کتاب این صفرهای دوست داشتنی (عدد)

کتاب این صفر های دوست داشتنی (عدد) کتاب پنجم از مجموعه پرسش های نخستین، پاسخ های بی پایان نوشته ی مهدی یوسفی با تصویرگری مهدی کریم زاده توسط نشر افق به چاپ رسیده است.

این کتاب مشتمل بر مباحث فلسفی اعداد است که با زبانی ساده و بیانی شیوا و روان همراه با ارائه داستان هایی جالب و طنز آلود مسئله ی واقعی بودن هر آن چه در جهان هستی وجود دارد را از منظر فلسفه اعداد مورد بررسی قرار می دهد و در خلال آن مخاطبان خود را با برخی فیلسوفان و نظریه های آن ها آشنا می سازد. نویسنده کتاب قصد دارد به گونه ای علمی و منطقی با طرح سوالات ساده؛ اما بنیادی مثل این سوال که، منشا جهان هستی چیست، ذهن مخاطبش را به چالش کشیده و او را به تفکر وادارد. مثلا در این کتاب عنوان شده که بعضی از فلاسفه مثل افلاطون شناخت واقعی جهان را به شناخت رابطه ی بین عددها نسبت داده و عنوان کرده اند که هر چیز ناپایدار و گذرایی مثل اشیاء موجود در جهان بی اهمیت هستند و تنها چیزهای ثابت و پایدار مانند اعداد ارزش شناسایی دارند. به همین دلیل هم در این دنیا فقط اعداد و نسبت ها حقیقت دارند و اگر کسی بتواند نسبت بین اعداد را بشناسد به شناخت حقیقی از جهان هستی خواهد رسید. در بخشی از این مجموعه نیز عنوان شده که دقیقا نمی توان گفت عدد چیست؛ اما هر عددی را می توان با یک مجموعه ی خاص نشان داد و در ادامه هم خصوصیات اعداد مثل قابل بررسی بودن، انتزاعی بودن و ... را مطرح می نماید یا در فصلی دیگر عنوان می کند که گروهی از مسیحیان معتقدند که اعداد، مفاهیمی مقدس اند که یا خود و روابطشان دارای پیام های فراطبیعی هستند یا راهی برای رسیدن به حقایق و پیام های متعالی می باشند و در این راستا شیوه ای به نام عددشناسی مسیحی را مطرح و عنوان می کند که امروزه عددشناسی مسیحی با ضرب و تقسیم اعداد سال، ماه، روز تولد و ... اسم همسر آینده اشخاص را پیش بینی می نماید که به نوعی نقش جادوگری در دوران مدرن را ایفا می کند. در کتاب فوق برای برخی سوالات مطرح شده ی مخاطبان پیرامون مباحث فلسفی اعداد، پاسخ های منطقی و قابل درک ارائه شده است ...

کودکان و نوجوانان پرسش های زیادی را، بارها و بارها از خود، خانواده و مربیان می پرسند. پرسش هایی چون "آیا جهان دور و بر ما واقعا وجود دارد؟"، "عدد چیست؟"، "شناخت یعنی چه و هیچ وقت کامل می شود؟" و اصلا "چنین چیزی (کامل شدن) امکان پذیر است؟" پاسخ پرسش هایی در ارتباط با مباحث مختلفی چون "من، اخلاق، هستی شناسی، جهان، معرفت، عدد، سیاست و زبان" ذهن انسان به ویژه نوجوان کنجکاو و جستجوگر را درگیر می کند. پاسخ های داده شده، گاهی برای یک پرسش پاسخ های متعدد عنوان می شود و گاهی این پاسخ ها غیره منتظره اند، به این خاطر که با نگاهی فلسفی به آن پرداخته شده است. این مجموعه در 8 جلد و با انتخاب عنوان هایی جذاب مانند: "هوا را از من بگیر، قدرت را نه"، "این صفرهای دوست داشتنی"، "سازمان قوری های متحد"، "با برده ها می رقصد"، "چرا همه گاوها این رنگی اند؟"، "چه کسی بود صدا زد اصغر؟"، "چه رفتاری خواهم داشت وقتی تیراندازی شروع شود؟" انگیزه خواندن را در نوجوانان ایجاد می کند. در مطالب این کتاب با زبانی طنز پرسش هایی مطرح شده که ذهن نوجوانان را به چالش می کشد و ضمن معرفی فیلسوفان گاهی با بی پاسخ گذاشتن برخی از پرسش ها تلاش می کند که پاسخ های گوناگون را در ذهن خواننده ایجاد کند و همچنین پیوندی محکم بین فلسفه قدیم و جدید برقرار کند.

