کتاب تراژدی قدرت در شاهنامه - رحیمی

کتاب تراژدی قدرت در شاهنامه به قلم مصطفی رحیمی در انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.

کتاب "تراژدی قدرت"، اثری نفیس و دربرگیرنده ی اطلاعاتی ارزشمند می باشد که توسط "مصطفی رحیمی"، روشنفکر، حقوقدان، جامعه ‌شناس، استاد دانشگاه، نویسنده و مترجم شهیر ایرانی به نگارش درآمده است. رحیمی اعتقاد دارد که دلیل نافرمانی آدم از خداوند، کسب قدرت بود؛ چرا که خداوند تامین تمامی لوازم و احتیاجات رفاهی از جمله خوراک، پوشاک و امنیت را به او و همسرش تضمین نمود و در مقابل از وی خواست تا فرمانبردار خالق خود باشد، اما آدم با هدف کسب قدرتی بی نهایت، که از جانب شیطان به وی وعده داده شد، از خداوند نافرمانی کرده و دستورات پروردگار را نادیده گرفت. به بیانی ساده تر، قدرت به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های رایج در زندگی بشر، تمامی امور و زوایای زندگی دنیوی را تحت تاثیر قرار داده و مسیر حرکت انسان ها را به سمت و سوی خود تغییر می دهد. در همین راستا، مولف ابتدا، به تعریف جامع و دقیقی از قدرت پرداخته و آن را از دیدگاه فیلسوفان و صاحب اندیشانی هم چون "مارکس" و "راسل" تشریح می کند. سپس، به بررسی و تجزیه و تحلیل ابعاد مختلف آن پرداخته و در نهایت نیز، ضمن نقد داستان های "رستم و سهراب" و "رستم و اسفندیار"، تمامی مقصود و منظور خویش در رابطه با قدرت را به گونه ای روان تر برای مخاطب روشن ساخته و او را با طرز فکر، عقاید و نگرش خویش آشنا می کند.

فهرست

کتاب اول: بحثی درباره ی قدرت قدرت چیست؟ خواست قدرت قدرت و فساد توجیه قدرت قدرت و خرافات قدرت و آرمان لوازم قدرت تسلیم شدن به قدرت دو نمونه ی تسلیم کانون شر آفرین از خود بیگانگی ناشی از قدرت نظریه های قدرت نگرش های گوناگون درباره ی قدرت قدرت و آنارشیسم و مارکسیسم روسو و قدرت قدرت طلبی در ادبیات حذف قدرت و یا محدود کردن آن؟ قدرت اعتقاد نظریه ی قدرت، کلید بسیاری از معضلات قدرت های دیگر کتاب دوم: بخش اول، رستم و اسفندیار درآمد آغاز داستان جوهر داستان برداشت ها بخش دوم، رستم و سهراب درآمد از جدایی ها آتشفشان شور جنگ قدرت تجسم خرد تا پیام نو مکمل ها یا سازش معارض ها نوشدارو

برشی از متن کتاب

قدرت چیست؟ برتران دو ژوونل که در این باره صاحب آثار گران قدری است، می نویسد: «بی آن که بخواهیم قدرت را تعریف کنیم می توانیم آن را هم چون نیرویی  دائمی شرح دهیم که عادتا از آن اطاعت می شود و وسایل مادی اجبار را در اختیار دارد، و پشتیبانش عقیده ای است که مردم درباره ی نیروی آن دارند. هم چنین اعتقادی که مردم درباره ی مشروعیتش دارند، و نیز امیدی که به خیر آن بسته اند، پشتیبان قدرت است.» برای شروع کار تعریف ساده ی ماکس وبر کافی است که می گوید: «قدرت یعنی تحمیل اراده ی کسی بر دیگران.» پس در تحلیل قدرت با دو کس سر و کار داریم. یکی کسی که اراده ی خود را بر دیگران تحمیل می کند و دیگر کسی که تسلیم این تحمیل می گردد. قدرت رابطه ای اجتماعی است، ولی چون جامعه مرکب از آدمیان است هر حکمی در زمینه ی جامعه شناسی برمی گردد به حکمی در قلمرو روان شناسی. از این رو نخست باید ببینیم بزرگ ترین روان آدمی چیست. در قرآن مجید، سوره ی طه چند آیه آمده است که در بحث ما بسیار روشنگر است. فقلنا یا آدم ان هذا عدو لک لزوجک فلا یخرجنکما من الجنۀ فتسقی * ان لک الا تجوع فیها و لاتعری * و انک لا تظلموا فیها و لا تضحی * فوسوس الیه الشیطان قال یا آدم هل ادلک علی شجرۀ الخلدوا ملک لایبلی * فاکلا منها فبدت لهما سوء تهما و طفقا یخصفان علیهما من ورق الجنۀ و عصی آدم ربه فغوی. گفتیم: ای آدم این دشمن تو و همسر توست، مبادا که شما را از بهشت بیرون کند تا بد فرجام گردی. تو در این بهشت برهنه و گرسنه و تشنه و گرمازده نخواهی شد. اما شیطان او را بفریفت و گفت: ای آدم راهنمایی بکنم ترا به درخت جاودانی و پادشاهی تباهی ناپذیر. پس هر دو از آن میوه ی درخت بخوردند (...) و آدم به پروردگار خود نافرمانی کرد و گمراه شد. در این جا چند نکته جلب توجه می کند: پروردگار به آدم اطمینان می دهد که در بهشت «گرسنه و برهنه و تشنه و گرما زده نخواهد شد» این ها برای آسایش بشر کافی است. اما آدم و آدمی فزون طلب اند. چه چیز او را بهتر و زودتر وسوسه می کند؟ جاودانگی و پادشاهی و تباهی ناپذیر. پس، بدین تعبیر، طلب قدرت مهم تر از رفع گرسنگی و برهنگی است و آدمی برای آن، روضه ی دارالسلام را از کف می نهد. در بحث فیلسوفان از مهم ترین انگیزه ی روان آدمی دو عقیده ی مهم در میان است. راسل از قدرت می گوید  و مارکس از ثروت. اما چرا مارکس مرتکب چنین اشتباهی شده و کشش ثروت را مهم تر از وسوسه ی قدرت دیده است؟ علت را اولا باید در محیط اجتماعی آن روزگار و ثانیا در محدود بودن دید بشر جست: از نظر محیط اجتماعی، زمانی که اندیشه ی مارکس نضج می گرفت زمان پدید آمدن زشت ترین و هولناک ترین چهره های سرمایه داری بود: در کارخانه هایی که غالبا فاقد وسایل بهداشتی بود، در فضایی تاریک و خفقان آور روستاییانی که از روستاها رانده شده بودند ...

نویسنده: مصطفی رحیمی انتشارات: نیلوفر