کتاب جغرافیای اقتصادی جهان - محتشم نوری

کتاب جغرافیای اقتصادی جهان تألیف دکتر حسین محتشم نوری توسط انتشارات آراد کتاب به چاپ رسیده است.

تحقیقات دانشمندان نشان داده است که در حال حاضر تنها یک سوم از مردم جهان به قدر کافی از خوراک، پوشاک و مسکن بهره مند هستند و بقیه ی مردم در درجات مختلف فقر به سر می برند. عده ی قابل توجهی که حدود دو سوم جمعیت جهان را تشکیل می دهند از کمبود غذایی و فقر رنج می برند و متجاوز از یک میلیارد نفر از آن ها حتی برای سیر کردن خود درآمد و غذای کافی در اختیار ندارند. کتاب حاضر قصد دارد با بررسی "جغرافیای اقتصادی جهان" علت این مشکلات را واکاوی کند و راه حل مناسبی را برای حل این معضلات بیاید. در این کتاب نهایت کوشش به عمل آمده تا با ارائه ی آخرین اطلاعات و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادن آن ها در بخش های مختلف برای درک مشکلات جغرافیای اقتصادی چاره جویی شود، از این رو "دکتر حسین محتشم نوری" کتاب پیش رو را در دو بخش جغرافیای ناحیه ای و عمومی تقسیم بندی نموده و هر کدام را به تفصیل مورد بررسی قرار می دهد. در طی چند قرن گذشته، جغرافیای اقتصادی در تمام جهان گسترش زیادی پیدا کرده و دانشمندان این رشته، جهان را از جهات مختلف و از دید کلان و خرد مورد مطالعه قرار داده اند و توزیع منابع طبیعی و اقتصادی را برای هر منطقه و برای تک تک کشورها به طور مجزا بررسی کرده اند، مؤلف در این کتاب، به توضیح این موارد نیز می پردازد.

کتاب مذکور مشتمل بر سیزده فصل می باشد: 1- کلیات و تعاریف جغرافیای اقتصادی 2- جغرافیای انسانی 3- جغرافیای طبیعی 4- جغرافیای کشاورزی 5- جغرافیای تولید 6- دورنما و پیش‌بینی‌های آینده درباره وضع غذا 7- جغرافیای صنعتی 8- کانی ها 9- انرژی های فسیلی غیر قابل تجدید 10- انرژی های قابل تجدید و پاک 11- فناوری های پیشرفته 12- جغرافیای تجارت بین الملل 13- سازمان ملل متحد

 

برشی از متن کتاب

فصل 1: کلیات و تعاریف جغرافیای اقتصادی  جغرافیای اقتصادی چیست؟ قبل  از بیان تعریف جامعی از جغرافیای اقتصادی این سوال مطرح است که استنباط مردم از این نام چیست. بسیاری از مردم از لغت اقتصاد این را می‌فهمند که اقتصاد ارتباط دارد با فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، صیادی، حمل و نقل، درآمد و هزینه، مالیات و بسیاری موارد دیگر که با پول سر و کار دارد. از مفهوم جغرافیا نیز برداشت ناقصی پیدا کرده اند و فکر می‌کنند جغرافیا فقط حاوی اسامی و موقعیت مکان ها، قاره ها، کشورها، دریاها، کوه ها، جنگل ها، جمعیت و این قبیل موارد است یا آن را مترادف با زمین شناسی می‌دانند. به خاطر رفع ابهامات است که بخشی از کتاب به طرف جغرافیای اقتصادی اختصاص یافته است. جغرافیایی اقتصادی همان گونه که از نام آن مشخص است ترکیبی است از دو علم جغرافیا و اقتصاد. بنابراین در تعریف آن اصول و مفاهیم هر دو علم را باید مورد توجه قرار داد. با این توضیح ابتدا علم جغرافیا را تعریف و بررسی می کنیم و سپس اقتصاد را تعریف کرده و نقش اقتصاد را در بهره‌ گیری بهینه از منابع جغرافیایی کره زمین توضیح می ‌دهیم و بالاخره به تعاریف دانشمندان از جغرافیای اقتصادی می ‌پردازیم.  فصل 2: جغرافیای انسانی  جمعیت جهان و تغییرات جغرافیایی آن: مطالعات جمعیت شناسی نشان می‌دهد که جمعیت دنیا در دو هزار سال قبل از 250 میلیون نفر تجاوز نمی‌کرد. در نظام کمون اولیه و در دوران برده داری و زمین داری به واسطه وابستگی شدید انسان به زمین و پایین بودن تولید و گرسنگی و بیماری های مسری و جنگل های متعدد رشد جمعیت به کندی صورت می گرفت. به طوری که در مدت 16 قرن تا سال 1600 میلادی جمعیت جهان به دو برابر رسید و 500 میلیون نفر تخمین زده شد. ولی طی سه قرن پس از انقلاب صنعتی اروپا که از انگلستان شروع گردید، رشد جمعیت آهنگی سریع تر پیدا کرد و در سال 1900 به سه برابر یعنی 1500 میلیون نفر رسید. این رشد با شدت بیشتری ادامه یافت و جمعیت جهان در مدت پنجاه سال از مرز 2600 میلیون نفر تجاوز کرد. فصل 3: جغرافیای طبیعی کمبود چوب و هیزم برای سوخت: از بین رفتن درختان و پوشش گیاهی در کشورهای جهان سوم سبب شده است که مردم در مناطق روستایی با قحطی و کمبود شدید مواد سوختی مواجه شوند. در بسیاری از نواحی جنوب آسیا و آفریقا چنان چه چوب پیدا نشود از سرگین خشک شده گاو برای سوخت استفاده می‌ کنند. این عمل به نوبه خود غیر مستقیم از حاصلخیزی خاک می کاهد و مانع استفاده از کود حیوانی در کشاورزی می ‌شود. کارایی کم اجاق های چوبی در تولید حرارت باعث می ‌شود مقدار زیادی چوب توسط مردم جهان سوم سوزانده شود. در نتیجه خانواده‌ ها از استفاده چوب برای کاربردهای مفیدتر محروم می ‌شوند. علاوه بر مشکلاتی که کمبود چوب در جریان عادی زندگی انسان‌ ها ایجاد می‌ کند، نابودی منابع جنگلی سبب فرسایش خاک و افزایش خسارات ناشی از طغیان رودخانه‌ ها و جاری شدن سیل می شود. خساراتی که گاه جبران ناپذیر هستند و خطر نابودی خاک را برای نسل‌ های آینده در پی خواهند داشت.

فهرست

پیشگفتار سرآغاز مقدمه تقسیمات جغرافیایی اقتصادی فصل 1: کلیات و تعاریف جغرافیای اقتصادی فصل 2: جغرافیای انسانی فصل 3: جغرافیای طبیعی فصل 4: جغرافیای کشاورزی فصل 5: جغرافیای تولید فصل 6: دورنما و پیش‌بینی‌های آینده درباره وضع غذا فصل 7: جغرافیای صنعتی فصل 8: کانی ها فصل 9: انرژی های فسیلی غیر قابل تجدید فصل 10: انرژی های قابل تجدید و پاک فصل 11: فناوری های پیشرفته فصل 12: جغرافیای تجارت بین الملل فصل 13: سازمان ملل متحد فهرست جداول، اشکال، نقشه ها، نمودارها، منحنی ها

(با تاکید بر فناوری های پیشرفته) تالیف: حسین محتشم نوری انتشارات: آراد کتاب