 

 

فهرست

گنجشک ها و عددها هیچ عددی نمی شود هیچ چی نمی شود شبی بربود ناگه شمس تبریز می شود عدد صفر می شود صفر تا می شود نقطه ی مبدا می شود Φ می شود هیچ چی ندیدن بستگی دارد چه کسی بشمرد جواب تو

برشی از متن کتاب

ریاضی و فلسفه ی یونان یونانی ها از زمان فیثاغورث تا افلاطون، از بعضی کلمه های مربوط به ریاضی استفاده ی خیلی عجیبی می کردند. آن ها وقتی کلمه ای را به کار می بردند که امروزه مفهوم ریاضی دارد، در واقع منظورشان یاد گرفتن بود و وقتی کلمه ای را که امروز به مفهوم حساب است، به کار می بردند منظورشان نظریه ی اعداد بود و وقتی می خواستند بگویند حساب، از کلمه ای استفاده می کردند که هم ریشه ی کلماتی بود که امروزه مفهوم منطق دارند ... . این طوری خیلی سخت است. فکر کنم بهتر است جور دیگری حرف بزنیم. بعضی از کلمه ها که در همان زبان های اروپایی وجود دارند و همیشه هم معنای مشخصی می داده اند، در یونان باستان معنای خاصی داشته اند. خب حالا شاید بتوانیم معنای ثابت آن کلمه ها را (معنایی که در زبان های مختلف وجود داشته) آن کلمه ها را به شکلی که پیامک می زنیم، بنویسیم و بعد بگوییم که هر کدامشان در زمان یونان چه معنایی می داده اند. خلاصه این که یونانی ها خودشان هم درست نمی دانستند که ریاضی و فلسفه چه فرقی با هم دارند. فکر کنم بهتر است این طوری بگوییم که برای یونانی ها اصلا فلسفه چیزی جدا از ریاضی نبود و مثلا وقتی افلاطون می گفت هر کس هندسه نمی داند وارد نشود، علاوه بر آن چیزی که از ظاهر این جمله برمی آید، این مفهوم را نشان می داد که هر کس اثبات کردن منطقی را بلد نیست و فقط می خواهد سفسطه کند، وارد نشود. برای همین هم می شود گفت که اصلا فلسفه عین ریاضی و ریاضی عین فلسفه بود. یعنی ریاضی و فلسفه هر دو برخلاف ادعاهای غیرمنطقی، با اثبات دقیق سر و کار داشتند. با نقاشی کردن روی خاک شما می توانستید نشان بدهید حرفی که می زنید، درست است. چون آن وقت که کاغذ وجود نداشت، مسئله های ریاضی و هندسه ی امروزی روی خاک حل می شدند و برای همین هم کار سقراط خیلی مهم بود. فلسفه در اصل روش کسانی بود که می خواستند خیلی منطقی حرف بزنند و منطقی ترین حرف ها را هم می شد با زبان ریاضی گفت. خیلی از ما به اشتباه فکر می کنیم اولین کسی که اسم خودش را فیلسوف گذاشت، سقراط بود. اما خیلی قبل تر از سقراط، شخص دیگری بود که اولین بار اسم خودش را فیلسوف گذاشت. لابد می توانید حدس بزنید که این شخص چه کسی بوده؟ جهان منظم تالس که مدت ها قبل از فیثاغورث زندگی می کرد، قضیه ای را کشف کرد که همه ی ما آن را در مدرسه یاد گرفته ایم. سال ها بعد از او، فیثاغورث هم قضیه ای را کشف کرد که امروز همه آن را بلدند. این دو مسئله خیلی خیلی مهم هستند چون تقریبا هیچ بنایی را نمی توان بدون دانستن این قضیه ها ساخت. با قضیه ی فیثاغورث می شود فهمید که چه خطی بر زمین عمود است و با قضیه ی تالس می توان برای شیب های مختلف، محاسبات دقیقی انجام داد. اما اگر این طور باشد، پس قبل از زمان تالس، بابلی ها و مصری ها چگونه بناهایی عظیم می ساختند؟ جوابش خیلی ساده است، چون آن ها هم این قواعد را می دانستند. یعنی مطمئنا آن ها هم همه ی این چیزها را بلد بودند و حتی می توانستند از آن ها درمعماری هایشان استفاده کنند. داری فکر می کنی این یک اشتباه تاریخی است که ما به این قضیه ها چنین اسم هایی داده ایم؟ نه، واقعیت این جاست که آن ها اصل کار را انجام دادند.

(پرسش های نخستین، پاسخ های بی پایان 5) نویسنده: مهدی یوسفی تصویرگر: مهدی کریم زاده انتشارات: افق