کتاب جنگل شناسی و پرورش جنگل اثر مروی مهاجر

درباره‌ی کتاب جنگل شناسی و پرورش جنگل

جنگل به منطقه ای گفته می شود که از درختان خودرو تشکیل یافته و زیستگاه جانوران وحشی باشد. شناخت انواع و اقسام جنگل ها و نحوه ی پرورش آن ها، علمی می باشد که به جنگل شناسی معروف شده است. علم جنگل شناسی برای اولین بار در اروپای مرکزی به وجود آمد و بعد کم کم در سایر نقاط دنیا توسعه پیدا کرد و متحول شد.

تحول و تکامل این علم هنوز هم ادامه دارد و با ادامه یافتن این روند، لزوم شناخت آن روز به روز بیش تر از قبل می شود. به طور کلی جنگل شناسی را به می توان به دو دسته ی اساسی تقسیم نمود که یکی اصول این علم به منظور شناخت و تجزیه و تحلیل روابط بوم شناسی موجود در جنگل است و دیگری فنون آن، که منظور به کار بردن اصول جنگل شناسی در عمل و با در نظر گرفتن جنبه های فنی و اقتصادی اش می باشد. کتاب حاضر به منظور بررسی هر دو دسته ی اساسی جنگل شناسی تدوین شده است. "دکتر محمدرضا مروی مهاجر" که از اساتید مطرح دانشگاه تهران می باشد پس از سال ها تدریسِ درس جنگل شناسی تصمیم گرفت با نگارش این کتاب کمبود مطالب درسی در این زمینه را در زبان فارسی رفع نموده و از این طریق پاسخ سؤالات بسیارِ دانشجویان و کارشناسان جنگل را بدهد.

بخشی از کتاب جنگل شناسی و پرورش جنگل

فصل 1: تاریخچه جنگل شناسی جهان

 تاریخچه جنگل شناسی ایران:

جنگل شناسی در ایران علم و فن بسیار جوانی است. امروزه که این سطور نگارش می شود قدمت این علم در کشور ما به 60 سال نمی رسد. علم و فن جنگل شناسی در ایران با چاپ کتاب جنگل شناسی توسط ساعی در سال‌های  29-1327 در سطح گسترده اشاعه یافت و مسائل جنگل شناسی و جنگلداری علمی مطرح شد. هر چند کتابی که کریم ساعی نوشت فقط جنگل شناسی نیست بلکه مجموعه ای از علوم جنگل با تاکید بر جنگل شناسی است. مرحوم ساعی فعالیت‌های علمی و عملی خود را از سال 1318 به عنوان رئیس بنگاه جنگل‌ها شروع کرد و مهندس غلامعلی بنان در سمت معاونت وی انجام وظیفه می‌ کرد.

فصل 2: خصوصیات یک جنگل

 توده جنگلی:

نظر به وسعت زیاد، ناهمگنی و شرایط رویشگاهی مختلف جنگل سنجش، بررسی و برنامه ریزی در تمام سطح جنگل به آسانی مقدور نیست. از این رو ما مجبوریم جنگل را در سطح کوچک تر مشخص تر و همگن تر مطالعه و بررسی نماییم. بدین منظور قسمت های یک جنگل را که از نظر ساختمان، سن، رویشگاه و غیره متفاوت می باشند توده های جنگلی می نامند.

بنابراین توده جنگلی قسمتی از یک جنگل است که به سبب داشتن گونه، سن، شکل و غیره از سایر قسمت های مجاور قابل تفکیک می باشد. به عبارت دیگر توده جنگلی قسمتی از جنگل است که در آن امکان یک برنامه‌ ریزی درازمدت وجود داشته باشد و در حقیقت بوده جنگلی کوچک ترین واحد برنامه ریزی در جنگل می باشد. از مطالب فوق چنین برمی آید که توده جنگلی می‌ باید حداقل مساحتی را داشته باشد تا بتوان برنامه‌ ریزی درازمدت را در آن اجرا نمود.

در مورد حداقل سطح یک توده ی جنگلی نظرهای مختلفی وجود دارد و بر حسب نوع جنگل و هدف بهره برداری نیز عقای متفاوت است ولی به عنوان حد قابل قبول می توان نیم هکتار را حداقل سطح یک توده ی جنگلی دانست و کمتر از نیم هکتار را هر چند که از نظر گونه، سن، شکل و غیره تفاوت داشته باشد نمی‌توان آن را توده جنگلی دانست. در این شرایط اصطلاحاتی از قبیل گروه‌ های بزرگ، متوسط و کوچک و یا دسته وجود دارند.

فصل 3: پراکنش جنگلها

جنگل های سخت برگ یا در جنگل های همیشه سبز مدیترانه ای:

مناطق اطراف دریای مدیترانه، همچنین قسمت ‌هایی از استرالیا، جنوب آفریقای جنوبی، کالیفرنیا و نواحی مرکزی شیلی دارای اقلیم خاصی هستند که باعث به وجود آمدن جنگل های سخت برگ می شوند. زمستان های معتدل و عاری از یخبندان باعث ظاهر شدن گونه های همیشه سبز شده اند و وجود تابستان های خشک و گرم باعث ظهور گونه‌های خشکی پسند با برگ های کوچک، ضخیم و چرمی شکل و معمولاً کرک داری می شود. میزان بارندگی سالانه در این نواحی کم و بین 500 تا 700 میلی متر می باشد که بیشتر در بهار و پاییز و مخصوصا در زمستان صورت می‌گیرد. تابستان‌ها خشک و گرم بوده و درجه حرارت متوسط گرم ترین ماه های سال 22 تا 28 درجه سانتی گراد می باشد و در زمستان به صفر درجه نمی ‌رسد. دوره رویش گیاهان نسبتاً طولانی است و بین 7 تا 9 ماه نوسان دارد.

کتاب جنگل شناسی و پرورش جنگل تألیف دکتر محمدرضا مروی مهاجر توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.

فهرست

• نویسنده: دکتر محمدرضا مروی مهاجر
• انتشارات: دانشگاه تهران