کتاب استانداردهای حسابداری بخش عمومی | سازمان حسابرسی 1021

درباره‌ی کتاب استانداردهای حسابداری بخش عمومی (نشریه 1021)

دولت به عنوان نماینده ی مردم برای اداره ی کشور دارای اختیارات منحصر به فردی مانند اخذ مالیات و فروش نفت و هم چنین ارائه ی خدمات عمومی مانند آموزش، بهداشت و امنیت ملی است. این اختیار به تبع خود تکالیفی را برای دولت ایجاب می کند که پاسخگویی در برابر ملت، بر اساس قانون اساسی از جمله اصل 122 این قانون، از مهم ترینِ این تکالیف می باشد. پاسخگویی مؤثر، مستلزم وجود اطلاعات کافی و معتبر درباره ی عملکرد دولت برای ارائه به مردم است.

بخش مهمی از اطلاعات مورد نیاز برای پاسخگویی دولت از طریق سیستم های حسابداری و گزارش گری مالی تأمین می گردد. لذا این سیستم ها باید توان ارائه ی اطلاعات لازم را داشته باشند. از سوی دیگر، وجود ضوابط معتبر برای اطمینان از کیفیت مطلوب گزارش های مالی یکی از مهم ترین پایه های نظام پاسخگویی بخش دولتی است. استانداردهای حسابداری، هسته ی اصلی این ضوابط را تشکیل می دهد که طبق قانون، سازمان حسابرسی وظیفه ی مهم تدوین این استانداردها را بر عهده دارد. تدوین و پیاده سازی استانداردهای حسابداری بخش عمومی، یک پروژه ی ملی است که به مشارکت دستگاه های مختلف نیازمند است.

کمیته ی تدوین استانداردهای حسابداری دولتی یک مرجع تخصصی دائمی است که وظیفه ی تدوین و تجدیدنظر در استانداردهای حسابداری بخش عمومی را بر دوش دارد.

کتاب استانداردهای حسابداری بخش عمومی «نشریه 1021 سازمان حسابرسی» به قلم هیات مولفان توسط نشریه سازمان حسابرسی به چاپ رسیده است.

فهرست

• مقدمه
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• ویژگی های محیط گزارشگری مالی
• تفکیک قوا
• مسئولیت تأمین امنیت و رفاه عمومی
• ماهیت فرایند سیاسی
• ساختار تأمین منابع مالی
• سرمایه گذاری های زیربنایی
• مسئولیت در برابر رسانه های عمومی
• اهمیت بودجه
• استفاده کنندگان اصلی گزارش های مالی بخش عمومی
• شهروندان
• شوراها
• مجلس شورای اسلامی
• رهبر
• مقامات اجرایی
• نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان گزارش های مالی با مقاصد عمومی
• رعایت بودجه
• ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد مالی
• رعایت سایر قوانین و مقررات
• ارزیابی کارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی
• سایر اطلاعات
• نیازهای اطلاعاتی مشترک استفاده کنندگان
• محتوای عمومی گزارشگری مالی
• محدودیت های گزارشگری مالی

• مقدمه
• دلایل تعریف واحد گزارشگر
• ویژگی های واحد گزارشگر
• گروه گزارشگر
• دولت به عنوان یک واحد گزارشگر
• معیارهای تشخیص واحدهای زیر مجموعه دولت به عنوان یک واحد گزارشگر

• مقدمه
• رویکرد مورد استفاده جهت تعریف عناصر
• شناخت
• تعریف شناخت
• معیارهای اصلی شناخت
• دارایی
• تعریف دارایی
• ویژگی های ذاتی دارایی
• خدمات و منافع اقتصادی
• کنترل
• بدهی
• تعریف بدهی
• ویژگی های ذاتی بدهی
• تعهد فعلی
• ایفای تعهد
• ارزش خالص، درآمدها و هزینه ها
• تعریف ارزش خالص
• تعریف درآمد
• تعریف هزینه

• مقدمه
• اهمیت
• ویژگی های کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات
• مربوط بودن
• ارزش پیش بینی کنندگی و تأیید کنندگی
• قابل اتکا بودن
• بیان صادقانه
• بی طرفی
• کامل بودن
• ویژگی های کیفی مرتبط با ارائه ی اطلاعات
• قابل مقایسه بودن
• قابل فهم بودن
• به موقع بودن
• محدودیت های حاکم بر ویژگی های کیفی اطلاعات مالی
• موازنه بین ویژگی های کیفی
• ملاحظات منفعت و هزینه

