کتاب تغذیه در طب ایرانی، اسلامی - غلامرضا کردافشاری

کتاب تغذیه در طب ایرانی، اسلامی به قلم غلامرضا کردافشاری، حوریه محمدی کناری، سید سعید اسماعیلی و مریم مقیمی در انتشارات نسل نیکان به چاپ رسیده است.

"تغذیه در طب ایرانی-اسلامی" کتابی علمی و کاربردی است که انواع مزاج های موجود در افراد را معرفی کرده و روش های متناسب تغذیه ی صحیح و مفید مربوط به آن ها را نیز به مخاطب ارائه می دهد. امروزه در علم پزشکی شاهد تحولات و پیشرفت های وسیعی بوده ایم که توانسته بشر را در پیش گیری و درمان بیماری های مختلف و خطرناک یاری رسانده و هم چنان با گذشت زمان و به ثمر رسیدن تحقیقات و مطالعات صورت گرفته توسط متخصصین و محقیقین زبده ی این رشته، روز به روز پیشرفت های گسترده تری را نیز تجربه می کند. اما روش های درمانی و داروهای مورد استفاده در علم پزشکی که دربرگیرنده ی مواد شیمیایی هستند، افراد را دچار عوارضی به مراتب سخت و دشوار می کنند؛ از این رو همواره توجه به طب سنتی و تغذیه ی مناسب از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. به طور طبیعی، افراد مختلف دارای مزاج های متفاوتی هستند، تغییرات آب و هوا و هم چنین نوع منطقه ی جغرافیایی محل زندگی نیز مزاج های مختلفی را در آن ها ایجاد می کند که اگر بتوانند این مزاج ها و نوع تغذیه ی متناسب با آن ها را شناسایی کنند به راحتی و بدون هیچ عوارضی می توانند از ابتلا به انواع بیماری ها پیش گیری کنند و هم چنین در صورت بروز ناخوشی ها با تغذیه ی صحیح آن ها را درمان کنند.کتاب حاضر با گفتاری ساده و کارآمد، مطالب مفید و موثری را در این زمینه گردآوری کرده و با افزایش سطح آگاهی مخاطب، او را در این راستا یاری می رساند.

