کتاب تاریخ مختصر زبانشناسی - روبینز

کتاب تاریخ مختصر زبانشناسی اثر آر. اچ. روبینز و ترجمه ی علی محمد حق شناس توسط انتشارات کتاب ماد به چاپ رسیده است.

این کتاب حاوی مجموعه ای از اطلاعات منظم و سنجیده و بسیار روشن درباره ی کلیه ی رخدادهای عمده و همه ی تحولات مهم زبانشناختی در طول قرون و اعصار و هم چنین درباره ی علل و عوامل پیدایش آن هاست. نویسنده ی این کتاب، هم چنان که اطلاعاتی به دست می دهد، اشاراتی بسیار سریع اما به راستی روشنگر نیز به اوضاع تاریخی، حوادث سیاسی، شرایط اجتماعی و رخدادهای فرهنگی، علمی و عملی در خطه ی اروپا نیز می کند؛ به طوری که خواننده در گذار از مباحث کتاب، خود به خود درمی یاید که راز این همه تغییر و تحول که در غرب پیش آمده در چیست.

گفتنی است که "روبینز" هیچ گاه و در هیچ جای کتاب هرگز نمی کوشد بر عیوب و نارسایی های گذشتگان و کارهای آنان دست بگذارد و آن همه را بر انگشت بپیچد و آن ها را بهانه کند تا هنرهایشان را به هیچ بگیرد؛ بلکه برعکس، پیوسته تلاش می کند تا توجه مخاطب را بدین حقیقت ناشناخته جلب کند که اگر ما نیز به جای گذشتگان می بودیم، کاری بهتر از آنان نمی کردیم، و بزرگی در آن نیست که گذشتگان را کوچک کنیم، بلکه در این است که کار آنان را به درستی و با هر کم و کاستی ببینیم و راه آن ها را دنبال کنیم؛ بدان امید که از تجربیاتشان استفاده و در جهت رسیدن به مقصود به کار بندیم.

فهرست

فصل 1- درآمد: پیدایش علم زبانشناسی و تاریخ آن فصل 2- یونان فصل 3- روم فصل 4- قرون وسطی فصل 5- نوزائی و بعد فصل 6- در آستانۀ عصر جدید فصل 7- زبانشناسی تاریخی و تطبیقی در قرن نوزدهم فصل 8- زبانشناسی در قرن حاضر

برشی از متن کتاب

فصل دوم: یونان 9 - 2 - 2 آواشناسی در زمینۀ آواشناسی پژوهندگان این دوره توفیق بیشتری به دست آوردند. اینا طبقه بندیهانی چند برای آواهای گفتار فراپیش نهادند که همگی بر اساس ملاحظات تولیدی استوار بود. مفهوم هجا را نیز هم اینان به دست دادند تا آن به عنوان واحدی ساختاری در امر توصیفهای واجی بهره گرفته شود. این است که تا ما به زمان رواقیان برسیم می توانیم آشکارا ببینیم که تصویر ابتدائی ولی ناپخته ای از مقولۀ گفتار فراچنگ زبانشناسان آمده است؛ و در آن تصویر امر گفتار به مثابۀ دخل و تصرفهائی باز نموده شده است که به کمک اندامهای تولید در هوای بازدم ایجاد می گردد؛ یعنی در هوای تنفس هنگامی که از ششهای آدمی به بیرون باز فرستاده می شود. در این زمینه نیز تنها زبان یونانی بود که موضوع مطالعه واقع می شد. واژه های بیگانه را با حروف یونانی و به بهترین وجهی که در این چارچوب میسر بود می نوشتند؛ اما پژوهندگان یونانی هیچ تمایلی به شناخت صداهای بیگانه و دستگاههای صوتی زبانهای دیگر از خود نشان نمی دادند. چارچوب توصیفهای آوائی همانا الفبای یونانی بود؛ و پژوهشگران این دوره آواشناسی زبان یونانی را در همین چارچوب طرح و شرح می کردند؛ و احکام آواشناختی را به صورت گزاره هائی در باب چگونگی تلفظ حروف در الفبای یونانی به دست می دادند. یک اعتراض بخصوص که آدمی می تواند بر چنین رهیافت حرف بنیادی به درون عالم آواشناسی وارد بداند، همانا این است که این نوع رهیافت راه را بر ما می بندد تا ما نتوانیم به بازشناسی آن واجگونه ها و تفاوتهای واجگونه ای دست یابیم که خود می دانیم بر واجهای زبان مترتبند. شارحان آواشناسی زبان یونانی اغلب اشاراتی بر این واقعیت دارند که گونه وقتی چند واکه این زبان پهلوی هم قرار می گیرند، آن واکه ها، بر روی هم، نمود یا تلفظی مشترک و به هم در آمیخته پیدا می کنند؛ و در آن میان چگونه انواع تکیه ها یا امر دمش و یا عامل دیرش می توانند در آن نمود مشترک تأثیر بگذارند و آن را تغییر دهند؛ اما هیچ یک از آن شارحان هیچ اشارتی به این واقعیت نمی کند که خود واکه های یونانی نیز می توانند کیفیات یا گونه های آوائی متفاوت داشته باشند؛ گو آن که وجود این کیفیات یا گونه های متفاوت برای واحدهای آوائی در محیطهای آوائی گوناگون امری ضروری است، حال خواه واحدهای آوائی زنجیری در نظر باشد و خواه واحدهای آوائی زبر زنجیری. از این گذشته همین رهیافت حرف بنیاد سبب شد تا تفاوتهای آوائی موجود میان گویشهای یونانی نیز نادیده گرفته شوند و دیگر هرگز طرح و توصیف نگردند؛ الا البته آن تفاوتها که در خط و نوشتار به صورت املاهای گوناگون باز نموده می شدند. از همه اینها جدی تر و ناجورتر آن که همین رهیافت حرف بنیاد موجب شد تا پژوهندگان به یک قیاس نادرست تن دهند؛ قیاسی که در آن رابطه میان حروف غیر انتزاعی الفبا و متن مکتوب همسنگ و برابر با رابطۀ میان آواهای به اصطلاح غیر انتزاعی گفتار و متن شفاهی انگاشته می شد. ...

نویسنده: آر. اچ. روبینز  مترجم: علی محمد حق شناس  انتشارات: کتاب ماد