کتاب تاریخ هیجده ساله آذربایجان - احمد کسروی

کتاب تاریخ هیجده ساله آذربایجان اثر احمد کسروی در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

"تاریخ هیجده ساله ی آذربایجان" درباره حوزه ی تاریخ ایران می باشد که روایت های مستند و ارزشمندی را از جنبش مشروطه به خواننده ارائه می کند. جنبش مشروطه یا انقلاب مشروطیت، نتیجه ی مجموعه کوشش‌ ها و رویدادهایی است که به امضا کردن فرمان مشروطه به دست مظفرالدین شاه قاجار در تاریخ 14 مرداد 1285 انجامید و تا دوره ی محمدعلی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت و در نهایت منجر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی کشور ایران گردید. در همین راستا، مولف با بهره گیری از زبانی گویا و روان کلیه ی رویدادهای پیش آمده در زمان قبل از ظهور جنبش، و هم چنین در دوره ی انقلاب مشروطه تا پیروزی آن را به صورت صریح بیان می کند؛ وی هم چنین،  شرح مفصلی را از چگونگی قیام شیخ محمد خیابانی ارائه می دهد. کتاب از وصف وقایع اواسط دوران ناصرالدین شاه آغاز شده و تا اتمام مقاومت یازده ماهه ی معروف به استبداد صغیر در دوران محمدعلی شاه ادامه می یابد. "کسروی" در خانواده ای از آزادی خواهان مشروطه ی آذربایجان پرورش یافت و در نتیجه خود شخصا، در کودکی و نوجوانی شاهد بسیاری از دلاوری ها و جوانمردی ها در راه این نهضت بود و از همین روی، تاریخ مربوطه را به گونه ای هنرمندانه وصف می کند، که گویی خواننده خود در آن جا حضور داشته و آن ها را به چشم خود می بیند.

فهرست

سخن ناشر

• بخش اول

گفتار یکم: شورش اسپهان و بختیاری گفتار دوم: شورش گیلان گفتار سوم: آشفتگی کارها و پذیرفتن محمدعلی ‌میرزا مشروطه را گفتار چهارم: پیشرفت گیلانیان و گشادن ایشان قزوین را گفتار پنجم: دودلی آزادی ‌خواهان گفتار ششم: بدرفتاری‌ های روسیان در آذربایجان گفتار هفتم: گرفتن آزادی ‌خواهان تهران را گفتار هشتم: برداشتن محمدعلی ‌میرزا از پادشاهی گفتار نهم: رفتن محمدعلی ‌میرزا از ایران و کارهای دیگر گفتار دهم: جنبش زنجان گفتار یازدهم: پیش ‌آمد اردبیل گفتار دوازدهم: تاراج اردبیل و در آمدن سپاه روس به ‌آن ‌جا گفتار سیزدهم: پایان کار ملاقربانعلی گفتار چهاردهم: فیروزی ‌های لشکر دولتی گفتار پانزدهم: بدرفتاری ‌های همسایگان گفتار شانزدهم: کشته شدن آقای بهبهانی و میرزاعلی‌ محمد خان گفتار هفدهم: پیش ‌آمد پارک اتابک گفتار هیجدهم: یادداشت انگلیس و جوش مردم گفتار نوزدهم: سال پر اندوه 1290 گفتار بیستم: بازگشت محمدعلی ‌میرزا به ‌ایران گفتار بیست و یکم: فیروزی‌ های دولت گفتار بیست و دوم: لشکرکشی سالارالدوله و شکست او گفتار بیست و سوم: آشوب اردبیل و کشته شدن آخوندوف گفتار بیست و چهارم: سرکشی حاج صمدخان گفتار بیست و پنجم: جنگ ‌های صمدخان گفتار بیست و ششم: گرفتاری ‌های آذربایجان گفتار بیست و هفتم: کشاکش میانه ایران و روس گفتار بیست و هشتم: دو اولتیماتوم روس و ایستادگی مجلس گفتار بیست و نهم: شورش و خروش مردم ایران گفتار سی‌ام: شور و خروش آذربایجان گفتار سی و یکم: پذیرفتن دولت اولتیماتوم را و بستن مجلس گفتار سی و دوم: جنگ ‌های خونین تبریز گفتار سی و سوم: بیرون رفتن مجاهدان از شهر و دیگر پیش ‌آمدها

