کتاب افسانه های حشاشین - فرهاد دفتری

کتاب افسانه های حشاشین (یا اسطوره های فدائیان اسماعیلی) به نویسندگی فرهاد دفتری و ترجمه ی فریدون بدره ای در نشر فرزان روز به چاپ رسیده است.

اسماعیلیان نزاری که یک گروه شیعی مهم بودند در اروپای سده های میانه به اسم "اساسین" نامبردار شدند. این نامگذاری غلط را، که از اصطلاح تحقیرآمیزی که خود مشتق از واژه ی حشیش بود ریشه گرفته بود، جنگجویان صلیبی و وقایعنگاران غربیِ آنها، که در دهه های آغازین قرن دوازدهم در خاور نزدیک با اعضای این فرقه ی مذهبی برخورد حاصل کرده بودند، رواج کامل دادند. اروپاییان سده های میانه، که از دین اسلام و معتقدات و اعمال دینی مسلمانان اطلاعی نداشتند، یک سلسله داستان های به هم پیوسته را نیز درباره ی کارهای مرموز و سری حشاشین و رهبر آنها، که پیرمرد کوهستان (شیخ الجبل) می نامیدند، شایع ساختند. با گذشت زمان، این افسانه های حشاشین که در روایت مارکو پولو به اوج خود رسید، زندگی مستقلی از آن خود یافت؛ و واژه ی اساسین (حشاشین) که ریشه ی آن فراموش شده بود، به عنوان واژه ای معمولی، به معنای "آدمکش" وارد زبان های اروپایی شد.

افسانه های حشاشین، که اروپاییان ناقل و رواج دهنده ی آنها بودند، و توصیف خصمانه ی نویسندگان مسلمان سده های میانه از فدائیان اسماعیلی، منابع و مآخذ عمده ای بودند که سیلوستر دوساسی و شرق شناسان برجسته ی قرن نوزدهم بر پایه ی آنها نزاریان را مورد بررسی قرار دادند. این تصویر نادرست از اسماعیلیان نزاری را حوزه های دانشگاهی غرب تا زمان های اخیر اساسا حفظ کردند. اما پیشرفت مطالعات و پژوهش های جدید اسماعیلی، که با دستیابی به منابع اصیل و مستند اسماعیلی آغاز شد، سرانجام تمایز میان اسطوره و حقیقت را در تاریخ جامعه ی سده های میانه ی نزاری میسر ساخت. این کتاب که بر پایه ی یافته های تحقیقات جدید در مطالعات اسماعیلی نوشته شده است، برآن است که سرچشمه های تحول آغازین نطفه ی افسانه های اسماعیلی را رد گیری کند، و نیز بافت تاریخی ای را که، این افسانه ها در آن برساخته و رواج داده شدند، مورد تحقیق قرار دهد.

فهرست

1- دیباچه 2- اسماعیلیان در تاریخ و در نوشته های مسلمانان سده های میانه 3- تصورات اروپاییان در سده های میانه از اسلام و اسماعیلیان 4- خاستگاه ها و شکل گیری نخستین افسانه ها

برشی از متن کتاب

حسن صباح در یک خانواده ی شیعی در قم، واقع در مرکز ایران، به دنیا آمده، و در جوانی که به کیش اسماعیلی گرویده بود، و در 464 ه ق در خدمت دعوت اسماعیلی شغلی در ری به وی واگذار شده بود. بعدا وی در 469 ه ق عازم مصر شد، و سه سالی در آنجا به کسب معلومات و استعلای تربیت خویش پرداخت. پس از آن، در 474 ه ق به اصفهان بازگشت، و نه سال بعدی زندگی خود را به عنوان داعی سری اسماعیلی به مسافرت در نقاط مختلف ایران صرف کرد. وی در واقع مشغول دعوت اسماعیلی در ایران بود، و در همان حال نقشه ی یک قیام علنی بر ضد حکومت بیگانه ی ترکان سلجوقی را می کشید؛ هدفی که منعکس کننده ی احساسات کلی ایرانیان در آن زمان نیز بود. به هر تقدیر، حسن در ضمن مسافرت های خود به دقت در جستجوی نقطه ی مناسبی بود که بتواند پایگاه نهضت انقلابی خود را در آنجا مستقر سازد، و در عین حال دسترسی او را به قدرت سیاسی و نظامی سلجوقی در نقاط مختلف آسان گرداند.

• اسطوره های فدائیان اسماعیلی
• نویسنده: دکتر فرهاد دفتری 
• مترجم: دکتر فریدون بدره ای 
• انتشارات: فرزان روز