کتاب حرکت شناسی - تندنویس

کتاب حرکت شناسی با تالیف و ترجمه ی دکتر فریدون تندنویس در انتشارات دانشگاه خوارزمی به چاپ رسیده است.

علم الحرکات لغتی است که می توان معانی زیادی را از آن برداشت نمود و می تواند دربرگیرنده ی مباحثی چون یادگیری حرکتی، رشد و تکامل حرکتی، آناتومی و فیزیولوژی و بیومکانیک باشد و به همین علت است که نام دپارتمان های تربیت بدنی و ورزشی بسیاری از دانشگاه ها به این کلمه یعنی kinesiology تغییر پیدا کرد، در حالی که موضوع خاص حرکت شناسی شامل دو بخش عمده می باشد. لغت نامه وبستر در تعریف این لغت می نویسد:«مطالعۀ اصولی از آناتومی و مکانیک در رابطه با حرکت‌های آدمی». تعریف فوق بر دو موضوع متمرکز می گردد:

1- آناتومی حرکت های آدمی

2- مکانیک حرکت‌های آدمی

در بخش اول به مواردی چون، استخوان‌ها، مفاصل، لیگامنت ها، عضلات، تاندون ها، سر ثابت عضلات، سر متحرک و عمل آن ها پرداخته می‌شود که به طور اجمال عضلات و عمل آن ها را در حرکت های مختلف بدن معرفی می‌کند. مثلاً سؤال می شود «مفصل آرنج در چه زاویه ای نگه‌ داشته شود تا عضلات عمل کننده آن بیشترین نیرو را وارد نمایند؟» در بخش دوم، موضوع مکانیک حرکت های آدمی مورد بحث قرار می‌گیرد و مثلاً عنوان می‌شود «در چه زاویه ای شوت بایستی زده شود تا بیشترین فاصله را طی نماید؟» در این بخش مباحثی چون مرکز ثقل، تعادل، اهرم ها، حرکت، فاصله، سرعت، زمان، بردار نیرو و گشتاور نیرو مطرح می گردد. از آنجایی که در بیومکانیک به مباحث فوق به تفصیل پرداخته می شود، لذا در این کتاب بیشترین توجه به بخش اول معطوف گشته و از بخش دوم چند مورد مهم انتخاب و به اختصار به آن ها پرداخته شده است.

کتاب مذکور مشتمل بر دوازده فصل می باشد: 1- تعریف، تاریخچه، سطوح و محورهای حرکتی، مفصل 2- شانه 3- کمربند شانه 4- عضلات حرکت دهنده استخوان بازو 5- آرنج و ساعد 6- مچ و انگشتان دست 7- ران  8- زانو 9- مچ پا 10- ستون مهره ها 11-  تجزیه و تحلیل حرکتی و عضلانی مهارتهای ورزشی 12- مکانیک حرکت های آدمی

 

