کتاب تئاتر و کارگردانی - ژان ژاک روبین

کتاب تئاتر و کارگردانی نوشته ی ژان ژاک روبین و ترجمه ی مهشید نونهالی توسط نشر قطره به چاپ رسیده است.

تئاتر، شاخه ای از هنرهای نمایشی می باشد که امروزه، مخاطبان عمده ای را به خود اختصاص داده و به دنبال تغییرات و تحولات فراوان، به رشته ای تخصصی مبدل گشته است؛ رشته ای که به آموزش و کسب دانش تخصصی نیازمند می باشد. اما علی رغم این موضوع، منابع و مآخذ زیادی در دسترس مخاطب ایرانی قرار ندارد، به همین دلیل، "انتشارات قطره" با هدف تامین منابع مورد نیاز تئاتر، اقدام به تهیه و گردآوری مطالب نظری و عملی در مجموعه ای تحت عنوان "تئاتر امروز جهان"، جهت استفاده و بهره مندی هنرجویان و بازیگران و کارگردانان تئاتر نموده است. به این واسطه، علاقمندان و فعالان این رشته ی هنری را یاری رسانده، تا حدودی کمبود منابع اطلاعاتی در باب موضوع تئاتر در ایران را برطرف ساخته و در نهایت موجب ارتقای سطح کمی و کیفی هنر نمایش می گردد. همان گونه که از عنوان این اثر نیز پیداست، "ژان ژاک روبین"، در طی محتوای کتاب خویش، به مبحث کارگردانی در تئاتر پرداخته و مطالب آموزنده و کاربردی ای را در این باب شرح می دهد. به طور کلی، وظیفه ی یک کارگردان، تنها ارائه و به نمایش گذاشتن محتوای داستان مورد نظر نیست، بلکه وی باید قادر باشد، متن نمایشی را تغییر داده و به بازآفرینی محتوای داستان آن، و بهره برداری از نظریه های کارگردانی پرداخته و با به کارگیری از ذوق، هنر و استعداد خویش، نمایش های تاثیرگذار و پرمخاطبی را خلق کرده و به اجراهای خویش تداوم بخشد. ژاک، علاوه بر معرفی تاریخچه و گذشته ی تئاتر جهان، به تشریح موضوعات بیان شده نیز پرداخته و کارگردانان تئاتر را در حوزه ی فعالیت شان یاری فراوانی می رساند.

فهرست

مجموعه ی تئاتر جهان پیش گفتار فصل اول – تولد مدرنیت 1- دو جهش 2- صحنه ی نو 3- کارگردانی چیست؟ فصل دوم – مساله ی متن 1- سلطه ی متن 2- خلع قدرت متن 3- به سوی کاریست تازه ی متن فصل سوم – به هم ریختن فضا 1- تداوم مبهم تئاتر به شیوه ی ایتالیایی 2- فضای تحریف شده ی شیوه ی ایتالیایی 3- تجربه های سال های 1960 فصل چهارم – ابزارهای اجرای نمایش 1- سنت توهم آفرین 2- دکور تصویری 3- دکور ساختمانی 4- اشیا و لباس ها 5- جلوه های صوتی و موسیقی فصل پنجم – دگردیسی های بازیگر 1- عوامل تغییر 2- نقد بازیگر سنتی 3- به سوی بازیگر نو فصل ششم – کار تئاتر در فرانسه 1- مساله ی تئاتر مردمی 2- ساختارهای دایمی 3- برنامه های نمایشی مقطعی 4- تئاتر و سیاست

برشی از متن کتاب

تولد مدرنیت در آخرین سال های قرن نوزدهم، دو پدیده ی ناشی از انقلاب فناوری توجه را جلب می کنند از این رو که در تحول اجرای نمایش اهمیتی بی چون و چرا دارند و نکته ای را روشن می کنند که ظهور کارگردان نام گرفته است. این دو پدیده عبارت اند از: 1- از میان رفتن مرزها و کمی پس از آن از میان رفتن فاصله ها؛ 2- کشف امکانات روشنایی برق اگر چه مثلا در اوایل قرن نوزدهم و تا سال های 1840 یک مرز واقعی جغرافیایی و سیاسی ذوق به اصطلاح «خوب» یا خصوصا «فرانسوی» را از زیبایی شناسی شکسپیری جدا می کرد، اما از سال های 1960 دیگر نمی توان نظریه ها و تجربه های نمایشی را در محدوده ای جغرافیایی محصور ساخت، یا کاملا آن را از طریق سنت ملی تبیین کرد. این نکته در مورد ناتورالیسم صادق است: دو سال پس از آن که آنتوان تئاتر لیبر را در پاریس تاسیس کرد (1887)، فرای بونه در برلین افتتاح شد و یازده سال بعد، تئاتر هنر استانیسلافسکی و نمیروویچ – دانچنکو در مسکو. برگشتگان از آن دنیا اثر ایپسن به سال 1881 در نروژ اجرا شد و آنتوان به سال 1890 آن را در پاریس به صحنه برد و اما بافندگان هاوپتمان، در یک سال (1892) در آلمان و فرانسه به اجرا درآمد. این پدیده ی توزیع را نمی توان به تولیدها و به آثار محدود کرد. این پدیده ها صرفا نتیجه ی انتشار مشابه نظریه ها و پژوهش ها و تجربه است. از این نظر، سفرهای گروه ماینینگر، گروهی که دوک ساکس – ماینینگن چند سال پیش تر ایجاد کرده بود، از سال 1874 در اروپا – به جز فرانسه! – صورت گرفت، و تاثیر این گروه بر تئاتر اروپا نخستین تجلی این پدیده ی گویای تئاتر مدرن است. همین «چند قطبی بودن» با جریان سمبولیستی نیز آشکار می شود. می بینیم که میل به پذیرفتن امکانات تئاترواری و بهره برداری از آن و نفی قید و بند اجرای توهم آفرین، که ناتورالیسم بی شک نتیجه ی غایی آن است، در پایتخت های تئاتری اروپا، به همراه آپیا در سوییس، کریگ در لندن، برنس و ماکس راین هارت در آلمان، مایر هولت در مسکو، و دیگران، تثبیت می شود. با توجه به نیروهای جاذبه ی مادی (فناورانه و اقتصادی) عجین با تجربه ی نمایشی، ارائه ی تاریخ ها چندان معنایی ندارد: جهش ها البته در عرصه ی نقاشی رو بوم سریع تر است تا عرصه ی صحنه. با این حال همه چیز به سرعت روی می دهد: پل فور تئاتر دار را به سال 1891 و لونیه – پو اوور را در سال 1893 تاسیس می کنند. کارگردانی درام واگنری آپیا به تاریخ 1895 است و الگوی قیقی «بایرویت نو» در سال های 1950 – 1960 به شمار می آید. ده سال بعد، کتاب اساسی کریگ، در باب هنر تئاتر (1905) منتشر می شود و از سال بعد، آپیای سوییسی و کریگ انگلیسی، به ترغیب یک بازیگر ایتالیایی تراژدی (الئونورادوزه) گرد می آیند تا کار یک نمایش نامه نویس نروژی یعنی روسمرشولم اثر ایپسن را به صحنه بیاورند. در سال 1912، کریگ به دعوت ...

(تئاتر امروز جهان / 17) نویسنده: ژان ژاک روبین مترجم: مهشید نونهالی انتشارات: قطره