کتاب اسرارنامه - عطار نیشابوری

عطار نیشابوری کیست؟

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری از شاعران و عارفان صاحب‌نام زبان و ادبیات فارسی قرن هفتم هجری قمری است. عطار از پیروان عرفان و تصوف بود که علاوه بر عرفان با علومی دیگری نیز آشنایی داشت. از او آثار منظوم و منثور ارزشمندی به یادگار مانده که اغلب دارای مضامین عرفانی هستند. کتاب های منطق‌الطیر و تذکره‌الاولیا به ترتیب مهم‌ترین آثار منظوم و منثور عطار نیشابوری هستند. در ادامه با آثار و خلاصه زندگینامه عطار آشنا خواهیم شد.

زندگینامه عطار نیشابوری

اگر به مطالعه کتاب های متون نثر کهن و یا بعضا کتاب شعر کهن علاقه‌مند باشید، عطار را می‌شناسید. برخی از تاریخ‌نویسان تاریخ تولد عطار نیشابوری را سال 513 و برخی سال 537 هجری قمری ذکر می‌کنند. عطار در قریه کدکن از توابع نیشابور قدیم به دنیا آمد. از دوران کودکی‌اش اطلاعات دقیقی در دست نیست. تنها اینکه پدرش در قریه خود به عطاری اشتغال داشته است. گویند که عطار نیز به پیروی از پدر شغل طبابت را برگزیده تا اینکه یک تحول روحی عظیم، زندگی او را در مسیر عرفان و تصوف قرار داد. داستان‌ها و حکایات بسیاری راجع به تحول روحی عطار نیشابوری ذکر شده که یکی از معروف‌ترین آن‌ها به شرح زیر است: روزی عطار در دکان خود مشغول طبابت بود که درویشی نزد او رفت و از او طلب کمک کرد. عطار چیزی به او نداد. درویش گفت: «ای خواجه تو چگونه می‌خواهی از دنیا بروی؟»، عطار گفت:«همان‌گونه که تو از دنیا می‌روی». درویش گفت: «می‌توانی مانند من از دنیا بروی؟». عطار پاسخ داد: «بله». درویش کاسه چوبی‌اش را زیر سر نهاد و با گفتن کلمه الله جان به جان آفرین تسلیم کرد. عطار با دیدن این صحنه به شدت منقلب شد، از دکان بیرون رفت و زندگی‌اش برای همیشه تغییر کرد. عطار به خدمت عارف رکن‌الدین اکاف، عارف بزرگ آن دوران رفت و نزد او به ریاضت و تزکیه نفس پرداخت. سپس به رسم سالکان بخشی از عمرش را در سفر گذراند. او از مکه تا ماورالنهر سفر کرد و با مشایخ و بزرگان زیادی ملاقات کرد. سپس به نیشابور بازگشت و در آنجا به جمع‌آوری آیات و سخنان صوفیان مشهور و تالیف کتاب پرداخت. در مورد جزئیات دقیق زندگی و مرگ عطار نیشابوری و همچنین صحت بسیاری از آثار ادبی منسوب به او، در میان محققان اختلاف زیادی وجود دارد. عطار از شاعران فعال و پرکار ایرانی محسوب می‌شود. او دارای آثار تالیفی بسیاری است که غالبا به‌صورت منظوم هستند. آثار عطار نیشابوری دارای مضامین و موضوعات عرفانی و تصوف و حاصل تجربه‌های عرفانی او است که اغلب در قالب شعر به مخاطبان عرضه کرده است. سخن عطار روان، ساده، همه‌فهم و خالی از پیچیدگی‌های ادبی و عرفانی است. از آثار معروف او می‌توان به کتاب‌های الهی‌نامه، مصیبت‌نامه، اسرارنامه، خسرونامه، مختارنامه، منطق‌الطیر و تذکره‌الاولیا اشاره کرد. تذکره الاولیا تنها اثر منثور عطار نیشابوری است. عطار با علومی چون قران، حدیث ، فقه و کلام نیز آشنا بود که این تاثیرات این علوم نیز در آثار او منعکس شده‌اند.

