کتاب تیمورلنگ | جان داروین

درباره‌ ی کتاب تیمور لنگ

مرگ تیمور لنگ در سال 1405 نقطه عطفی در جهان بود. او آخرین شخص از سلسله (جهان گشایان) از سلسله آتیلا و چنگیزخان بود که تلاش می کردند کل اوراسیا - جزیره جهان - زیر فرمانروایی یک امپراتوری واحد و گسترده درآورند. در عرض پنجاه سال پس از مرگ تیمور، کشورهای دریایی غرب دور اوراسیا، به سرکردگی پرتقال، در پی کشف راههای دریایی برآمدند که این راه ها بعدا به صورت سلسله اعصاب و شریان های امپراتوری بزرگ دریایی در آمدن. این کتاب به شرح وقایعی می پردازد که پس از آن اتفاق افتاده است. این کتاب گفتگوهای خود را از مصاحبهء حضوری ابن خلدون با تیمور لنگ، آن هم در زمانی آغاز می کند، که شهر دمشق در محاصره تیمور بود و از نگرانی تیمور برای حفظ امپراتوری خود سخن می گوید. در واقع کتاب "تیمور لنگ راه گشای جهان گیری و جهان داری غرب" بیان می دارد که جهان گشایی تیمور لنگ، که بر بستر لرزان فتوحات قبلی چنگیزخان مغول و فرزندان او صورت گرفت و منجر به تشکیل امپراتوری عظیم تیموریان گردید، سرآغاز سلسله تحولات و حرکت های عظیمی به شمار می رود که راه را برای دگرگونی های پس از او باز کردند. و ساختار کنونی جهان در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را حاصل کارهای تیمور می داند. هجوم مغولها به رهبری چنگیزخان و فرزندان او ته مانده ریشه های مقاومت محلی چندین هزار ساله مردم شهرنشین و بادیه نشین اوراسیا را از میان برد و میان فرهنگ مغولی و فرهنگ مدیترانه پلی بوجود آورد، حرکت او جاده صاف کن و تسهیل کننده تجارت شرق و غرب شد. بحث های اصلی کتاب دور سه محور مهم می چرخند که عبارتند از: رشد بهم پیوستگی جهانی از حالت جنینی آن که با فتوحات تیمور آغاز و به حرکت همه جانبهء جهانی شدن در حال حاضر ختم می شود، بحث دربارهء نقشی که اروپا و به طور کلی غرب در این فرایند ایفا کرده است، توانایی شگفت انگیز بسیاری از کشورها و فرهنگ های اوراسیا در بازگشت به اصل خویش پس از رویارویی با گسترش اروپاست. هر یک از این عوامل نقش مهم و تاثیرگذاری در شکل گیری دنیایی ایفا کرده است که در سدهء بیستم نمایان شد، یعنی در شکل گیری واحدهای عظیم اقتصادی - سیاسی در پهنه ژئوپولیتیکی جهان امروز. این کتاب در پی این نظریه است که فراز غرب نه قابل پیش بینی بود و نه به صورت یک فرایند خطی صورت گرفت و راز و رمز آن در تحولات ناشناخته جهان نهفته است. اگر بخواهیم اوراسیا را درک کنیم. جهان هنوز آخرین امپراتوری خود را به چشم ندیده است.

برشی از متن کتاب

در نگاه به گذشته ، می توانیم وضعیت تقریبی سه تقسیم بزرگ دنیای قدیم را ببینیم، که سرانجام با رویدادهای اواخر سده پانزدهم و اوایل سده شانزدهم واژگون شدند. اهمیت این وضعیت عمدتا از دید معاصرین پنهان مانده است. پس از دهه 1480 میلادی، اروپاییانی که از پرتغال و اسپانیا اقدام به سفر می کردند با سرعت شگفت انگیزی روابط ژئوپولیتکی میان شرق و بقیه دنیای قدیم را متحول کردند. اروپا تا نیمهء سده شانزدهم به صورت یک انبار تجاری برای تجارت دریایی همه جهان و مرکز فعالیت دریایی در آمد که از چین تا پرو گسترده بود، و نقطهء عزیمتی برای منطقه سراسری آتلانتیک به شمار می آمد.
مهم این است که این تغییر بزرگ را در چشم انداز خود نگه داریم. اکتشافات اروپاییان می بایستی علی الاصول اروپا را به سوی برتری جهانی سوق دهد. البته ما نباید منابعی را که اروپاییان برای سفرها و فتوحات خود بسیج کردند اغراق آمیز جلوه دهیم، و نیز نباید درباره ی دلایل و اسبابی که به آنها اجازه داد، جای پای خود را در آسیا و آمریکا محکم کنند، اشتباه کنیم. دست کم باید برای خواندن و درک وجود یک طرح آگاهانه در ماجراجویی های دریانوردان و فاتحین برای یک امپراتوری جهانی وسوسه شویم - حتی هر چند کورتس کوشش کرد با این ادعا که مستملکات اسپانیایی در امریکا معادل تعرضات اروپایی هابسبورگ است خود را طرف توجه شارل پنجم قرار دهد. علی رغم همه هیجانی که فروپاشی های شرقی سده شانزدهم با خود همراه داشت...