کتاب جشن های ایرانی - پرویز رجبی

کتاب جشن های ایرانی نوشته دکتر پرویز رجبی توسط انتشارات آرتامیس به چاپ رسیده است.

این کتاب قصد دارد با پرداختن به جشن های کوچک و بزرگی که از دیرباز در ایران زمین مرسوم بوده است، برگی از دفتر تاریخ این سرزمین کهن  را ورق بزند. "جشن های ایرانی" هر کدام برای خودشان قصه ای دارند و به وجود آمدن آن ها اتفاقی نبوده است، از این رو نوشتن در مورد آن ها بسیار دشوار است. زیرا پشت هر کدام از این جشن ها، آیین و سنن ویژه ای وجود دارد که پرداختن به همه ی آن ها میسر نیست. اما "دکتر پرویز رجبی" این کار را به بهترین شکل ممکن انجام داده و "جشن های ایرانی" را همراه با پیشینه های آن ها معرفی نموده است. او با نگارش این کتاب قصد دارد مخاطب را با تمدن فرهنگی و آداب و رسوم کهن سرزمینش آشنا کند و برکت ها و نعمت هایی که از دیرباز در ایران زمین وجود داشته را به همه ی ایرانیان معرفی نماید. کتاب حاضر می تواند انگیزه ای برای زنده کردن دوباره ی این جشن ها باشد و احترام به طبیعت، دادگری، میهن دوستی و شادی را که همواره در زندگی تمام ایرانی ها وجود داشته، بار دیگر به زندگی مردم عصر حاضر برگرداند. "جشن های ایرانی" کامل ترین کتاب در حوزه ی معرفی این جشن ها می باشد، پس پیشنهاد می کنیم اگر مایلید در مورد آیین کشور عزیزمان بیش تر بدانید، مطالعه این کتاب را از دست ندهید.

فهرست

• یادداشت چاپ اول
• یادداشت چاپ دوم
• یک گام، نه بیش تر
• نوروز، جشن های فروردین و فروردینگان
• پیشگفتار
• فروهرها و میزبانی آن ها
• نوروز
• نوروز خردادی یا نوروز بزرگ
• فروردینگان
• اردیبهشتگان، جشن اخلاق
• پیشگفتار
• اخلاق در آیین زرتشت
• اردیبهشتگان، جشنی اخلاق
• ارثه و ارثه پشت
• خردادگان و مردادگان
• پیشگفتار
• واژه های خرداد و امرداد
• خرداد و امرداد در گات ها
• آیاهاروت و ماروت با خرداد و امرداد هم ریشه هستند؟
• جشن های خردادگان و امردادگان
• تیرگان
• پیشگفتار
• آب در فرهنگ ایرانیان
• زار دل بستگی پرمایه ی ایرانیان به ایزدان و تشتر ایزد باران
• نبرد تستر، ایزد باران با اپوشه، دیو خشکی
• بردباری و امیدواری مردم و نبرد شان با اپوشه
• تیرگان و افسانه های اساطیری
• آبریزان یا آب پاشان
• تیرگان و آرش کمانگیر
• تشتر و شوشتر یکی نیستند
• شهریورگان، جشن آرمان شهرداری
• پیشگفتار
• واژه شهریور
• آرمان شهرداری
• ابوریحان بیرونی و شهریورگان
• مهرگان
• پیشگفتار
• مهر و مهرگان
• میترا پیش از برخاستن زرتشت
• اوضاع اجتماعی ایران به هنگام برخاستن زرتشت
• میترا در زمان زرتشت
• میترا پس از زرتشت
• میترا در مهریشت
• میترا در مغرب زمین
• جشن مهرگان
• مهرگان و موسیقی
• آبانگان
• پیشگفتار
• نام درست این فرشته
• زادگاه و خاستگاه آناهیتا
• آناهیتا در زمان ماه ها
• آناهیتا در زمان هخامنشیان
• آناهیتا در زمان اشکانیان
• آناهیتا در زمان ساسانیان
• آناهیتا در آبان پشت
• آناهیتا در بیرون از ایران
• معبدهای آناهیتا
• آناهیتا و کوه بی بی شهربانو
• آناهیتا و آبانگان پس از اسلام
• آذر و آذرگان
• پیشگفتار
• پیدایش آتش
• اوستا سند اصلی این گزارش
• واژه آتش
• تقدس آتش در میان ایرانیان
• آتش و کیانیان
• آتش در زمان مادها
• آتش در گاتاها
• آتش در ریگ ودا
• آتش در زمان هخامنشیان
• آتش در زمان ساسانیان و آتش در انستا
• گونه های آتش
• آناهیتا دارنده بزرگترین آتشکده ها
• انتقال آتش
• آتش پس از اسلام
• جشن آذرگان
• جشن های دیگان
• پیشگفتار
• واژه دی
• جشن های دیگان
• جشن شب یلدا و خرم روز
• تولد میترا و دیگان
• تولد مسیح
• جشن های یلدا با بزرگداشت تولد خورشید در روسیه
• دیگر جشن های دیگان
• بهمنگان و سده
• پیشگفتار
• آبشخور های از دست رفته
• آبشخور های در دسترس
• جشن بهمنگان
• جشن سده یا صدا
• اسفندگان، جشن زنان
• پیشگفتار
• واژه اسفند
• اسفندگان در گاتاها
• زن در آیین زرتشت
• جشن اسفندگان
• نام نامه
• کتابنامه
• کتاب نامه لاتین

