کتاب نهاد ناآرام جهان - عبدالکریم سروش

کتاب نهاد ناآرام جهان اثر عبدالکریم سروش می باشد که در انتشارات صراط به چاپ رسیده است.

"نهاد نا آرام جهان" کتابی با موضوع حرکت جوهری ملاصدرا می باشد و این نظریه را به طور مفصل مورد بررسی قرار می دهد. حرکت جوهری یکی از مهم ترین مباحث مطرح در علم فلسفه است که سال ها پیش، توسط "ملاصدرا" مطرح شد و مخالفان و موافقان زیادی را به خود اختصاص داد. بر اساس نظریه ملاصدرا، جهان و تمامی مخلوقات همواره در حال تغییر و تکامل هستند.

در همین راستا، نویسنده با بهره گیری از بیانی ساده و روان، به شرح و تفسیر نظریه ی مذکور پرداخته و ابراز می کند که این ایده نیز، هم چون نظریه های جاذبه ی نیوتن و نسبیت انیشتین دارای اهمیت فراوانی است و باید مورد توجه همگان قرار گیرد. از همین روی به مقایسه ی حرکت جوهری با دو نظریه ی ذکر شده پرداخته و مطالبی قابل تامل را ارائه می کند. وی جهت تدوین و تهیه ی مطالبی کارآمد، از دلایل و استدلال های ملاصدرا سخن گفته و هر یک را به طور کامل تشریح می نماید. خواننده با مطالعه ی این اثر نفیس، ضمن آشنایی و تسلط بر نظریه ی حرکت جوهری، با ابعاد فکری و نظری ملاصدرا و اندیشه های ارزشمندش آشنا شده و در نتیجه، بر دانسته های علمی و فلسفی خود می افزاید.

برشی از متن کتاب

اندیشه های فلسفی مقتبس از نظریه ی حرکت جوهری 1- مساله ی خداشناسی هم چنان که اشارت رفت نیاز به خدا اتکاء محض سراپای جهان مادی به یک حرکت مقوم – یعنی موجودی که این کاروان شتابنده و اسایش ناپذیر کائنات را هم از ریشه برویاند و هم به پیش براند – در سایه ی حرکت جوهری به طور بسیار طبیعی و بدیهی احساس می شود. شخصیت لحظه ای جهان، آشکارا شخصیت نیازمند آن را آشکار می سازد. نظر یک شخص واقع بین به جهان، پس از دریافت حرکت جوهری و پیش از آن هرگز یکسان نیست. اگر تا پیش از این چنین می اندیشید که عمیق ترین حرکات جهان مادی، تا آن جا که علم بدان دست یافته است، حرکات اجزای درون اتم است، این که در می یابد که در حقیقت عمیق ترین اسرار هستی این است که هستی مادی یک حرکت بیش نیست. و اگر تا قبل از این جهان را ایستاده می دید و زمان را گذران، و گذشت زمان را تابع گذشت زمان، از این پس جهان را نیز به عمیق ترین وجهی در گذر و سیلان و انقضا خواهد دید، نه فقط در ظواهر و احوالش، بلکه در اصل وجود و هویتش و اگر قبلا به جهان به صورت موجودی مستقل و بر پای خود می نگریست، از این پس آن را موجودی متکی و نیازمند غیر خواهد یافت که این اتکا و نیاز تا عمق جان او ریشه کرده و سراپای هستی او را گرفته است، و این تعبیر صدرایی را از یاد نخواهد برد که هستی های جهانی هستی های آویزان (هویت تعلقی) هستند که چنگ تعلق به دامان هستی بخش زده اند. گویی هستی آن ها عین آویختگی آن ها ست و اگر لحظه ای این آویختگی از آن ها گرفته شود از هستی خواهند افتاد. از این عمیقتر دلپذیر تر سخن از اتکاء مخلوق به خالق و نیاز مستمر عالم به پروردگار نمی توان گفت. صدرالدین در این مبحث از این آیت قرآنی نیز یاد می کند که «کل یوم هو فی شاان» (خداوند هر روز در کاری است)، و این را نشانی و تاییدی بر صحت سخن می گیرد در کار بودن هر روزه بی خداوند، و درواقع همه کاره بودن هموراه ی خداوند، نشانی و تجلایی پر معنا تر از حرکت جوهری ندارد. در عین این که مشتی است بر دهان آنان که خدا را پس از شش روز خلقت به خواب استراحت بردند و روز هفتم را روز مقدسی اعلام کردند. مساله ی خدا از این پس نه چون یک مساله، بلکه به صورت امری عینی، طبیعی و بدیهی و مشهود جلوه خواهد کرد که هر جا بروی و هر چه را ببینی او را به خاطر خواهد آورد. قرب حق با موجودات، احاطه ی او بر عالم، علم او به حوادث، دخالت عمیق او در امور و بسیاری از مسائل مربوط به توحید و خدا شناسی در پرتوی این اصل معنی و بیانی واضح خواهد یافت. واحد بودن جهان مادی نیز به معنای یک قطعه حرکت بودن اینک به خوبی قابل درک است. خواننده خود به خوبی می تواند بسیاری از مسائل خدا شناسی و توحید را ...

فهرست

مقدمه ی ناشر مقدمه ی چاپ دوم مقدمه ی چاپ اول پیش گفتار آغاز سخن حرکت حرکت چیست؟ متحرک و بستر متحرک کم شدن متحرک! براهین نظریه ی حرکت جوهری برهان یکم برهان دوم برهان سوم اندیشه های فلسفی مقتبس از نظریه ی حرکتی جوهری مساله ی خدا شناسی مساله ی دشوار حدوث و قدم کاروان جهان روانه به سوی منزلی است ربط متغیر به ثابت روح و بدن و ارتباط این دو خلاصه و ختام ارجاعات و تعلیقات نمایه فهرست کتب لاتین

نویسنده: عبدالکریم سروش انتشارات: صراط