کتاب انگیزش و هیجان - حسن زاده

کتاب انگیزش و هیجان تالیف دکتر رمضان حسن زاده توسط نشر ارسباران به چاپ رسیده است.

انگیزش با فرآیندهایی ارتباط دارد که به رفتار و نیرو  جهت می دهد و این فرآیندها عبارتند از : نیازها، شناخت ها، هیجان ها و رویدادهای بیرونی؛ نیازها با شرایط درونی فرد که برای ادامه زندگی، رشد و سلامتی ضروری است، مرتبط است و شناخت ها، عقاید، باورها و رویدادهای ذهنی، انتظارات و خود پنداره را شامل می گردد که نحوه تفکر را بیشتر نشان می دهد. هیجان ها به صورت پدیده های ذهنی، زیستی، هدفمند، اجتماعی و چند بعدی هستند و رویدادهای بیرونی، مشوق هایی هستند که رفتار فرد را نیرومند می سازد و به سمت رویدادهایی هدایت می کنند، گرچه ممکن است این رویدادها از پیامدهای مثبت یا آزار دهنده خبر دهند. کتاب " انگیزش و هیجان " در دو بخش و ده فصل نگاشته شده است که عبارتند از :

انگیزش _ 1. تعریف و اهمیت انگیزش : می توان گفت که مطالعه انگیزش، بررسی خود روان شناسی است، انگیزش به تبیین همه اشکال رفتار، از چرایی مطالعه روان شناسی تا چرایی اقدام به عمل خاص مربوط می شود. انگیزش کوششی در جهت توضیح چرایی رفتار است، هنگامی که می پرسیم چرا یک انسان یا حیوان به شیوه خاص رفتار می کند ؟ در واقع، در مورد انگیزش آنها سوال کرده ایم. انگیزش به رفتار هدف گرا مربوط می شود و به این موضوع مربوط می شود که چه چیزی ما را به سوی رفتار خاصی می کشاند...

2. نظریه های انگیزش : نظریه، مجموعه ای از متغیرها و روابطی است که فرض می شود بین این متغیرها وجود دارند. آن ها برای تعبیر کردن مشاهدات رفتاری، چارچوبی مفهومی تامین می کنند و به عنوان پلی عقلانی عمل می کنند که سوال ها و مسائل انگیزش را به پاسخ ها و راه حل های رضایت بخش متصل می نمایند. هیچ چیزی به اندازه یک نظریه خوب مفید نیست و می تواند رهنمود مفیدی برای چگونه حل کردن مسئله باشد، طی سال ها، نظریه های انگیزشی مختلفی به وجود آمده اند... 3. نیازهای فیزیولوژیکی : در بین انواع مختلف مفاهیمی که به انگیزش ها نسبت داده می شود، تاکید روی عوامل درونی است که از بدو تولد وجود دارند، عقیده بر این است که در فرد ویژگی های بنیادی وجود دارند و رفتارها را تعیین می کنند. مفاهیم مختلف درباره انگیزش ها، به طور ضمنی به منابع زیستی عوامل انگیزشی اشاره دارند که این انگیزه های زیستی، تا حد زیادی ریشه در حالات فیزیولوژیکی بدن دارند. این نوع انگیزش ها بسیارند، از جمله گرسنگی، تشنگی، تنظیم دما، خواب، اجتناب از درد و نیاز به اکسیژن...

4. نیازهای روان شناختی : فعال بودن از ویژگی های ذاتی انسان ها و حیوانات است، در کودکی اشیا را می کشیم و هل می دهیم، آن ها را تکان می دهیم، کاوش می کنیم و وقتی بزرگ می شویم نیز به کاوش و بازی ادامه می دهیم، معماها را حل می کنیم، کتاب می خوانیم و خلاصه اینکه، فعالیت های زیادی را انجام می دهیم زیرا که آن ها ذاتا جالب و لذت بخش هستند. در دهه 1950 گروهی از محققان طی مطالعاتی دقیق نشان داده اند که بیشتر چیزهایی که یاد می گیریم و در آنها مهارت پیدا می کنیم، فقط انگیزه بیرونی ندارند بلکه ریشه در کنجکاوی دارند...

 5. نیازهای اجتماعی : افراد از چندین نیاز، از جمله نیازهای فیزیولوژیکی، روان شناختی و اجتماعی برخوردارند و نیازهای اجتماعی مانند نیاز به پیشرفت، قدرت، پیوند جویی و نظیر آن به جای اینکه فطری باشند، منشا اجتماعی دارند. این نیازها از ترجیحاتی ناشی می شوند که آنها را از طریق تجربه، جامعه پذیری و رشد فرا می گیریم و نیاز به پیشرفت یکی از نخستین انگیزه هایی است که پژوهش زیادی را به خود معطوف کرده است و افرادی که این نیاز در آنان نیرومند است، می خواهند کامل شوند و عملکرد خود را بهبود بخشند...