• بخش دوم

دیباچه گفتار یکم: از روز پنجم دی‌ماه گفتار دوم: روز دهم دی‌ماه گفتار سوم: در آمدن صمدخان به ‌شهر گفتار چهارم: آدم‌کشی‌ های صمدخان گفتار پنجم: دار زدن پتروس‌ خان گفتار ششم: دار زدن آقا میرکریم و دیگران گفتار هفتم: خودکشی شاهزاده امان ‌الله ‌میرزا گفتار هشتم: دار زدن حاجی ‌نقی با یک گرجی گفتار نهم: جنبش ملایان برای خواستن محمد علی ‌میرزا گفتار دهم: والی‌گری محمد ولی‌ خان به‌ آذربایجان گفتار یازدهم: رسیدن سپهدار به‌تبریز گفتار دوازدهم: پیش ‌آمدهای ارومی و کشته شدن مشهدی ‌اسماعیل گفتار سیزدهم: کوچندگان گفتار چهاردهم: پیش ‌آمدهای گیلان گفتار پانزدهم: کشاکش مجلس و دولت گفتار شانزدهم: پس از بسته شدن مجلس گفتار هفدهم: جنگ با سالارالدوله و کشته شدن یفرم ‌خان گفتار هجدهم: بازمانده جنگ ‌ها و سرگذشت یار محمد خان

• بخش سوم

گفتار یکم: گرفتاری‌ های دولت گفتار دوم: پیش ‌آمدهای آذربایجان گفتار سوم: کابینه علاءالسلطنه و کارهای آن گفتار چهارم: بازگشت صمدخان به گردن‌کشی گفتار پنجم: جنگ جهانگیر اروپا و پیش ‌آمدهای ایران گفتار ششم: در آمدن عثمانیان به‌ آذربایجان گفتار هفتم: دنباله جنگ ‌های روس و عثمانی در آذربایجان گفتار هشتم: مجلس سوم و کارهای آن گفتار نهم: کوچیدن آزادی ‌خواهان از تهران و بسته شدن مجلس گفتار دهم: جنگ ‌های کوچندگان با سپاه روس و شکست یافتن ایشان گفتار یازدهم: راه ‌آهن جلفا تا تبریز گفتار دوازدهم: خشک سالی و نایابی گفتار سیزدهم: بیرون رفتن روسیان از ایران گفتار چهاردهم: سختی گرفتاری ‌های ارومی (رضاییه) گفتار پانزدهم: کشتن سیمقو مارشیمون را گفتار شانزدهم: جنگ ‌ها با آسوریان و داستان دل ‌گداز سلماس گفتار هفدهم: درباره‌ ی آمدن عثمانیان به ‌آذربایجان گفتار هیجدهم: بازمانده داستان سلماس و ارومی گفتار نوزدهم: آشفتگی کارهای تهران گفتار بیستم: درآمدن انگلیسیان به‌ایران گفتار بیست و یکم: آخرین پیش ‌آمدهای جنگ جهانگیر در ایران

• بخش چهارم

گفتار یکم: کابینه صمصام ‌السلطنه گفتار دوم: کابینه ‌ی وثوق ‌الدوله گفتار سوم: آغاز کار سیمکو گفتار چهارم: بار دیگر جنبش دموکرات‌ ها گفتار پنجم: جنگ با سیمکو گفتار ششم: داستان‌ های که زمینه به ‌برخاستن خیابانی داد گفتار هفتم: خیزش خیابانی گفتار هشتم: آزادیستان گفتار نهم: رفتن خیابانی به عالی‌ قاپو گفتار دهم: پایان کار خیابانی

برشی از متن کتاب

چون فروردین سال 1288 فرا رسید، در آن هنگام که تبریز سخت گرفتار کشاکش با محمد علی میرزا و بیش تر روزها در پیرامون شهر جنگ بر پا بو، در شمال و جنوب و شرق و غرب ایران در بسیاری از شهرها شورش پدید آمده و یا در کار پدید آمدن بود. گذشته از اسپهان و گیلان که از کانون های شورش به شمار می رفت، در محمره و همدان و استرآباد و مشهد و تربت حیدری و بوشهر و شیراز در هر کدام جنبش دیگری پیش می رفت. این زمان هر کس می دانست که محمدعلی میرزا را زمان به سر آمده و ...

نویسنده: احمد کسروی انتشارات: هرمس