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• هدف صورت های مالی
• مسئولیت تهیه و ارائه ی صورت های مالی
• اجزای صورت های مالی
• ملاحظات کلی
• ارائه ی مطلوب و رعایت استانداردهای حسابداری بخش عمومی
• مبنای تعهدی
• ثبات رویه در نحوه ی ارائه
• اهمیت و تجمیع
• تهاتر
• اطلاعات مقایسه ای
• ساختار و محتوا
• مقدمه
• تشخیص صورت های مالی
• دوره گزارشگری
• به موقع بودن
• صورت وضعیت مالی
• تمایز بین جاری و غیر جاری
• دارایی های جاری
• بدهی های جاری
• اطلاعاتی که در صورت وضعیت مالی ارائه می شود
• اطلاعاتی که در صورت وضعیت مالی یا یادداشت های توضیحی افشا می شود
• صورت تغییرات در وضعیت مالی
• اطلاعاتی که در صورت تغییرات در وضعیت مالی ارائه می شود
• اطلاعاتی که در صورت تغییرات در وضعیت مالی یا یادداشت های توضیحی افشا می شود
• گردش حساب تغییرات در ارزش خالص
• صورت جریان وجوه نقد
• یادداشت های توضیحی
• ساختار
• افشای رویه های حسابداری
• موارد ابهام مربوط به برآورد
• سایر موارد افشا
• تاریخ اجرا
• پیوست: نمونه ای از ساختار صورت های مالی

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• بودجه اولیه و بودجه نهایی
• مقایسه بودجه و عملکرد
• ارائه ی صورت مقایسه بودجه و عملکرد
• سطح تجمیع
• افشای تغییرات در بودجه اولیه
• مبنای قابل مقایسه
• افشای مبنای تهیه، طبقه بندی، دوره و شخصیت گزارشگری بودجه ای در یادداشت های توضیحی
• صورت تطبیق عملکرد بر مبنای قابل مقایسه با مبالغ مندرج در صورت های مالی
• تاریخ اجرا
• پیوست شماره 1: مبانی نتیجه گیری
• پیوست شماره 2: نمونه ای از ساختار صورت مقایسه بودجه و عملکرد

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• عملیات غیر مبادله ای
• درآمد
• دارایی های انتقالی مشروط
• مالیات
• تحلیل جریان ورودی اولیه منابع حاصل از عملیات غیر مبادله ای
• شناخت دارایی
• کنترل دارایی
• محتمل بودن جریان ورودی منابع
• دارایی های احتمالی
• اندازه گیری دارایی ها در شناخت اولیه
• شناسایی درآمد حاصل از عملیات غیر مبادله ای
• اندازه گیری درآمد حاصل از عملیات غیر مبادله ای
• شناخت بدهی
• تعهد فعلی
• اندازه گیری بدهی در شناخت اولیه
• مالیات
• رویداد مشمول مالیات
• پیش دریافت مالیات
• اندازه گیری دارایی های حاصل از مالیات
• انتقالات
• اندازه گیری دارایی های حاصل از انتقالات
• بخشودگی بدهی
• جرایم
• کمک ها و هدایا
• وثایق
• افشا
• تاریخ اجرا
• پیوست: رهنمود به کار گیری

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• درآمد
• اندازه گیری درآمد حاصل از عملیات مبادله ای
• ارائه ی خدمات
• فروش کالا
• سود تضمین شده، درآمد حق امتیاز و سود سهام
• افشا
• تاریخ اجرا

• هدف
• دامنه کاربرد
• دارایی های میراث ملی
• تعاریف
• شناخت
• دارایی های زیربنایی
• مخارج بعدی
• اندازه گیری در زمان شناخت
• اجزای بهای تمام شده
• اندازه گیری بهای تمام شده
• اندازه گیری پس از شناخت
• روش بهای تمام شده
• روش تجدید ارزیابی
• مازاد تجدید ارزیابی
• استهلاک
• مبلغ استهلاک پذیر و دوره ی استهلاک
• روش استهلاک
• کاهش ارزش
• جبران خسارت
• برکناری دائمی و واگذاری
• افشا
• تاریخ اجرا

