کتاب العبد

کتاب العبد توسط انتشارات شمس الشموس به چاپ رسیده است.

این اثر با نام کامل تحلیلی بر سیر و سلوک جامع فقه و عرفان، عبد خدا، محمد تقی بهجت (ره) است که به استناد روایت بزرگان و افرادی است که از محضر ایشان بهره برده، خصوصاً فرزندشان -شیخ علی بهجت- که از نزدیک و تا پایان عمر شریف این بزرگوار در کنارشان حضوری پررنگ داشته است. گردآوری و تألیف چنین اثری‌در زمان حیات این بزرگوار میسر نبوده چراکه این عالم ربانی به هیچ عنوان حاضر به بیان مقام و مرتبتش نبود وتنها کلمه‌ای را که برای ملقب کردن خود، اجازه داد؛ همین «العبد» بود.

همان‌طور که بیان شد؛ این اثر مجموعه‌ای از مصاحباتی است که با افراد نزدیک به این شخصیت، صورت گرفته و در قالب نوشتاری ساده و روان اما سرشار از معنویات که برگرفته از بزرگی این شخصیت معنوی است؛ نگاشته شده. کتاب، حاوی ده فصل بوده که هر فصل گویای بخش و وجه‌ای از این بزرگوار است تا در کل، بتواند اطلاعاتی که به‌سان قطره‌ای از دریای حقایق و معارف الهی وجود این نازنین‌مرد است در اختیار مخاطبان قرار دهد. در فصل «آیه‌ی لطف» به ولادت، والدین، تحصیلات و مرجعیت این بزرگوار پرداخته شده است و چنین بیان می‌شود که ایشان حتی در سنّ هشتاد سالگی هم رضایت قلبی و درونی جهت مرجعیت نداشت؛ اما به اصرار علاقه‌مندان، این مقام را مشروط به اتمام رساله‌ی خود نمود. جزئیات رحلت این شخصیت از زبان فرزندش در همین بخش، به رشته‌ی تحریر درآمده است. بخش دوم با عنوان « در محضر قاضی» به زمان شاگردی ایشان در محضر استاد سید علی قاضی می‌پردازد که همزمان سیر و سلوک را در روش خود گنجانده اما خبرش به پدر می‌رسد و از طریق پدر از گزاردن نماز شب که یکی از بخش‌های این سیر و سلوک بوده، منع می‌شود و برای اطاعت امر پدر و البته امر خداوند، که دستور به مطیع والدین بودن می‌دهد؛ نماز شب را ترک نموده اما طبق توصیه استاد، به‌جای آن سکوت اختیار می‌نماید تا جبران ترک این مستحب گردد و از سیر و سلوک و مقامات عرفانی باز نماند. در فصل سوم با عنوان « همای ملکوت سیر»، پس از رسیدنش به مقاماتی را که در سیر و سلوک به دست آورده بود البته نه زبان خودش که از زبان اطرافیان و چیزهایی که آن‌ها از حالات معنوی این بزرگ‌مرد درک کرده‌اند؛ بازگو می‌کند که مطالعه‌اش خالی از لطف نبوده و احساسات و اطلاعات  معنوی را در مخاطب شعله‌ور می‌نماید. این مجتهد بزرگ که اولین و آخرین هدفش در تمام زندگی، عبودیت و بندگی است؛ هیچ‌گاه به بهانه‌ی رسیدن و واصل شدن، دست از آن نکشیده و حتی در سن نود و پنج سالگی، با استراحت و بازنشستگی بیگانه می‌نمود.

در ادامه‌ی کتاب به مطالب و مباحثی همچون ساده‌زیستی ایشان، کرامات پنهانی، شکوه علمی، شیوه‌ی تدریس، ارادتش به سیدالشهداء(ع) و دیگر ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری ایشان پرداخته شده است. در نظر آیت الله بهجت، با وجود تأکیدی که بر تحصیل علم داشت اما هدف واقعی تعلیم و تعلم، کسب قرب و رضایت الهی بوده و در این راه از شهرت به شدت پرهیز می‌نمود. البته که واضح و مبرهن است بیان ابعاد شخصیتی این بزرگوار نه در قالب یک متن خلاصه شده که حتی در کتاب‌های حجیم هم نمی‌گنجد؛ اما برای بهره‌گیری از این دریای علم و معرفت و بزرگواری، مطالعه‌ی این کتاب گرانقدر، توصیه می‌شود. در فصل نهم با عنوان «الفبای عاشقی» به مباحثی در مورد ظهور حضرت ولی عصر(ع) و وظیفه‌ی شیعه در این دوران و خط مشیی که وی باید در این مسیر طی کند، ترسیم شده و توصیه‌های لازم در این باب آورده شده است. در پایان هم در قسمتی با عنوان «مصاحبه‌ها» شرح مصاحباتی که با شیخ علی بهجت -فرزند آیت الله بهجت- در مورد ایشان و نظرات بزرگانی که با ایشان مراوده داشته و از محضرش کسب فیض نموده‌اند و نیز سخنرانی آیت الله جوادی آملی در اربعین این بزرگوار، گنجانده شده است.

