کتاب بیایید شعر بگوییم - طلایی

کتاب بیایید شعر بگوییم نوشته ی انسیه موسویان با تصویرگری ماهنی تذهیبی توسط انتشارات طلایی به چاپ رسیده است.

شعر، متن آهنگین و وزن داری است که شاعر در قالب های مختلف ادبی، سخنی را که از دل و ذوق و قریحه اش برخواسته است را بر زبان می آورد. هدف از نگارش این کتاب از زبان نویسنده ی آن این نیست که شخصی با مطالعه و خواندن اصول تئوری و آموختن قواعد فنی و اصول قافیه و صور خیال و ... شاعر شود. بلکه آن چه واقعا در سرودن شعر نیاز مبرم به شمار می آید داشتن استعداد و ذوق و قریحه ی ذاتی است. اما افراد علاقمند به سرودن شعر می توانند با خواندن مطالب کتاب و به کارگیری نکات موجود در آن، اشعار خود را به شکل زیبایی آذین بندی کنند. محور و اساس مباحث این کتاب، اصول و مبانی شعر سنتی (کلاسیک) و سپس قالب های سپید و نیمایی است، از سویی به جریان ها و موج های شعری مدرن که در سال های اخیر ایجاد شده اشاره ای نشده است. به این دلیل که برخی از این جریان ها هنوز در مرحله ی تجربه هستند و کاملاً تثبیت نشده اند. برخی از مباحث مطرح شده در این کتاب، در کتاب های درسی نیز آمده است (نظیر قالب های شعری یا برخی از آرایه های ادبی) اما در این کتاب تلاش شده تا کامل تر، کاربردی تر و به شکل تخصصی به آن ها پرداخته شود. انواع آرایه های ادبی، زبان و موسیقی شعر، عواطف و اندیشه در شعر، قالب های شعر نظیر مثنوی، غزل، رباعی و ... از جمله مباحث این کتاب است.