برشی از متن کتاب

فصل نهم: مچ پا سی مفصل در بین بیست و شش استخوان موجود مچ و کف پا، چهار قوس (دو طولی و دو عرضی) ایجاد می‌کنند که ساختاری منحصر به فرد را به وجود می آورد که در تمام هشتاد - نود سال زندگی انسان متحمل وزن می گردد و در عین حال جابجایی کل بدن را امکان پذیر می سازد. اگر چه این مفصل در طول زندگی هر فرد به کرات در خطر پیچ ‌خوردگی قرار دارد، ولی اگر عضلات احاطه کننده آن به خوبی تقویت شوند، فشارهای ناشی از پیچ خوردگی عادی مفصل، نمی تواند موجب تورم، درد و خونریزی زیر جلدی و نهایتاً گچ گرفتن این مفصل شود. دویدن، جاگینگ (آرام دویدن) برای جوانان و میانسالان و راه رفتن هر روزه برای سالمندان بهترین شیوه تقویت و حفظ سلامتی عضلات مچ پا می باشند. فصل دهم: ستون مهره ها حرکت های ستون مهره ها: اولین مهره گردنی با استخوان پس سری مفصل می شود که ساختار این مفصل از نوع لقمه ای است و فقط قادر به حرکات فلکشن و اکستنشن می باشد و به مانند مفصل لولایی یا قرقره ای عمل می کند. در عین حال دارای مقداری کم فلکشن جانبی بوده و فاقد هرگونه حرکت چرخشی است. مفصل بین مهره های اطلس و آکسیس از نوع مفاصل استوانه ای می باشد و همانطور که اشاره گردید موجب حرکات چرخشی می‌شود و به این طریق حرکات سر را از مهره‌های گردنی کامل می‌کند. بقیه مفاصل مهره های ستون مهره ها از نوع غضروفی می باشد و دیسک موجود بین دو جسم مهره فوقانی و تحتانی در تمام قسمت ها به منزله مفصل کروی عمل می نماید. در واقع فاصله موجود بین دو مهره که توسط دیسک پر می شود، امکان هرگونه حرکتی را حول سه محور حرکتی فراهم می‌سازد. ولی باید توجه داشت یک مهره از مفصل فوقانی یا تحتانی خودش دارای حرکتی جزئی است. ولی وقتی چندین مهره در یک جهت تا می شود فلکشن را می توان با زاویه بیشتری مشاهده نمود. فصل یازدهم: تجزیه و تحلیل حرکتی و عضلانی مهارت های ورزشی سرعت دویدن: سرعت دویدن با طول و تعداد گام در دقیقه مشخص می‌شود. برای افزایش سرعت دویدن، به یک را هر دوی این عوامل باید افزوده شود. طول گام اساساً به بلندی و قدرت پا بستگی دارد. سرعت حرکت پا با فرکانس و سرعت عضلات منقبض شونده و هماهنگی عصبی عضلانی (مهارت) در دویدن بستگی دارد. دویدن به طور مکانیکی از فردی به فرد دیگر فرق می کند و در یک فرد نیز دویدن با سرعت های متفاوت، متغیر است. مکانیک دویدن در موارد ذیل با سرعت تغییر می‌کند: 1- میزان و نوع تماس پا با زمین (سطح) 2- میزان فلکشن و اکستنشن مفاصل 3- میزان تمایل بدن به جلو در دویدن با سرعت آهسته، پا تماس کامل با زمین پیدا می کند. سطح تماس پا با هر گام از پنجه پا به پاشنۀ پا می رود و بر می گردد (استراحت عضلات پشت ساق پا). هم چنان که سرعت دویدن افزایش می یابد، میزان تماس پا کمتر می‌شود تا اینکه بالاخره در حداکثر سرعت فقط قسمت جلویی پا (پنجه) با زمین تماس پیدا می کند (دونده ها روی شست پا می دوند). در دویدن با سرعت کم دامنۀ حرکت مفاصل مربوطه نسبتاً کم است و دونده تمایل دارد که با بازوهای افتاده تر بدود ولی همچنان که سرعت افزایش می‌یابد، در مفاصل دست و پا فلکشن و اکستنشن بیشتری رخ می‌دهد و حرکات سایر مفاصل مطابق آن افزایش می‌یابد. همچنین عمل بازوها بیشتر می شود. در سرعت کمتر دونده تمایل دارد به حالت عمودی تر بدود، در حالی که در حداکثر سرعت، بدن دونده دو سرعت با زاویه 15 درجه مایل به جلو حرکت می کند. خم شدن به جلو معمولاً به طور طبیعی با افزایش نیروهای نوسانی رخ می‌دهد و سعی آگاهانه برای افزایش خم شدن به جلو اغلب لازم نیست ولی گاهی لازم است به دونده خم شدن به جلو را آموزش داد.

فهرست

فصل اول تعریف، تاریخچه، سطوح و محورهای حرکتی، مفصل تعریف حرکت شناسی تاریخچه حرکت شناسی سطوح حرکتی محورهای حرکتی و حرکت‌های حول آن ها حالت های ایستادن مفصل فصل دوم شانه مفصل شانه ساختار استخوانی و مفصلی شانه ساختار لیگامنتی حرکات استخوان بازو در مقصد شانه فصل سوم کمربند شانه مفاصل و حرکات ترقوه - کتف حرکت های کمربند شانه (کتف و ترقوه) فصل چهارم عضلات حرکت دهنده استخوان بازو تجزیه و تحلیل حرکت های ساده دست از مفصل شانه فصل پنجم آرنج و ساعد ساختار استخوانی و مفصلی لیگامنت های نگه دارنده مفصل آرنج حرکات مفاصل آرنج و ساعد عضلات حرکت دهنده مفاصل آرنج و ساعد فصل ششم مچ و انگشتان دست ساختار استخوانی مفصل مچ دست ساختار مفصلی و حرکات عضلات مچ، کف و انگشتان دست فصل هفتم ران ساختار استخوانی مفصلی لیگامنت های مفصل ران حرکت های مفصل ران عضلات مفصل ران فصل هشتم زانو مفصل زانو ساختار استخوانی مفصل زانو ساختار لیگامنتی حرکات مفصل زانو عضلات فصل نهم مچ پا ساختار استخوانی لیگامنت های مچ پا نوع مفاصل و حرکات مچ، کف و بند انگشتان پا عضلات عمل کننده بر مفصل مچ پا فصل دهم ستون مهره ها ساختار استخوانی لیگامنت های ستون مهره ها حرکات ستون مهره ها محدودیت های حرکتی ستون مهره ها عضلات عمل کننده ستون مهره ها  فصل یازدهم تجزیه و تحلیل حرکتی و عضلانی مهارتهای ورزشی راهنمای تجزیه و تحلیل حرکتی - عضلانی مهارتهای ورزشی تجزیه و تحلیل حرکتی - عضلانی دوی با مانع نقش عضلات در حرکات تجزیه و تحلیل عضلانی حرکاتی بنیادی بدن انسان تجزیه و تحلیل عضلانی مهارت های حرکتی و ورزشی  فصل دوازدهم مکانیک حرکت های آدمی حرکت ترکیب نیروها اهرم ها مطالعه اهرم ها در بدن آدمی مرکز ثقل تعادل پیوست

تألیف و ترجمه: دکتر فریدون تندنویس انتشارات: دانشگاه خوارزمی