 6. طبقه بندی نیازها از دیدگاه های مختلف : مهم ترین خدمت مورای، استفاده او از مفهوم نیازها برای توضیح انگیزش و جهت رفتار است، نیاز شامل نیروی زیستی شیمیایی موجود در مغز است که توانایی های عقلانی و ادراکی را سازمان می دهد و هدایت می کند. نیازها می توانند یا از فرآیندهای درونی مثل گرسنگی، تشنگی و یا از رویدادهای موجود در محیط سرچشمه بگیرند، آنها سطحی از تنش را بر می انگیزند که ارگانیزم می کوشد با رفع کردن آنها، نیاز را کاهش دهد. نیازها به رفتار نیرو می بخشند و آن را هدایت می کنند...

 7- هیجان_ تعریف و اهمیت هیجان : بخشی از زندگی روزمره ما را هیجان ها تشکیل می دهند، آنها به زندگی ما رنگ می دهند. هیجان های مثبت، مثل عشق و آرزو می توانند روزهای ما را با خوشی همراه کنند اما هیجان های منفی، مثل ترس، افسردگی و خشم می توانند ما را در ناامیدی غوطه ور سازند و در جهت احساس پوچی سوق دهند. در عین حال، هیجان می تواند پاسخ به یک موقعیت و منبع انگیزش باشد و همچنین می تواند در نفس خود، هدف باشد...

 8. انواع هیجان : یکی از اولین تلاش ها برای طبقه بندی هیجان ها توسط وونت ( 1897 ) انجام گرفت و به نظر او هر تجربه هیجانی از سه بعد تشکیل می شود : خوشایندی و ناخوشایندی، آرمیدگی و تنش، آرامش و برانگیختگی. او برای تعیین تجربه هیجانی از روش درون نگری استفاده کرد، در سال های اخیر برای مطالعه هیجان ها از جلوه های چهره استفاده می کنند. در کنار این مطالعات سعی شده است که هیجان های جهانی برای انسان را شناسایی کنند و اکمن و فریسن توانستند شش هیجان جهانی را تعیین کنند : ترس، غم، خشم، شادی، نفرت و تعجب...

 9. نظریه های هیجان : آنها همیشه مورد توجه کامل انسان بوده اند، زیرا در هر تلاش و هر اقدام مهم بشری، به طریقی دخالت دارند. تقریبا همه فیلسوفان بزرگ در مورد ماهیت هیجان ها، علل و اثرات آن نظریه هایی ارائه کرده اند و حکمای الهی به اهمیت بعضی از هیجان های خاص مرتبط با تجربه مذهبی افراد پی برده اند و پرورش آنها را در راس برنامه تربیت مذهبی قرار داده اند. هیجان ها از عناصر فیزیولوژیک، موقعیتی و شناختی تشکیل می شوند اما روان شناسان، در مورد شیوه عملکرد متقابل این عناصر برای تولید اعمال و حالت های هیجانی، اتفاق نظر دارند...

 10. هوش هیجانی : موضوعی است که سعی در تشریح و تفسیر جایگاه هیجان ها، احساسات و توانمندی های انسان دارد. بهره هوشی به خوبی نمی تواند از عهده توضیح سرنوشت متفاوت افرادی برآید که فرصت ها و شرایط تحصیلی مشابهی دارند و در بهترین حالت خود تنها عامل 20 درصد از موفقیت های زندگی است، 80 درصد موفقیت ها به عوامل دیگر وابسته است. سرنوشت افراد در بسیاری از موارد در گرو مهارت هایی است که هوش هیجانی یا بهره هیجانی را تشکیل می دهند... در پایان هر فصل، خلاصه مطالب و پرسش هایی جهت خود آزمایی ارائه شده است. کتاب " انگیزش و هیجان " از سری کتاب های دانشگاهی ویژه رشته روان شناسی می باشد.

فهرست

• اهمیت و ضرورت مطالعه انگیزش و هیجان
• چرایی رفتار : دو سوال اساسی در انگیزش
• انگیزه ها : استنباط ها، تبیین ها و پیش بینی ها
• تعریف انگیزش
• موضوعات بنیادی در مطالعه انگیزش
• مروری تاریخی و فلسفی بر نظریه های انگیزش
• نظریه های انگیزش
• مفاهیم غریزه، نیاز و سایق
• گرسنگی
• چگونه از گرسنگی خود مطلع شویم
• تعادل حیاتی و گرسنگی
• عوامل موثر بر میزان غذا خوردن
• چاقی
• اختلال های خوردن
• تشنگی
• نیازهای روان شناختی یا ثانویه
• شبه نیازها
• طبقه بندی نیازها از دیدگاه های مختلف
• ارتباط انگیزش و هیجان
• تجلی هیجان ها
• نیمکره های مغز و هیجان
• خلق و هیجان
• هیجان های مثبت
• اختلال های روان _ تنی
• تاریخچه هوش هیجانی
• هیجان خواهی
• منابع

• تالیف: دکتر رمضان حسن زاده
• انتشارات: ارسباران