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• موجودی ها
• اندازه گیری موجودی ها
• بهای تمام شده ی موجودی ها
• مخارج خرید
• مخارج تبدیل
• سایر مخارج
• بهای تمام شده ی تولیدات کشاورزی برداشت شده از دارایی های زیستی
• تکنیک های محاسبه ی بهای تمام شده
• روش های محاسبه ی بهای تمام شده
• خالص ارزش فروش
• توزیع کالا بدون مطالبه بها یا مطالبه ی بهای ناچیز
• شناخت موجودی ها به عنوان هزینه
• افشا
• تاریخ اجرا

• هدف
• دامنه کاربرد
• دارایی های میراث ملی نامشهود
• تعاریف
• دارایی نامشهود
• کنترل دارایی
• خدمات بالقوه یا منافع اقتصادی آتی
• شناخت و اندازه گیری اولیه ی دارایی نامشهود
• تحصیل جداگانه
• مخارج بعدی پروژه تحقیق و توسعه در جریان تحصیل شده
• دارایی های نامشهود حاصل از عملیات غیرمبادله ای
• معاوضه دارایی ها
• سرقفلی ایجاد شده در واحد گزارشگر
• دارایی های نامشهود ایجاد شده در واحد گزارشگر
• مرحله ی تحقیق
• مرحله ی توسعه
• بهای تمام شده دارایی نامشهود ایجاد شده در واحد گزارشگر
• شناخت هزینه
• عدم شناخت هزینه های گذشته به عنوان دارایی
• اندازه گیری دارایی نامشهود پس از شناخت اولیه
• روش بهای تمام شده
• روش تجدید ارزیابی
• عمر مفید
• دارایی های نامشهود با عمر مفید معین
• دوره و روش استهلاک
• ارزش باقی مانده
• بررسی دوره و روش استهلاک
• دارایی های نامشهود با عمر مفید نامعین
• بررسی عمر مفید
• زیان کاهش ارزش
• برکناری و واگذاری
• افشا
• موارد افشای عمومی
• دارایی های نامشهود اندازه گیری شده بر اساس روش تجدید ارزیابی
• مخارج تحقیق و توسعه
• سایر اطلاعات
• تاریخ اجرا

• هدف
• دامنه کاربرد
• مزایای اجتماعی
• تعاریف
• ذخایر و سایر بدهی ها
• رابطه ی بین ذخایر و بدهی های احتمالی
• شناخت
• ذخایر
• تعهد فعلی
• رویداد گذشته
• محتمل بودن ارائه ی خدمات بالقوه یا انتقال منافع اقتصادی آتی
• برآورد اتکاپذیر تعهد
• بدهی های احتمالی
• دارایی های احتمالی
• اندازه گیری
• بهترین برآورد
• ریسک و عدم اطمینان
• ارزش فعلی
• رویدادهای آتی
• واگذاری مورد انتظار دارایی ها
• جبران مخارج
• تغییر ذخایر
• استفاده از ذخایر
• به کارگیری قواعد شناخت و اندازه گیری
• کاهش در ارزش خالص آتی
• قراردادهای زیان بار
• تجدید ساختار
• فروش یا انتقال فعالیت
• ذخایر تجدید ساختار
• افشا
• تاریخ اجرا

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• مخارج تأمین مالی
• دارایی واجد شرایط
• شناخت مخارج تأمین مالی
• مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهای تمام شده ی دارایی
• مازاد مبلغ دفتری نسبت به مبلغ بازیافتنی دارایی واجد شرایط
• زمان شروع احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده ی دارایی
• توقف احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده ی دارایی
• افشا
• تاریخ اجرا

• هدف
• دامنه کاربرد
• تعاریف
• رویه های حسابداری
• انتخاب و به کارگیری رویه های حسابداری
• ثبات رویه های حسابداری
• تغییر در رویه های حسابداری
• ارائه ی مجدد
• افشا
• تغییر در برآوردهای حسابداری
• افشا
• اشتباهات
• افشا
• عملی نبودن ارائه ی مجدد
• تاریخ اجرا

• اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی
• مولف: هیات مولفان 
• انتشارات: سازمان حسابرسی