کتاب بر گام خرچنگ - گونتر گراس

کتاب بر گام خرچنگ اثر گونتر گراس با ترجمه ی حسن نقره چی توسط انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.

کلیت محتوای رمان را حادثه ی تلخ غرق شدن یک کشتی آلمانی، به نام "کشتی ویلهلم گوست لوف"  شکل می دهدکه در تاریخ سی ام ژانویه ی سال 1945 و طی جنگ جهانی دوم، توسط کشتی های جنگی روس مورد حمله قرار گرفت و موجب مرگ انسان های بی شماری شد. "پال پوکریفکه"، مردی آلمانی تبار و میان سال است که به شغل روزنامه نگاری فعالیت دارد."تولا" مادر پال که گنجینه ای از خاطرات خوب و بد گذشته می باشد یکی از مسافران کشتی معروف ویلهلم گوست لوف در همان شب حادثه بوده و همواره با مرور جزئیات، وقایع و وضعیت پیش آمده در آن تاریخ را برای فرزندش نقل می کند. در واقع "تولا"، یکی از معدود نجات یافته گان کشتی مذکور بوده که تنها فرزندش، یعنی "پال" را طی همان حادثه و با وضعیتی سخت و دشوار، در قایق نجات به دنیا می آورد. اما "پال" هیچ علاقه ای به آگاهی از شرح پر ماجرای سال 1945 نداشته و از گوش کردن آن طفره می رود. در سویی دیگر از قصه، "کنراد پوکریفکه"، پسر پانزده ساله ی "پال" و نوه ی تولا، قرار دارد که مدام با اینترنت و فضاهای مجازی وقت خود را سپری می کند. این پسر بر خلاف پدرش، با علاقه و میل فراوانی به خاطرات مادربزرگ گوش داده و داستان کتاب را به سمت و سویی خواندنی می کشاند.

برشی از متن کتاب

یک نفر که من نیستم گفت: «چرا تازه الان؟» چون مادر مرا مثل همیشه... چون من مثل آن زمان که فریاد روی آب بود، می خواستم فریاد بزنم اما نمی توانستم... چون حقیقت به سختی بیش از سه خط... چون تازه الان... هنوز واژه ها با من مشکل دارند. کسی که هیچ بهانه ای را نمی پذیرد، مرا به کارم میخکوب می کند. چوب الفی اسیر واژه هایی ثابت بودم که در یکی از روزنامه های بنگاه اشپرینگر (Springer) کارآموز شدم، بزودی کارآزموده. و بعد برای روزنامه تاتس تسایتونگ علیه اشپرینگر قلم صدتا یک غاز می زدم و دست آخر در مقام مواجب بگیر در اختیار خبرگزاری ها قرار گرفتم و برای مدتی مدید بی آن که استخدام شوم، هرچه را که از دم تیغ خبرگزاری ها گذشته بود به صورت مقاله درمی آوردم، هر روز چیزی تازه و جدید. گفتم امکانش هست. چون چیز دیگری به من یاد نداده اند. اگر من تازه بخواهم شروع به ساختن خویشتن خویش کنم، سرمنشاء هرآن چه در من پرورش یافته را باید به حساب غرق شدن یک کشتی گذاشت. چرا که مادر در آن زمان پا به ماه بود. چون من همین طوری الله بختکی زنده هستم. و من که پیش تر همیشه در خدمت کسی بوده ام، اجازه دارم فعلاً از این یک کمی خودم چشم پوشی کنم. چون این داستان بسیار پیش از من آغاز شده است. پیش از صد سال و آن هم در شهر شورین (Schwerin) مرکز استان ماکلن بورگ (Macklen burg) که با داشتن هفت دریاچه، شهری ساحلی است. این شهر در کارت پستال ها با قصری پر از برج نشان داده می شود، قصری که از جنگ جان سالم بدر برده است. در آغاز فکرش را هم نمی کردم شهری که مدت هاست از تاریخ دور افتاده بتواند غیر از چند گردشگر، کس دیگری را هم به خود جلب کند. اما خروجی داستان من به یک باره سر از اینترنت در آورد. فردی گمنام داده هایی را در مورد نام خیابان ها، مدارک تحصیلی و اطلاعات شخصی افراد ارائه می داد و می خواست برای کاوشگران گذشته ها، مانند من، دفینه ای بیرون آورد. تا این چیزها به بازار آمد برای خود یک ماک (Mac) با مودم خریدم. لازمه شغل من دسترسی به اطلاعات سرگردان در سراسر دنیاست. شیوه کار با کامپیوتر را با بدبختی آموختم و بزودی واژه های Browser (پرسه زدن) و Hyperlink (اتصال میان کامپیوتری) برایم چندان هم نامفهوم نبودند. اینفوها (Info) را برای استفاده و یا کنار گذاشتن با یک ماوس کلیک باز می کردم. با شور و شوق و یا از روی بی حوصلگی به چت روم های گوناگون سر زدم. و به احمقانه ترین جانک میل ها (Junkmail) هم واکنش نشان می دادم. دو سه بار هم به پایگاه های پورنو سری کوتاه زدم. در جست جوهای بی هدف به هوم پیج های (Home Page) جورواجوری از کهنه نازی ها و یا جوجه نازی های مدرن برخوردم که در آن ها با خمیرمایه ای از تنفر خزعبلات شان را پخش می کردند. ناگهان با اسم یک کشتی، به عنوان واژه مورد جستجو، به آدرسی درست رسیدم: "www. blut zeuge. de" که با خط گوتیک و سر عنوان «یاران شورین» افاضاتی برچسب دار را به گونه چشمک زن پخش می کرد؛ افاضاتی دیرهنگام که بیش تر بکار خندیدن می آمدند تا عق زدن...

نویسنده: گونتر گراس مترجم: حسن نقره چی انتشارات: نیلوفر