فهرست

پیش‌گفتار تشکر و قدر دانی مقدمه پیام آیت الله جوادی به مناسبت همایش بزرگ‌داشت آیت الله بهجت فصل اول: آیه لطف    ولادت والدین تحصیلات شیوه بندگی بازگشت به ایران مرجعیت شوق دیدار فصل دوم: در محضر قاضی    دردانه کیمیا عزم رحیل فصل سوم: همای ملکوت سیر    همای ملکوت سیر سلطان عبودیت نماز جامع فقه و عرفان فصل چهارم: چون خاک یا لطیف    بهجت قلب‌ها خانه بهشتی رحمت عام برخورد حکیمانه آیینه اسماء الهی فصل پنجم: اخلاق عارفانه    ساده زیستی سکوت و سلوک فصل ششم: کوه کتمان کوه کتمان دو کرامت پنهان پرده نشین کرامت واقعی یا ستار صدر نشین حدیث نفس نجوا فصل هفتم: شکوه علمی    شکوه علمی شیوه تدریس هدف نهایی پرهیز از شهرت سیره تربیتی تألیفات فصل هشتم: آستان جانان    قانون اساسی شیعه ارادت به سیدالشهداء آداب زیارت فصل نهم: الفبای عاشقی   آتش رخسار گل معرکه گمراهی خلوت یار توقیف یا تحریف زمانی ظهور دلایل تعیین وقت ظهور الف. ادله روایی در نفی توقیت

1. دستور به تکذیب بی‌درنگ مدعیان توقیت
2. پوشیده بودن زمان ظهور همانند زمان قیامت
3. ناگهانی بودن زمان ظهور
4. ایجاد بداء در زمان ظهور
5. ادعای اطلاع بر اسرار و شریک قراردادن خود در علم خداوندی
6. امر به دعا در تعجیل فرج

ب. ادله نقلی نهی از توقیت و حکمت انتظار

1. انتظار همیشگی و روشن ماندن نور امید در تمامی نسل‌های عصر غیبت
2. امتحان و مشخص شدن مؤمنان واقعی و تلاش برای آمادگی
3. ایجاد حالت انقطاع و تضرع و دعا برای فرج
4. بداء و پیامد توقیت
5. مشکلاتی که در تطبیق علائم و نشانه‌ها وجود دارد

نتیجه گفتار

6. مصداق یابی یا مصداق سازی و پیامدهای آن

آیا مصداق یابی کمکی به زمینه سازی ظهور می‌کند؟

7. پیامدهای منفی تعیین وقت ظهور در جامعه

7-1 ایجاد تزلزل در باور و اعتقادات 7-2 حس اعتراض و نارضایتی 7-3 داغ شدن بازار مدعیان دروغین و ایجاد فرقه‌های انحرافی 7-4 زمینه را برای تمسخر عقائد شیعه فراهم نمودن 7-5 دست به اقدامات نسنجیده زدن 7-6 سرانجامی خطرناک ج. پاسخ به چند شبهه وظیفه ما و راه نجات، نزدیک دانستن ظهور همراه با تسلیم پنهان از ظالمین رسم عاشقی غریب بین منتظران صبا گر چاره داری وقت وقت است فصل دهم: سیره سلوکی    کیست که مرهم نهد خلاصه عرفان سدّ گناه معراج مؤمن مراتب تقوی عصمت نتیجه تقوا نجوا مصاحبه‌ها    سخنرانی آیت الله عبدالله جوادی آملی در اربعین آیت الله بهجت مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین شیخ علی بهجت، فرزند آیت الله بهجت (ره) سایر مصاحبه‌ها فهرست منابع

برشی از متن کتاب

او با عزمی راسخ به سیر و سلوک می‌پردازد؛ اما چندی نمی‌گذرد که شخصی به پدر ایشان خبر می‌دهد که فرزندت در جرگه‌ی اهل تصوف در آمده و عن قریب است که درس و تحصیل را رها کند. در این زمان پدر، طی نامه‌ای او را از انجام مستحبات و نماز شب منع می‌کند و هنگامی که شیخ محمدتقی از آیت الله قاضی تکلیف خود را می‌پرسد ایشان می‌فرماید از مرجع تقلیدت سؤال کن و مرجع تقلیدش، آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی به او می‌فرماید به امر پدرت گوش کن. او نیز امر پدر را اطاعت می‌کند اما همچنان سال‌ها از محضر استاد بزرگوارش، سید علی قاضی بهره‌ها می‌برد.

• تحلیلی بر سیر و سلوک جامع فقه و عرفان عبد خدا محمد تقی بهجت (ره)
• نویسنده: هیئت تحریریه  موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس
• انتشارات: شمس الشموس