فهرست

پیش گفتار مقدمه مولفان فصل اول: آشنایی با ارکان و امزجه در طب سنتی ایرانی ارکان مزاج ها علائم مزاج های مختلف مزاج گرم و خشک مزاج گرم و تر مزاج سرد و تر مزاج سرد و خشک مزاج سن مزاج فصل مزاج عضو مزاج جنسیت مزاج مکان مزاج صحی و عارضی اخلاط خصوصیات و وظایف اخلاط علائم غلبه اخلاط فصل دوم: مزاج غذاها، داروها و اصل حفظ تعادل اصطلاحات تغذیه در طب سنتی ایرانی درجات قوای ادویه فصل سوم مزاج مواد غذایی و مصلحات آن انواع لبنیات و مزاج آن ها جدول روغن یا کره ی گاو گوسفند و بز شیر ماست انواع ریشه ها و مزاج آن ها جدول پیاز ترب سیر انواع توت ها و بذرهای ملین و مزاج آن ها جدول خاکشیر فرنجمشک انواع صیفی جات و مزاج آن ها جدول بادمجان خربزه کدوسبز هندوانه انواع سبزی ها و مزاج آن ها جدول اسفناج تره تیزک جعفری خرفه رازیانه ریحان شوید قارچ کاسنی کاهو کرفس گشنیز نعناع انواع حبوبات و غلات مزاج آن ها جدول برنج جو عدس گندم لوبیا ماش نخود انواع میوه ها و مزاج آن ها جدول آلبالو آلو بخارا انار انجیر انگور خرما شفتالو گلابی زردآلو زرشک زیتون لیموشیرین موز مویز نارنج انواع گوشت ها و مزاج آن ها جدول اردک تخم مرغ شتر مرغ گوسفند گوشت گاو ماهی مرغ کباب انواع ادویه ها و چای های سنتی و مزاج آن ها جدول آویشن افتیمون اسطوخودوس بادرنجبویه زعفران زنجبیل زیره سیاه دانه قهوه گل گاو زبان نمک انواع آجیل و مزاج آن ها جدول بادام شیرین پسته گردو غذاهای فرآوری شده و مزاج آن ها جدول ارده عسل ماءالشعیر منابع فصل چهارم: زندگی صحیح همراه با سلامتی مقدمه بخش اول: ما هم چنان که از مرگ می ترسیم برای مردن نوبت می گیریم روغن نباتی و کره گیاهی سرخ کردن غذاهای پرچرب نوشیدنی های صنعتی شیرین کننده های مصنوعی تنقلات مصنوعی بستنی و فالوده صنعتی آب یخ مرغ ماشینی گوشت زیاد فرآورده های گوشتی صنعتی ساندویچ و پیتزا غذاهای آماده و رستورانی ماکارونی، لازانیا و انواع رشته های صنعتی غذاهای مانده، بیات و فریز شده غلات تصفیه شده سس ادویه های تند نمک زیاد ترشی و سرکه های صنعتی دخانیات، مواد مخدر و نوشابه های الکلی مواد کافئین دار شیر و فراورده های لبنی پاستوریزه میوه های گلخانه ای و غیر فصلی کمپوت و کنسرو پخت غذا در زودپز مایکروفر ظروف خشکبار تیزابی لوازم آرایشی-بهداشتی و رمگ موی شیمیایی داروهای شیمیایی استفاده از چراغ خواب توالت فرنگی بخش دوم: توصیه هایی برای سلامتی بر اساس آموزه های اسلامی و طبی آداب غذا خوردن چیزهایی که غذا خوردن مذموم است آداب آشامیدن چیزهایی که در آشامیدن مذموم است آداب میوه خوردن بخش سوم: دستورت تغذیه مخصوص هر مزاج مزاج گرم و خشک برخی از پرهیزهای افراد دچار غلبه گرمی و خشکی غذاهای مفید برای افراد دچار غلبه گرمی و خشک مزاج گرم و گرم تر برخی از پرهیزهای افراد دچار غلبه گرمی و تری غذاهای مفید برای افراد دچار غلبه گرمی و تری مزاج سرد و تر برخی از پرهیزهای افراد دچار غلبه سردی و تری غذاهای مفید برای افراد دچار غلبه سردی و تری مزاج سرد و خشک برخی از پرهیزهای افراد دچار غلبه سردی و خشکی غذاهای مفید برای افراد دچار غلبه سردی و خشکی بخش چهارم: تغذیه در سنین مختلف دوران جنینی دوران کودکی و نوجوانی دوران جوانی دوران میانسالی و پیری منابع فصل پنجم: غذاهای مفید در برخی بیماری ها رژیم غذایی استاندارد توصیه های کلی برای افزایش اشتها تدابیر تقویت نیروی جنسی و بارداری ضعیف کننده های نیروی جنسی تدابیر مفید در برخی از بیماری های کودکان گریه زیاد و بی خوابی اطفال سرفه پیشگیری از سرماخوردگی مکرر کودکان خرخر کودکان قی (استفراغ) مفرط اسهال ناشی از دندان در آوردن یبوست اطفال مغص (دل پیچه) اطفال انگل در کودکان شب ادراری بیش فعالی ارتقاء سلامت و افزایش رشد کودکان فصل ششم: دستور تهیه برخی غذاهای سالم و مفید بخش اول: انواع پلوها پلوی ساده کلم پلو لوبیا پلو شوید باقالی پلو شوید پلو با ماش عدس پلو با ماش عدس پلو با کشمش عدس پلو با گوشت ماش پلو با لوبیا چشم بلبلی دم پختک باقالی زیره پلو با نخود فرنگی زرشک پلو شیرین پلو ته چین اسفناج نرگسی پلو قلیه برنج شاخدار پلو طرز پختن مرغ زعفرانی کردن مرغ بخش دوم: انواع خورش و خوراک خورش فسنجان خورش فسنجان با بادام خورش قورمه سبزی خورش کرفس خورش کدو مسما خورش کدو بادمجان خورش قیمه خورش قیمه بادمجان خورش گوجه فرنگی خورش بامیه خورش لوبیا سبز خورش سبزی جات خورش کنگر خورش ریواس خورش گوجه سبز خورش هویج خورش لوبیا قرمز خورش آلو اسفناج خورش کدو حلوایی خورش شش انداز خورش بادمجان قلیه کدو سبز قلیه کدو حلوائی خورش لوبیا رشتی قلیه ماهی با ماهی کلیکا خورش ابراهیمیه خورش زرشکیه خورش زرشکیه 2 خورش زرشکیه 3 غوره مسما اردک شکم پر هلیم گندم هلیم عدس شیر برنج شله زرد بخش چهارم: انواع سالاد و سس سالاد فصل سالاد جوانه ها سالاد جعفری سالاد آویشن سالاد لبوی قرمز سالاد زیتون زیتون پرورده سس سنتی سس قرمز سس گوجه فرنگی سس جوانه گندم سس رب انار ادویه کاری جوانه گندم بخش پنج: انواع نوشیدنی شیر بادام شیر بادام2 شیر بادام3 شیر گردو شیر پسته شیر فندق شیر خرما شیر مخصوص نیروزا آب عسل آب عسل2 شربت شاه توت شربت توت فرنگی شربت سیب شربت گلابی شربت زرشک شربت آلبالو شربت آلو شربت جلاب شربت ساده آویشن شربت مرکب آویشن شربت خاکشیر شربت میوه های خون ساز شربت سرکه شیره شربت نارنج یا بالنگ شربت انار شربت گاوزبان شربت بادرنجبویه شربت لیمو شربت انار و نعناع شربت سکنجبین سفرجلی و لیمویی شربت مارچوبه شربت سیب و زرشک و لیمو افشره ی انبه دم کرده ی گل گاوزبان و لیمو عمانی دم کرده ی میوه ی آلبالو دم کرده ی هل و دارچین و زعفران دم کرده ی دارچین و زنجبیل دم کرده ی پونه کوهی و آویشن شیرازی دم کرده ی کاکوتی دم کرده ی گل بابونه و بهار نارنج دم کرده ی دارچین دم کرده ی زرشک آبگیری

