کتاب جا‌به‌جایی دو انقلاب اثر مهدی نجف‌زاده

درباره کتاب جا‌به‌جایی دو انقلاب

این کتاب در پاسخ به یک پرسش ساده نوشته شد. چرا در جامعه سنتی و عقب مانده ایرانی دوره قاجاریه، انقلابی مدرن و در جامعه نو شده ی ایرانی دوره پهلوی، انقلابی مذهبی رخ داد؟ مگر نه این است که با تغییر فرماسیون های اجتماعی از سمت جامعه دهقانی به شیوه تولید سرمایه داری نقش مذهب کم رنگ می شود؟

بر اساس رویکرد تحلیل کتاب، مذهب شیعه همچون دیگر مذاهب با تغییرات سترگی در عرصه اجتماعی رو به رو بوده و از یک مذهب آن جهانی و غیر اجتماعی به سمت و سوی مذهبی دنیوی و اجتماعی شده در حرکت بوده است. در این کتاب همچنین از چهارچوب تحلیلی جامعه شبکه ای میگدال سود جسته تا پایدار ماندن قدرت اجتماعی علما را  به رغم تغییرات بنیادین در شیوه زیست ایرانیان توضیح دهد. در این کتاب همچنین تلاش شده تا افزون بر روایت های اجتماعی، گذرگاه های فرهنگی به تعبیر استعاری استاندال را نیز در پی جویی پرسش خویش طی کند. عبور از لایه های قدرت، طبقه، منازعه و مذاکره طبقاتی در لابه لای آثار فرهنگی و ادبی از جمله این گذرگاه های فرهنگی بوده است.

بخشی از کتاب جا‌به‌جایی دو انقلاب

برآمدن رضا شاه آخرین حلقه های پیوند میان شاه و روحانی را پاره کرد. چنین پیوندی در آغاز سلسله صفویه و با اعطای لقب ولی به شاه اسماعیل در اوج استحکام خود قرار داشت. سایر پادشاهان صفویه، به رغم قدرت گیری روزافزون علما چنین پیوندی را حفظ کردند و حتی پادشاهان قاجاریه که همچنان قبله عالم خوانده می شدند، چنین پیوندی را تداوم می بخشیدند. اما اقبال رضاشاه به در هم شکستن جامعه سنتی از طریق انقلاب از بالا، مستلزم باز گشودن این پیوند بود. رضا شاه احتمالا به خطرات از هم گشودن چنین پیوندی برای جامعه سنتی ایران آگاه بود؛ شاید از همین رو قصد داشت بحران پادشاهی را از طریق ارائه اندیشه جمهوری خواهی جبران کند. از این منظر برخلاف نظر رایج، او و روشنفکران حامی اش در طرح نظریه جمهوری به این مسئله توجه کردند و آن را راه حل عبور از سلطنت استبدادی ایرانی به سمت و سوی مدرنیته می دیدند و تحت فشارهای موجود، مجبور به عقب نشینی شدند. از سوی دیگر برخاستن پادشاهی مبتنی بر اندیشه سنتی که مبین شکوه و عظمت گذشته بود با تلاش های او برای در انداختن جامعه ای مدرن در تضاد بود؛ تضادی که اتفاقا تا آخر عمر پهلوی همزاد این سلسله شده بود. ...

کتاب جا‌به‌جایی دو انقلاب به قلم مهدی نجف‌زاده در انتشارات تیسا به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب جا‌به‌جایی دو انقلاب

پیشگفتار

مقدمه

درباره گفتمان و روش علمی

چیستی دولت و جامعه در ایران

صورت بندی مذهبی سیاسی جامعه ایرانی در دوره صفویه و قاجاریه

اجتماعی شدن مذهب در انقلاب مشروطه

روشنفکران و علما؛ از ائتلاف تا اختلاف

بنیان مشروطیت: بقا در وضعیت شکننده

رضا شاه و از هم گسستن پیوند سلطنت و دیانت

گفتمان های فرهنگی پهلوی دوم؛ پیش به سوی اوتوپیا

روشنفکران: بازگشت به حیث خیالی؟

علما؛ تقریر کنندگان مدینه فاضله اسلامی

جمهوری اسلامی؛ آخرین مرحله از تجلی اجتماعی شیعه در ایران

• کتاب پولیتیا
• چرخش های امر دینی در جامعه ایرانی
• نویسنده: مهدی نجف‌زاده
• انتشارات: تیسا