کتاب اسطوره های بین النهرینی - هنریتا مک کال

کتاب اسطوره های بین النهرینی نوشته ی هنریتا مک کال با ترجمه ی عباس مخبر توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

انسان ها همواره به آگاهی از شیوه ی زندگی گذشتگان، نوع نگرش و آثار ادبی رایج میان آن ها علاقه مند هستند. تاکنون مطالب جالب و تامل برانگیزی راجع به بین النهرین، جنگ ها و رمز و رازهای مرتبط با این دوره منتشر گردیده است؛ سرزمینی کهن، که شمال آن تحت تسلط آشوریان قرار داشت، جنوبش نیز توسط بابلی ها اداره می شد و طرح ها و نقش های فراوانی بر روی دیوارها و ستون های بناهای آن، به جای مانده است؛ نقوشی که با هدف انتقال مفاهیم و مقاصد مختلفی بر روی سنگ ها حکاکی شده اند و حاکی از ماجراهای پرفراز و نشیب دوره های گذشته هستند. "پیتر دلاوانه"، اشراف زاده ی ایتالیایی، از نخستین افرادی است که با سفر از ونیز تا اصفهان و تخت جمشید، مجذوب خطوط و طرح های روی دروازه های پایتخت هخامنشیان شد و با نسخه برداری از آن ها، این نوشته ها را برای اولین بار وارد سرزمین های غرب کرد. پس از این ماجرا، محققان به بررسی و تحلیل این خطوط پرداخته و ضمن رمزگشایی از کلمات آن، به تشریح داستان هایی از اسطوره های بین النهرین پرداختند که توسط گذشتگان و به واسطه ی نقوش روی دیواره ها و ستون ها نقل می شد. نویسنده در طی محتوای مطالب این کتاب، در ابتدا به چگونگی کشف این خطوط و تاثیر آن پرداخته و سپس افسانه های متعددی هم چون "گیلگمش و توفان"، "اسطوره ی اتره خسیس"، "حماسه ی آفرینش" و ... را ارائه داده و مخاطب را با خود همراه می سازد.

فهرست

یادداشت مترجم یادداشت نویسنده مقدمه کشف و رمزگشایی تعاریف و سنت ادبی خدایان و میرندگان، مولفان و مخاطبان خدایان میرندگان مولفان مخاطبان گیلگمش و توفان اسطوره ی اتره خسیس حماسه ی آفرینش اسطوره های کوچک تر حماسه س اژرا اتنه ادپه حماسه ی آنزو فرود ایشتر به جهان زیرین برگل و ارشکیگل اسطوره و معنا پیشنهادهایی برای مطالعه ی بیش تر فهرست راهنما

برشی از متن کتاب

کشف و رمزگشایی در نیمه ی اول قرن هفدهم یک اشراف زاده ی ایتالیایی آداب دان و تحصیل کرده به نام پیترو دلاواله، رهسپار سفری خارق العاده به شرق شد. وی سفر خود را از ونیز آغاز کرد و به قسطنطیه و اسکندریه رفت، از طریق صحرای سینا به اهرام بازگشت، فلسطین را با کاروان طی کرد، و به دمشق، حلب و بغداد رفت. در آن جا با یک زیباروی مسیحی نسطوری ازدواج کرد، و یک سال بعد، همراه با عروس خود، بار دیگر عازم سفر شد. آن ها به اصفهان و سپس تخت جمشید، پایتخت هخامنشیان در ایران (559 تا 331 ق م) رفتند. دلاوانه یکی از نخستین سیاحانی بود که شکوه و عظمت این بنا را توصیف کرد. وی هم چنین شماری از خطوط کنده شده بر دروازه های این قصر را که به سه روایت مختلف و با یک خط عجیب گوه ای شکل نوشته شده بود نسخه برداری کرد. وی دوازده سال بعد به زادگاه خود رم بازگشت، و در راه بازگشت از هند نیز دیدار کرد. همسرش حدود ده سال قبل فوت کرده بود، و پیکر مومیایی شده اش او را همواره همراهی می کرد. هم چنین نسخه هایی از کتیبه های تخت جمشید را نیز به همراه داشت. این نخستین برخورد غرب با این خط مرموز و عجیب غریب بود. در سال 1700 توماس هاید، استاد کرسی زبان عبری در آکسفورد، در مقاله ای تحت عنوان «علائم هرمی یا میخی» به بحث درباره ی یافته های دلاواله پرداخت، و این خط گوه ای شکل به خط میخی معروف شد. اما کشف رمز این خط در سال های بعدی صورت گرفت. گئورک فردریش گروتفند آلمانی دریافت که سه روایت دلاوانه از کتیبه ی تخت جمشید، سه زبان مختلف را به نمایش می گذارد: فارسی باستان، ایلامی و بابلی که هیچ یک از آن ها فهمیده نشده بود. گروتفند تصمیم گرفت کار خود را از روایت فارسی باستان آغاز کند، و در سال 1802 توانست ترجمه ی قانع کننده ای از آن ارائه دهد. در این میان، پژوهشگرانی از فرانسه، آلمان و دانمارک نیز روی همین نوشته کار می کردند، زیرا نسخه ی دیگری از آن نیز توسط یک دانمارکی به نام کارستون نیبور تهیه شده، و در سال 1772 انتشار یافته بود. اما نخستین کسی که ترجمه ای قانع کننده از یک کتیبه ی فارسی باستان به دست داد، یک انگلیسی به نام هنری کرسویک راولینسون بود که در سال 1838 این کشف خود را به صورت مقاله ای در انجمن آسیایی سلطنتی در لندن قرائت کرد. بر اساس یادداشتی در زندگی نامه ی خود نوشت او «مطالعه ی کتیبه های میخی فارسی را» فقط سه سال قبل، «هنگامی که در کرمانشاه مستقر شده بود آغاز کرده بود ...». راولینسون در سال های 1835 و 1836 قسمت فارسی باستان یک کتیبه ی سه زبانه را نسخه برداری کرد؛ این نوشته در محل مرتفعی در دل یک کوه در بیستون، واقع در غرب ایران کنده شده بود. در سال 1844 بار دیگر به همان ارتفاع صعود کرد تا بخش بابلی آن را نسخه برداری کند. این کار سه سال به طول انجامید ...

نویسنده: هنریتا مک کال مترجم: عباس مخبر انتشارات: مرکز