کتاب اصول فقه کاربردی - شریعتی (جلد اول: مباحث الفاظ)

کتاب اصول فقه کاربردی 1 (مباحث الفاظ) به قلم حسین قافی و سعید شریعتی در انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به چاپ رسیده است.

مهم ترین هدف نگارش کتاب "اصول فقه کاربردی (مباحث الفاظ)" جلد اول تألیف حسین قافی و دکتر سعید شریعتی، آن است که قواعد و مسائلی از اصول فقه که در حقوق کاربرد دارد و در استدلال های حقوقی نیاز است به صورتی ساده، روان و همراه با مثالها و نمونه های حقوقی برای دانشجویان رشته ی حقوق بیان شود. البته در کنار این هدف، با توجه با پیوند فقه و حقوق، برخی دیگر از مباحث اصول فقه نیز، هر چند کاربرد کمتری در حقوق دارد بحث شده تا دانشجویان به صورت کامل تری با علم اصول فقه آشنا شوند. این کتاب شامل قسمت های مختلفی از جمله: «متن اصلی کتاب»، «برای مطالعه ی بیشتر»، «خودآزمایی»، «موضوعات پیشنهادی برای پژوهش» و «چکیده مطالب» می باشد همچنین ترتیب مباحث کتاب از ترتیب منطقی و مطرح در کتابهای اصولیان شیعه پیروی شده تا مخاطبان کتاب آسان تر به منابع اصلی مراجعه کنند.

برشی از متن کتاب

علم اصول فقه به بررسی قواعد و روش هایی می پردازد که استنباط احکام علمی از منابع فقه را ممکن می سازد. به بیان دیگر، اصول فقه، علم به مجموعه قواعد، ضوابط و ابزارهایی است که فقیه را در مسیر استخراج و استنباط احکام شرعی یاری می دهد. برای روشن شدن تعاریف لازم است با معنای کلمه استنباط آشنا شویم: استنباط از ریشه نَبط و در لغت به معنای استخراج آب از اعماق زمین و آشکار کردن شی پنهان است و در اصطلاح، استنباط حُکم، استخراج احکام و مقررات شرعی با توجه به منابع و ادله مربوط به آن است. استنباط در معنای عام خود، با واژه اجتهاد مترادف است و هر گونه تلاش علمی برای دستیابی به احکام شرع و تبیین حقوق و تکالیف مردم را در بر می گیرد. مراد از واژه استنباط که معمولا در تعریف علم اصول فقه به کار می رود نیز به همین معناست. براین اساس، اصول فقه شامل مجموعه قواعد و روش هایی است که فقیه را در دستیابی به احکام شرع و کشف و تبیین حقوق و تکالیف انسان یاری می دهد. برای روشن شدن تعریف به این مثال توجه کنید: فرض کنید فقیه می خواهد به این سوال پاسخ دهد که «آیا زن از شوهر خود ارث می برد یا نه؟» برای پاسخ به این مسئله، پرسشهای چندی مطرح می شود: برای یافتن حکم مورد نظر به چه منابعی می توان مراجعه کرد؟ آیا آیات قرآن می تواند مستند و دلیل حکم شرعی قرار گیرد؟ آیا ظواهر آیات قرآن و فهم ما از این آیات اعتبار دارد؟ بی گمان بدون پاسخ به این پرسشها نمی توان به اجتهاد صحیح پرداخت و پاسخ درستی برای موضوع مورد نظر یافت.(تعریف اصول فقه)

فهرست

فصل اول: کلیات و مفاهیم تعریف علم فقه و فلسفه پیدایش آن تحولات علم فقه در مذهب اهل سنت تعریف اصول فقه و موضوع آن تعریف اصول فقه موضوع اصول فقه تعریف حکم شرعی و اقسام آن تقسیم حکم اقسام حکم تکلیفی متعلق و موضوع حکم کاربرد علم اصول فقه در حقوق فهم و تحلیل درست قوانین برگرفته از فقه استفاده صحیح از منابع فقهی به عنوان مستند حکم دادگاه استفاده از قواعد اصولی در استنباطهای حقوقی تاریخچه ی علم اصول فقه دوره تاسیس اصول و آغاز تالیف سازماندهی مباحث اصول فصل دوم: مباحث الفاظ وضع و استعمال الفاظ تعریف زبان تعریف وضع اقسام وضع تقسیم الفاظ تعریف حقیقت و مجاز شرایط صحت استعمال مجازی علامتهای حقیقت و مجاز اقسام حقیقت تعریف و کارکرد اصول لفظی اوامر معنای لغوی معنای اصطلاحی الفاظ امر واجب عینی و کفائی واجب مطلق و مشروط نواهی تعریف نهی شیوه های بیان نفی دلالت نهی بر حرمت مقایسه امر و نهی مفاهیم تعریف مفهوم و اقسام آن اقسام مفهوم عام و خاص مفهوم عام و خاص الفاظ عموم اقسام عام تعریف تخصیص مطلق و مقید تعریف مطلق و مقید نسبی بودن اطلاق و تقیید انواع قید الفاظ مطلق انواع مطلق فرق مطلق و عام مجمل و مبیَن رفع اجمال در متون قانونی رفع اجمال از عبارات افراد

مؤلف: حسین قافی- سعید شریعتی انتشارات: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه