کتاب بلورشناسی اثر محمد یزدی

درباره‌ی کتاب بلورشناسی محمد یزدی

بلورنگاری، بلورشناسی یا کریستالوگرافی دانشی است که به قوانین حاکم بر حالت بلورین مواد جامد، آرایش اتمی یا مولکولی بلورها، خواص فیزیکی و شیمیایی و ساخت، رشد و شناسایی بلورها می پردازد. این علم در آغاز به دست زمین شناسان در شناسایی کانی ها توسعه یافت و سپس شیمی دانان این علم را برای شناسایی مواد به کار گرفتند؛ پس از آن فیزیک دانان با به کار گیری پراش اشعه ایکس به پیشبرد آن کمک کردند.

در درس کریستالوگرافی، دانشجویان وارد دنیای اتم ها می شوند و با ساختار اتمی مواد، از جمله فلزات و برخی سرامیک ها آشنا می شوند. هدف اصلی این درس آن است که بر اساس ساختار اتمی مواد، توان فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی آنها را پیش بینی، ارزیابی و تصدیق نمود. یکی از اهداف اساسی آموزش دانشجویان زمین شناسی، آشنایی آن ها با مواد معدنی می باشد که برای رسیدن به این هدف باید آنان یک سنگ شناس و یک کانی شناس زبده شوند؛

گام اول برای نیل به این هدف یادگیری خوب درس بلورشناسی می باشد که از دروس پایه و اساسی رشته زمین شناسی، معدن، فیزیک و مهندسی شیمی و مواد می باشد. در این راستا کتب متعددی جهت آموزش این مبحث تهیه و به بازار عرضه شده اند که کتاب "بلورشناسی" یکی از این منابع مفید در زمینه بلورشناسی می باشد که هدف از تالیف آن فراهم آوردن یک متن ساده و روان برای این درس بوده است.

 

بخشی از کتاب بلورشناسی محمد یزدی

فصل اول: مفاهیم بنیادین در بلورشناسی

بلور جسمی همگن، معمولا جامد و اغلب آنیزوتروپ می باشد که عناصر از دیدگاه شیمیایی در آن به صورت یکسان توزیع شده اند. به عبارت دیگر یک بلور آرایه ای متقارن از اتم ها، یون ها و مولکول ها است که به صورت سه بعدی مرتب شده اند.

 فصل دوم: سیستم های تبلور در بلورها

در بعضی از سیستم های بلور، از دو سیستم غیر یکسان می توان یک سیستم مشخص را معین کرد، اما نمی توان دو سیستم یکسان را در یک سیستم بلورین معرفی نمود. در نوع اول از دو سیستم انتخابی بهترین آن، محوری است که کوچک ترین ابعاد را دارد و به اندازه حقیقی بلور نزدیک تر است.

فصل سوم: عناصر تقارن

محور تقارن عبارت از یک خط فرضی است که از مرکز بلور می گذرد و بلور را در دو نقطه قطع می کند و آن را معمولا با A نشان می دهند. خاصیت محور تقارن این است که اجزای بلور طی زاویه معین و به دفعات مشخص در گردش 360 درجه حول این محور در جای بعدی تکرار می شوند.

فصل چهارم: رده بلور ها

مجموعه بلور هایی که دارای عناصر تقارن مشابه و نظیر هم هستند به یک رده بلورشناسی تعلق می گیرند که نام هر رده از ترکیب سیستم تبلور و پر سطح ترین فرم موجود در همان رده ایجاد می شود. رده های بلورین که در یک سیستم مشخص شناسایی می شود دیگر نیازی به ذکر سیستم نیست.

فصل پنجم: فرم در بلور ها

فرم بلور ها عبارت است از مجموعه سطوح همسان که توسط دیگر عناصر تقارن در بلور تکرار می شود و یا مجموعه یک یا چند سطوح که توسط عنصر تقارن دو بلور تکرار می شود. به عبارت دیگر فرم در بلور ها شامل آن گروه از بلور هایی است که در یک گروه تقارن قرار دارند.