برشی از متن کتاب

غذاهای لطیف و با هضم سریع بیش تر برای افرادی توصیه می شود که به علت بیماری، هضم قوی ندارند و یا به تازگی از بستر بیماری برخاسته اند. نمونه هایی از این غذا عبارتند از: زرده ی تخم مرغ اصلی، جوجه کباب، شوربای مرغ با نان گندم خوب پخته شده، زیرباج مرغ. غذاهای دیر هضم برای کسانی که فعالیت های بدنی سنگین انجام می دهند مثل ورزشکاران و کشاورزان مناسب است. چون این افراد اگر غذای لطیف استفاده کنند، زود تحلیل می رود و باید از انرژی درونی بدن خود استفاده کنند. نمونه هایی از این غذاها عبارتند از: تخم مرغ آب پز یا نیمرو، هلیم، گوشت های پرچربی، حلواهایی که با روغن و آرد و نشاسته و عسل یا شکر تهیه شده باشد و ... گاهی وقت ها باید غذا را از نظر کیفیت کاهش داد یعنی از مواد غذایی استفاده کرد که علی رغم کمیت و حجم زیاد، کیفیت و خواص غذایی کمی دارند و به عبارت دیگر قلیل الغذا هستند مانند کاهو و شلغم. این روش ها برای افرادی استفاده می شود که اشتهای بسیار بالا و هضم قوی دارند و نمی توانند کم غذا خوردن را تحمل کنند ولی از طرفی اخلاط و مواد نامناسب در بدن آن ها زیاد است و به قول بوعلی سینا عروق ایشان مملو از اخلاط خام است. در این افراد باید با دادن مقدار زیاد غذای با کیفیت کم، دستگاه گوارش را فریب داد و سرگرم کرد تا خیال کند که غذای زیادی مصرف شده ولی در عمل مواد زیادی وارد عروق نشود و به مواد نامناسب قبلی اضافه نشود و بدین ترتیب باید به بدن فرصت داد که اخلاط نامناسب را آماده دفع کرده و دفع کند. ماکارونی، لازانیا و انواع رشته های صنعتی براساس اسناد و نوشته های قدیمی برای اولین بار مارکوپولو در قرن 13 میلادی، پس از بازگشت از چین غذایی شبیه به ماکارونی را به دربار هدیه کرد. این محصول به طور وسیعی در قرن بیستم وارد بازار مصرف عمومی و تجارت گردید. ماکارونی چون با آرد نول تهیه شده و فاقد سبوس است، ارزش غذایی ندارد و به دلیل حالت خمیری و زیاد جویده نشدن آن، موسین و پتیالین بزاق کمتر تولید شده و به راحتی هضم نمی شود. هم چنین فاقد فیبر گیاهی بوده، ایجاد یبوست می کند و باعث به وجودآمدن سم پتومائین و گازهای سمی دیگر در روده بزرگ می شود. غلات تصفیه شده نتایج تحقیقی در ایتالیا حاکی از آن است که رژیم غذایی حاوی مقادیر زیادی غلات بدون سبوس و به خصوص نان سفید، باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه می شود. آرد سفید و آرد برنج (بدون سبوس) و تمام غذاهایی که با این دو ترکیب می شوند، جزء غذاهای افزایش دهنده چربی خون به شمار می آیند. توصیه می شود به جای آن ها از آرد گندم، جو و برنج سبوس دار استفاده شود و به جای برنج سفید و آبکشی می توان از کته با شوید (شوید پلو) یا زعفران و زیره استفاده نمود. در صورت ضرورت می توان از برنج آبکشی به همراه سبوس دوم برنج استفاده کرد. تذکر: در برخی رستوران ها به برنج سفید زاج می زنند تا قد بکشد و شفاف شود در حالی که زاج، موجب شکنندگی عروق می شود. سس سس حاوی زرده تخم مرغ، روغن مایع و ادویه های مختلف بوده که مصرف بی رویه این گونه مواد مشکلات زیادی مانند سنگ های صفرایی، ناراحتی های کبدی، آلرژی و چرب شدن سریع پوست و مو و مهم تر و خطرناک تر از همه گرفتگی عروق کرونر قلب در بدن ایجاد می کند. در پژوهشی که در سال 2004 در آمریکا صورت گرفت، مشاهده شد که مصرف غذاهای بسیار چرب از جمله سس مایونز باعث افزایش خطر بروز سرطان روده بزرگ در افراد سالم می شود. توصیه می شود به جای آن از انواع سس های گیاهی طبیعی استفاده شود...

مولفان: دکتر غلامرضا کردافشاری - دکتر حوریه محمدی کناری - دکتر سید سعید اسماعیلی - دکتر مریم مقیمی انتشارات: نسل نیکان