کتاب تئوری بنیادی شطرنج - مایزلیس

کتاب تئوری بنیادی شطرنج نوشته ایلیالوویچ مایزلیس و ترجمه رضا رضایی توسط انتشارات فرزین به چاپ رسیده است.

شطرنج هنر ملّی ایرانیان به شمار می رود. امروزه نظر غالب این است که شطرنج در هند اختراع شد، اما در ایران نشوونما یافت. در هر حال، کسی در این موضوع تردید ندارد که بازی شطرنج در قرن ششم میلادی در میان ایرانیان رواج یافت و تحولاتی را پشت سر گذاشت و کامل تر شد. در کتاب های مربوط به قرون اولیۀ هجری از انواع منسوبه [پوزیسیون] و تعبیه [وضعیت گشایشی] سخن به میان آمده است. در کتاب عجایب المقدور فی نوائب تیمور و نیز در کتاب فارسی نفایس الفنون اطلاعات و مطالبی دربارۀ شطرنج به چشم می خورد.

نخستین نویسنده مهم شطرنج جدید در اروپا، روی لوپس دِ سگورا (اسپانیایی) بود که در قرن شانزدهم می زیست. در اواسط قرن هجدهم عصر جدیدی در شطرنج آغاز شد و قهرمان برجستۀ آن روزگار فیلیدور (آهنگساز و شطرنج باز فرانسوی) بود که در بازی چشم بسته، یا به گفته ایرانیان «شطرنج غایب»، مهارت کامل داشت. در اواسط قرن نوزدهم رفته رفته شطرنج به صورت یک علم درآمد.

امروزه شطرنج ورزش شمارۀ یک بسیاری از کشور هاست (بخصوص در اروپای شرقی و شوروی سابق) و ورزش فکری مهمی برای جوانان در بیشتر نقاط جهان به شمار می رود.

شطرنج به دلیل قدرت سرگرم گنندگی و جاذبه های ذوقی و منطقی اش بسیاری از فیلسوفان، هنرمندان، دانشمندان، و سیاستمداران را شیفته خود کرده است. کسانی چون ژان ژاک روسو، بنجامین فرانکلین، فردریک کبیر، ناپلئون بوناپارت، مندلیف، والتر اسکات، ولتر، مونتسکیو، پطر کبیر، روبسپیر، لینکلن، فدیل کاسترو، چه گوارا، مارشال تیتو، چارلز دیکنز، تولستوی، ماکسیم گور کی، پوشکین، تور گنیف، اشتفان تسوایگ، ریشارد اشتراوس، ولادیمر نابوکوف و...شطرنج باز و دوستدار شطرنج بوده اند.

شطرنج وسیلۀ تمرکز فکری، تقویت حافظه، پرورش هوش فن برنامه ریزی و طراحی، و یادگیری اصول استراتژی و تاکتیک است. در طول تاریخ بشر هیچ بازی و اشغالی این قدر شیفته و علاقه مند نداشته است و این اندازه در میان ملل و اقوام رواج نیافته است. در این مربع های سیاه و سفید چه جادویی نهفته است که این گونه آدمیان را مسحور خود می کند؟

فهرست

فصل 1: توضیح بازی فصل 2: هدف بازی فصل 3: تاکتیک و استراتژی فصل 4: تکنیک های محاسبه فصل 5: ترکیب فصل 6: بازی پوزیسیونی فصل 7: بازی شطرنج فصل 8: آخر بازی فصل 9: وسط بازی فصل 10: مبانی تئوری گشایش ها فصل 11: مسائل جدید گشایش ها فصل 12: 10 بازی نمونه

برشی از متن کتاب

گشایش و مسائل آن در بازی شطرنج، جنگ از نخستین حرکت ها آغاز می شود. این جنگ در آغاز بازی بر سر چه چیزی است و بازیکنان چه هدف هایی را دنبال می کنند؟ اولین هدف، گسترش مهره هاست؛ یعنی باید مهره ها را در مواضع مناسبی مستقر کرد که دامنه عمل و قدرت آن ها بیشتر شود. در وضعیت ابتدائی که هنوز هیچ حرکتی صورت نگرفته است، جز اسب ها هیچ سواری تحرک ندارد و اثری در وضع نمی گذارد. پس باید این سوارها را گسترش داد و در مواضعی نشاند که تحرک و فعالیت داشته باشند. تحرک سوار در وسط صفحه بیشتر است تا در حاشیه صفحه. پس باید سعی کرد تا مرکز را در اختیار گرفت. تصرّف مرکز یعنی استقرار پیاده ها و سوارها در خانه های مرکزی، یا کنترل خانه مرکزی با سوار و سوارها و پیاده ها. به این ترتیب، به نظر می رسد که در شروع بازی حرکت 1.e4 یا  1.d4 و گاه 1.c4 مناسب ترین حرکت باشد. سپس در گسترش سوارها باید دقت کرد که در مواضعی قرار گیرد که بر مرکز صفحه تسلط داشته باشند یا مهره هایی از حریف را که متوجه مرکز می شوند مورد تهدید قرار دهند. این یک اصل است، اما فراموش نکنید که استثنائاتی هم در کار است. شطرج بازان بر اساس طرحی که می ریزند ممکن به طور موقت اصول را نادیده بگیرند، اما موضوعِ مهمِ تصاحب مرکز یا کسب تعادل در مرکز را در هیچ گشایشی نباید زیر پا گذاشت.

نویسنده: ایلیالوویچ مایزلیس مترجم: رضا رضایی انتشارات: فرزین