضمینات پرداخت برات بخش اول: قبولی براتگیر بخش دوم: ضمانت برات فصل چهارم: گردش برات بخش اول: ظهرنویسی به عنوان انتقال بخش دوم: ظهر نویسی به عنوان وکالت در وصول بخش سوم: ظهرنویسی به عنوان وثیقه فصل پنجم: پرداخت برات بخش اول: ارائه برات بخش دوم: شرایط پرداخت صحیح برات بخش سوم: عدم پرداخت برات و تکالیف دارنده بخش چهارم: حقوق دارنده ی برات در مقابل مسئولین بخش پنجم: مسئولیت امضاکنندگان برات در مقابل یکدیگر بخش ششم: مرور زمان باب دوم: سفته فصل اول: معرفی سفته و خصایص آن بخش اول: تعریف سفته بخش دوم: چک های خاص فصل دوم: حدود اجرای مقررات برات در مورد سفته باب سوم: چک فصل اول: صورت چک بخش اول: الزامات مربوط به اشخاص ذی نفع بخش دوم: الزامات راجع به محل فصل سوم: انتقال چک بخش اول: اشکال انتقال بخش دوم: آثار انتقال فصل چهارم: پرداخت چک بخش اول: شرایط پرداخت بخش دوم: آثار و نتایج عدم پرداخت چک کتاب چهارم: ورشکستگی و تصیفه ی امور ورشکسته باب اول: ورشکستگی فصل اول: ورشکستگی مدنی بخش اول: جرایم و مجازات های مربوط به ورشکسته بخش دوم: حکم ورشکستگی بخش سوم: آثار حکم ورشکستگی فصل دوم: ورشکستگی جزایی بخش اول: جرایم و مجازات های مربوط به ورشکسته بخش دوم: جرائم و مجازات های مربوط به اشخاص غیر ورشکسته باب دوم: تصفیه امور ورشکسته فصل اول: ارگان های تصفیه بخش اول: ارگان های مشترک بخش دوم: ارگان های اختصاصی قانون تجارت و قانون اداره تصفیه فصل دوم: اقدامات مربوط به تصفیه بخش اول: اقدامات اولیه تصفیه بخش دوم: تعیین دارایی ورشکسته بخش سوم: قراداد ارفاقی بخش چهارم: فروش اموال بدهکار ورشکسته بخش پنجم: تقسیم دارایی ورشکسته بخش ششم: خاتمه ورشکستگی فصل سوم: اعاده اعتبار ورشکسته بخش اول: موارد اعاده ی اعتبار بخش دوم: تشریفات تحصیل اعاده اعتبار  

• ویژه ی دانشجویان رشته های علوم اقتصادی و بازرگانی
• مولف: دکتر ربیعا اسکینی
• انتشارات: سمت