کتاب تاریخ تحلیلی اسلام | شهیدی

بخشی از کتاب تاریخ تحلیلی اسلام سید جعفر شهیدی؛ مرکز نشر دانشگاهی

در کتاب تاریخ تحلیلی اسلام که غرض از آن نوشتن تاریخ مختصر اسلام است، جایی برای بحث کلامی و مسئله امامت نیست، اما یک نکته را نمی‌توان نادیده گرفت و آن اینکه چرا در چنان مجلس مشورت که سرنوشت مسلمانان تعیین می‌شد، خاندان محمد (ص) را به جساب نیاوردند؟ چرا کسی یا کسانی را از تیره هاشم در آن جمع نخواندند؟ اصولا این همه شتاب برای چه بود؟

بدن پیغمبر (ص) در خانه عایشه مانده بود. کسان او بر گرد وی فراهم شده بودند؛ فقه اسلام می‌گوید باید در کار شست‌وشو و نماز خواندن بر مرده درنگ نکنند؛ مستحب است مسلمانان در آیین نماز و به خاک سپردن برادر مسلمان خود شرکت جویند؛ این آیین برای هر فرد مسلمان است.

آیین به خاک سپردن پیغمبر مسلمانان جای خود دارد، این بزرگان چرا خود را از چنین فضیلت محروم داشتند؟ شاید بیم فتنه می‌رفت و می‌خواستند هر چه زودتر رئیس امت را انتخاب کنند، اما مگر آن تشریفات چه اندازه وقت می‌خواست؟ به نظر می‌رسد کسانی در آن روز از دو پایه حکومت و دین، که اسلام بر آن استوار است، تنها به پایه حکومت می‌اندیشیدند. سخنان رئیس طایفه انصار و پاره‌ای از گفتگوها که بر زبان بعضی رفته موید این نظر است. آن طرز سخنها گفتاری است که با نظام قبیله‌ای سازگارتر است تا با اساس دین خدایی.

اگر در آن جمع یا برون از آن جمع، کسی بوده است که هم صلاحیت رهبری داشته و هم از خاندان پیغمبر بوده چرا نباید زمامدار شود. اینها یک سلسله پرسش‌هاست کههنوز هم بی‌پاسخ مانده است و یا پاسخی که بدان داده شده بیشتر برای مغلوب ساختن حریف در جدال منطقی است نه روشن شدن حقیقت.

از آن تاریخ نزدیک به چهارده قرن می‌گذرد. آنانکه در آن جمع چنان راهی را پیش پای مسلمانان نهادند غم اسلام را داشتند یا بیم پراکندگی مسلمانان را، نمی‌دانیم. به هر حال نزد خدای خود رفته و حساب آنان با اوست. اما چنانکه گفتیم از همان روز شکافی در اجتماع مسلمانان پدید شد که هرگز به هم نیامد.

کتاب تاریخ تحلیلی اسلام تالیف سید جعفر شهیدی توسط انتشارات مرکز نشر دانشگاهی به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب تاریخ تحلیلی اسلام جعفر شهیدی

موقعیت جغرافیایی عربستان و اوضاع اجتماعی- سیاسی آن پیش از اسلام

ظهور اسلام

آغاز درگیری‌ها

خلافت پس از پیغمبر

حوزه اسلامی پس از شهادت علی

امویان

مروانیان

• مولف: سیدجعفر شهیدی
• انتشارات: مرکز نشر دانشگاهی