برشی از متن کتاب

ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه درباره جشن تیرگان می نویسد پس از آنکه افراسیاب به منوچهر غلبه نموده او را در طبرستان محاصره کرد، بر این قرار دادند که حدود خاکی از ایران باید به توران برگزار گردد، به واسطه پرش و خط سیر تیری معین شود در این هنگام فرشته اسفندیارمذ حاضر گشته، امر کرد تا تیر و کمانی، چنانکه در اوستا بیان شده است، برگزینند. آن گاه آرش را که مرد شریف و حکیم و دینداری بود، برای انداختن تیر بیاوردند. آرش برهنه شده، بدن خویش به حضار بنمود و گفت، ای پادشاه و ای مردم به بدنم بنگرید. مرا زخم و مرضی نیست ولی یقین دارم که پس از انداختن تیر قطعه قطعه شده فدای شما خواهم گردید. پس از آن، دست به چله کمان برد، به قوت خداداد تیر از شصت رها کرد و خود جان تسلیم نمود. خداوند به باد فرمود تا تیر را حفظ نماید. و آن تیر از کوه رویان به اقصی نقظه مشرق، به فرغانه رسید و به ریشه درخت گرگان که در دنیا بیشتر از آن درختی نبود نشست. آن موضوع را سرحد ایران و توران قرار دادند گویند از آنجایی که تیر پرتاب شد و تا آنجایی که فرونشست هزار فرسنگ فاصله است. بنابراین جشن تیرگان به مناسبت صلح ایران و توران می باشد. به درستی معلوم نیست که ابوریحان و نیز گردیزی و طبری  و بلعمی که داستان آرش را گزارش کرده ‌اند، سوای یشت ها از چه منبع هایی استفاده کرده‌اند. فقط از گزارش‌های اینان چنین برمی آید که تیر ماه هر سال، مردم با برگزاری جشن تیرگان یاد آرش را گرامی داشته اند. دور نیست که ایرانیان  آیین های در پیوند با  تشتر ایزد آب و باران را با یادواره آرش کمانگیر، که بخاطر شباهت تیر آرش با ماه تیر، اشاره یشت ‌ها به تیر آرش کمانگیر، در تیرماه برگزار می‌شده است، با هم آمیخته و هر دو را یکجا باهم جشن تیرگان یا جشن و تیر خوانده باشند.  گزارش گردیزی، که در سال‌های 442 و 443 در زمان زنده بودن تیرگان نوشته شده است، با همه کوتاهی اش دربرگیرنده چند خبر مهم است و آن تیر اندر کوهی افتاد میان فرغانه و طخارستان.  و آن تیر روز دیگر به دین کوه رسید، و مغان دیگر روز جشن کنند و اندر تیرگان پارسیان غسل کنند و سفالینه ها و آتش دان ها را بشکنند و چنین گویند که مردمان اندر این روز از حصار افراسیاب  برستند  و هر کس به سر کار خویش شدند، و هم اندر این ایام گندم با میوه بپزند و بخورند و گویند، اندر آن وقت همه گندم پختند و خوردند که آرد نتوانستند کرد.  زیرا که همه اندر حصار بودند. سر شستن از بهر آن است که چنین گویند که چون کیخسرو از  حرب  افراسیاب بازگشت بر سر چشمه فرود برد. پی بیژن بنگیو فرا رسید او را خفته یافته آب بر وی زد تا از خواب بیدار شد، و اندرین روز غسل کردن میان ایشان رسم بماند. ابوریحان نیز مانند گردیزی، جشن تیرگان را جشنی دو  روزه می‌داند. تیرگان کوچک، روز سیزدهم تیر روز تیرماه، که تیر آرش رها شد، و تیرگان بزرگ، روز چهاردهم گوش روز تیرماه، که تیر آرش به فرمان ایزدان و به کمک باد، پس از پشت سر گذاشتن یک شبانه روز راهی دور و دراز در سرزمینی میان فرغانه و طخارستان فرود آمد و صلح برقرار شد. 105

نویسنده: پرویز رجبی انتشارات: آرتامیس