کشته شدن عطار به دست مغولان

عطار نیشابوری در سال 618 هجری قمری زمانی که هفتاد و اندی سن داشت، به دست سربازان مغول اسیر شد و در نزدیکی دروازه شهر کشته شد. گفته می‌شود مغولان علاوه بر کشتن وی، برخی از کتاب‌ها و آثار او را نیز به آتش کشیدند. این دو بیت شعر را به زمان مرگ او نسبت می‌دهند: در کوی تو رسم سرفرازی این است/ مستان تو را کمینه بازی این است با این همه رتبه هیچ نتوانم گفت/ شاید که تو را بنده نوازی این است مقبره‌ی این عارف بزرگ در نزدیکی شهر نیشابور قرار دارد. بنای این آرامگاه مربوط به دوره تیموری و ساخته‌ی فردی به نام امیرعلی شیرنوایی است که دوره پهلوی دوم به‌طور کامل مرمت شد. [caption id="attachment_308643" align="aligncenter" width="400"] مقبره عطار نیشابوری[/caption]

تاثیر طغیان غزها بر کودکی عطار

بنا به گفته‌های تاریخی، عطار کودکی بسیار سخت و تلخی را تجربه کرده است. دوران کودکی او مصادف با ماجرای طغیان غزها بود. این فاجعه‌ی به حدی عظیم و موحش بود که در ذهن عطار نقش بست و بر او تاثیر گذاشت. این عامل موجب افزایش روحیه مرگ‌اندیشی و درد‌اندیشی در عطار شد.

اندیشه و عرفان فرید الدین عطار نیشابوری

عرفان و تهذیب نفس در قرن‌های آغازین اسلام عده زیادی را به خود جذب کرده بود. شیخ فریدالدین عطار نیشابوری یکی از بزرگان  طریق تصوف و عرفان قرن هفتم است. عطار با نگریستن به تمام اجزای عالم، تنها به ذات ازلی و ابدی پروردگار می‌پردازد. از نظر او هر چیزی که انسان را به خود وا دارد و توجه او را از خدا بگرداند، می‌تواند مانعی برای رسیدن انسان به خدا باشد. وی به هر چیز عالم با با نگرش عارفانه و عاشقانه  خود می‌نگرد و شهود و مکاشفه را جایگزین عقل و منطق قرار می‌دهد. او نیز همچون دیگر عارفان، از ابعاد مادی زندگی دست شسته و با ماهیت حقیقی زندگی مواجه شده است. عارفانی که از مرگ نمی‌هراسند و یاد و عشق خدا اصلی‌ترین رکن وجودشان است.

عطار نیشابوری پیشاهنگ ادبیات عرفانی

عطار نیشابوری علاقه بسیار زیادی به عرفان داشت و مضامین بسیاری از اشعار و نوشته‌های او نیز عرفان و تصوف است. عطار نقش زیادی در تحول غزل عارفانه فارسی داشت. او  برای شیواتر و اثرگذارتر بودن اشعارش و همینطور بیان ساده مقاصد عرفانی خود، از تمثیل‌ها و حکایات زیادی استفاده می‌کرد که این شیوه باعث ایجاد فصلی نو در ادبیات و شعر فارسی شد. مفاهیم موجود در آثار عطار به معنای واقعی عرفانی است و این مضامین عمیق عرفانی از زمان او به صورت جدی و صحیح وارد ادبیات فارسی شد. از این رو بسیاری از ادیبان عطار نیشابوری را پیشاهنگ ادبیات عرفانی می‌دانند.

تاثیر عطار بر بزرگان ادبیات فارسی

سبک ساده و گیرا عطار نیشابوری و بهره‌گیری از تمثیلات و حکایات مختلف در اشعار عارفانه‌اش، تاثیر زیادی بر بزرگان ادب فارسی  و ادبیات اسلامی داشت و باعث شد که عارفان نامی پس از او همچون مولانا و جامی از او الگو بگیرند. تاثیر اندیشه و سبک عطار در برخی از آثار شاعران پس از او کاملا مشهود است. مولوی علاقه زیادی به عطار داشت، از اندیشه و سبک او پیروی کرد و حتی در کتاب مثنوی به شرح برخی از اشعار او پرداخته است.

کتاب های عطار

• دیوان شیخ فرید الدین عطار نیشابوری
• کتاب منطق الطیر
• کتاب تذکره الاولیا
• کتاب مختارنامه
• کتاب الهی نامه
• کتاب مصیبت نامه
• کتاب اسرار نامه
• کتاب رباعیات عطار
• کتاب غزلیات عطار
• کتاب پنج گنج معنوی

خرید کتاب های عطار از کتابانه

یکی از اهداف فروشگاه اینترنتی کتابانه، معرفی و فراهم ساختن امکان خرید آسان و سریع کتاب‌های نویسندگان و شاعران صاحب‌نام ایرانی با نازل‌ترین قیمت برای علاقه‌مندان سراسر کشور است. برای مشاهده و خرید آثار عطار می‌توانید به فروشگاه اینترنتی کتاب کتابانه مراجعه نمایید و ضمن بهره‌مندی از تخفیفات و قیمت‌های مناسب، کتاب‌های مورد‌‌‌علاقه خود را در سریع‌ترین زمان ممکن و بهترین کیفیت بسته‌بندی در محل دلخواه تحویل بگیرید.