برشی از متن کتاب

آرایه های ادبی اگر یک خانه را در نظر بگیرید، می بینید که این خانه برای زیباتر شدن به وسایلی نیاز دارد. بعضی از این وسایل مربوط می شود به ظاهر و نمای بیرونی خانه. مثل پوشش دیوارها، حیاط، نرده ها، گل کاری و چمن و ... بخشی نیز مربوط به فضای داخلی و درون خانه است. مثل وسایل تزیینی، گلدان ها، پرده ها و ... حال اگر شعر را هم به شکل یک ساختمان یا خانه در نظر بگیریم دو بخش دارد. بخش لفظی (ظاهری یا بیرونی) و بخش معنوی (درونی). شاعران برای زیباتر کردن کلام خود در هر کدام از این بخش ها، آرایه ها و هنرمندی هایی بکار می برند که این آرایه ها در علم «بدیع» در دو بخش «آرایه های معنایی» و «آرایه های لفظی» دسته بندی شده و نشان داده می شود. بخش نخست: آرایه های معنایی صنایع یا آرایه های معنایی،  برای آرایش و زیباتر کردن معنای کلام به کار می روند. یعنی از طریق تداعی معنایی کلمات که در ذهن خواننده ایجاد می کنند، عواطف و تخیل او را بر می انگیزند. در این گونه آرایه ها اگر کلمات (با حفظ معنی) هم تغییر کند، از زیبایی و لطف کلام کاسته نمی شود. بخش دوم: آرایه های لفظی گفتیم که شعر هم مثل یک ساختمان دو بخش درونی و بیرونی دارد. بعد از آن، توضیح دادیم که آرایه های معنایی مثل همان تزیینات داخلی و درونی خانه هستند. حالا می رسیم به صنایع یا آرایه های لفظی. صنایع یا آرایه های لفظی آن دسته از صنایع هستند که به زیبایی و آرایش کلام از نظر لفظ و ظاهر کلمات می پردازند و باعث زیبایی و قدرت و تأثیر آن می شوند. در این گونه صنایع، هر نوع تغییری در کلمات (حتی با حفظ معنی) باعث از بین رفتن زیبایی کلام می شود. در کتاب های بدیع نمونه های فراوانی از صنایع لفظی آورده شده است. زبان شعر شاید تا به حال شنیده یا در کتاب های ادبیات خوانده باشید که می گویند: «فلان شاعر حماسی است» یا «فلان شاعر،زبان عاطفی و پر احساس دارد» یا «زبان شعر فلان شاعر، ساده و روان است» و ... ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که منظور از زبان در این جملات چیست؟ ویژگی و عناصر شعر: «شعر، گره خوردگی عاطفه و تخیل است که در زبانی آهنگین شکل گرفته باشد...» یکی از عناصر مهمی که در این تعریف به آن اشاره شده است، زبان است. همان طور که نقاش با استفاده از رنگ و قلم مو، تصویر مورد نظر خود را خلق می کند، ابزار کار شاعر هم زبان است که در قالب کلمات و جملات بیان می شود. پس منظور ما از زبان در این جا مجموعه کلمات و ساختار خاص آن هاست که برای انتقال یک حس یا یک مفهوم از آن استفاده می شود. شاید بپرسیم که: آیا زبان شعر با زبان معمولی تفاوت دارد؟ در زبان عادی، هدف «انتقال مفهوم و معنا» است. اما در شعر با یک زبان برتر رو به رو هستیم. در زبان شعر، تنها انتقال معنا و مفهوم مورد نظر نیست، بلکه بیش از آن، شیوه  انتقال و چگونگی بیان آن مطرح است. همین طور تأثیری که کلام بر ذهن و احساس مخاطب باقی می گذارد. شاعر برای بیان برتر و تأثیرگذارتر احساس و اندیشه اش، از صورت های مختلف خیال بهره می گیرد. اما تنها داشتن ذهن خیال انگیز و خلاق کافی نیست. شاعر باید قدرت انتقال تصاویر خیال انگیز را هم داشته باشد. یعنی زبانی که بتواند به کمک آن تصاویر خیال انگیز را در قالب جملات بریزد و بیان کند.

نویسنده

" انسیه موسویان " در مردادماه سال 1355 در مشهد متولد شد. او کارشناس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه علامه طباطبائی است. دوران ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند. سرودن شعر و فعالیت ادبی را به طور جدی از دوران دبیرستان با عضویت در مرکز آفرینش­های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و نیز عضویت در دفتر شعر جوان آغاز کرد. همزمان در جلسات نقد و بررسی شعر اداره کل ارشاد اسلامی خراسان و حوزه هنری خراسان حضور فعال داشت. در سال­های دبیرستان چندین بار موفق به کسب مقام اول مسابقات شعر دانش­آموزی کشور شد. در سال 1373 در المپیاد ادبی دانش­آموزان مقام اول کشوری را کسب کرد. پس از قبولی در دانشگاه کار خود را به عنوان مربی ادبی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد. شعرهای موسویان در نشریات و مجلات مختلف و در ضمن مجموعه­های اشعاری چون: نامۀ اهل خراسان، از نگاه آینه­ها، شعر و جوان، شهود شرقی و... منتشر شده است. در سال 1386 اولین مجموعه شعر مستقل خود را با نام شب ستاره و گیسو راهی بازار کرد که در قالب هایی چون غزل، نیمایی، سپید و چهارپاره است. از سال 1382 در کنار شعرسرایی، به نقدنویسی در حوزۀ کتاب شعر کودک اشتغال دارد.

فهرست

 

• شعر چیست؟
• آرایه های ادبی
• زبان شعر
• موسیقی شعر
• عاطفه در شعر
• اندیشه در شعر
• قالب های شعر
• سبک های شعر فارسی
• شعر ظنز

• فوت و فن شاعری
• نویسنده: انسیه موسویان
• تصویرگر: ماهنی تذهیبی
• انتشارات: طلایی