 فصل ششم: روش های نمایش رده های بلورشناسی

یکی از روش های سنتی و متداول برای شناسایی رده بلور ها رسم تصاویر بلورشناسی است. روش های نمایش بلور ها شامل ارائه آن به صورت تصاویر سه بعدی، استرئوگرافیک، متریک و ریاضی است. در روش رسم تصاویر استرئوگرافیک، ابتدا باید عناصر تقارن را بیابیم و سپس توجیه درست بلور را به دست آوریم.

فصل هفتم: خواص بلور ها

بلور ها یا کانی ها دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی هستند. خواص فیزیکی مثل انیزوتروپی، سختی، سرعت سیرنور، سرعت سیرصوت، ضریب شکست نور، قابلیت هدایت الکتریسیته، قابلیت هدایت گرما از گروه خواص عمومی هستند و برخی از خواص نظیر پیزوالکتریسیته، فلوئورسانس و فسفرسانس جزء خواص اختصاصی بلور ها هستند.

 فصل هشتم: بلور درمانی

بلور ها و کانی ها دارای خواص پزشکی و بهداشتی هستند که از دوران باستان به خصوص در طب سنتی کشور ما و سایر کشور ها رواج داشته است و در کتاب هایی مثل جواهر نامه نظامی بدان ها اشاره شده است. این روش طب سنتی امروزه از غرب به صورت مدرن وارد کشور ما شده است در حالی که در قدیم دانشمندان کشور ما صاحب این علم بوده اند.

فصل نهم: گوهر ها و سنگ های قیمتی

گوهر که به آن گهر، جواهر و حتی درّ گفته می شود شامل کانی ها و سنگ ها و مواد آلی سنگی شده قیمتی هستند. سنگ های قیمتی و بلور های قیمتی به دلیل داشتن اشکال مشخص بلورین یا رنگ های زیبا دارای ارزش تجاری و فرهنگی هستند.

 فصل دهم: رشد بلور ها

در طبیعت رشد بلور ها همواره کامل نیست و گاهی این بلور ها به صورت ناقص و نیمه بلورین، درشت تا ریز دانه و گاهی هم به شکل تداخلی رشد می کنند. همچنین عواملی مثل رشد تداخلی، رشد تجمعی و انحلال و خوردگی شکل ظاهری بلور ها را تغییر می دهند.

کتاب بلورشناسی تألیف دکتر محمد یزدی توسط انتشارات بال به چاپ رسیده است.

فهرست

فصل اول. مفاهیم بنیادین در بلورشناسی بلور بلورشناسی کانی ردیف اتمی شبکه اتمی سلول اولیه موتیف قانون ثابت بودن زوایای بین دو سطح در بلور زاویه سنج فصل دوم. سیستم های تبلور در بلور ها سیستم مکعبی سیستم چهارگوش سیستم اورتورمبیک سیستم مونوکلینیک سیستم تری کلینیک سیستم تری گونال سیستم هگزاگونال شبکه براوه فصل سوم. عناصر تقارن محور های تقارن صفحه تقارن مرکز تقارن عناصر تقارن ترکیبی کاربرد عناصر تقارن در بلورشناسی و تشخیص سیستم بلور ها جهت یابی بلور فصل چهارم. رده بلور ها علائم هرمن موگن رده بندی بلور ها به روش هرمن موگن توصیف تعدادی از رده های مختلف رده بندی هرمن موگن فصل پنجم. فرم در بلور ها فرم های باز فرم های بسته فرم های مختلط. فصل ششم. روش های نمایش رده های بلورشناسی رسم تصاویر استرئو گرافیک بلور ها رسم تصاویر سه بعدی بلور ها روش پارامتری تصاویر بلور ها روش ریاضی تصاویر بلور ها فصل هفتم. خواص بلور ها خواص فیزیکی بلور ها خواص شیمیایی بلور ها خواص اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بلور ها فصل هشتم. بلور درمانی . خواص درمانی بلور ها خواص شفابخشی بلور ها. فصل نهم. گوهر ها و سنگ های قیمتی گوهر های گران بها گوهر های نیمه گران بها گوهر های الی گوهر های مصنوعی فصل دهم. رشد بلور ها رشد طبیعی بلور ها رشد مصنوعی بلور ها فصل یازدهم. روش های شناسایی بلور ها روش های میکروسکوپی روش دستگاه پراش اشعه ایکس روش مایکروپروب

• نویسنده: دکتر محمد یزدی
• انتشارات: بال