کتاب نمود خود در زندگی روزمره – گافمن

برشی از متن کتاب

اجراها

اعتقاد به نقشی که انسان بازی می کند

وقتی کسی نقشی را بازی می کند، به شکل ضمنی از مشاهده گران خود می خواهد برداشتی را که در مقابل آن ها ارائه می دهد جدی بگیرند. از آن ها خواسته می شود بپذیرند شخصیت مقابل شان واقعا دارای ویژگی هایی که نشان می دهد هست، نقشی که اجرا می کند و واقعا نتایجی به دنبال دارد که به شکل ضمنی ادعا شده اند، و به طور کلی همه چیز همان طور است که به نظر می رسد. در همین زمینه دیدگاه عمومی این است که فرد اجرا و نمایش خود را در راستای منفعت دیگران ارائه می دهد. بی فایده نخواهد بود که بررسی اجراها را با عکس مساله آغاز کنیم و اعتقاد خود فرد را به برداشتی از واقعیت که تلاش می کند در ذهن افراد پیرامونش ایجاد کند بررسی کنیم.

در یک طرف انسان ممکن است با مجری ای مواجه شود که کاملا از اجرای خود متاثر شده؛ مجری ای که واقعا متقاعد شده برداشتی که از واقعیت به روی صحنه می برد برداشت حقیقی است. وقتی تماشاگران او هم به همین سان در مورد نمایش او متقاعد شده باشند – و به نظر می رسد این حالت عادی باشد – آن گاه تنها جامعه شناس یا کسی که نارضایتی اجتماعی دارد در مورد واقعی بودن آن چه اجرا می شود، ولو فقط یک لحظه تردید می کند.

اما در طرف دیگر، انسان ممکن است مجری ای را ببیند که به هیچ وجه از روال نمایش خود متاثر نشده. این احتمال قابل فهم است چرا که هیچ کس به اندازه ی خود مجری در یک موقعیت مشاهده ی خوب قرار ندارد تا کنش را از نزدیک بررسی کند. در چنین حالتی، ممکن است انگیزه ی مجری جهت دادن به اعتقاد حضار، صرفا به عنوان ابزاری در خدمت اهداف دیگر، باشد و نهایتا هیچ نگرانی ای راجع به تصویری که آن ها از او یا موقعیت شکل می دهند نداشته باشد. وقتی فرد نه به کنش خود اعتقادی دارد و نه نگرانی غایی از عقاید حضار، می توانیم او را فردی بد بین خطاب کنیم و کلمه ی بی ریا را برای کسانی کنار بگذاریم که به برداشت ایجاد شده از خود اعتقاد دارند. باید توجه داشت که فرد بدبین، علی رغم این عقب نشینی حرفه ای، ممکن است از نمایش متظاهرانه ی خود لذت های غیر حرفه ای ببرد و نوعی تهاجم روحی نشاط آور را تجربه کند، زیرا قادر است با چیزی که تماشاگرانش باید جدی بگیرند دلبخواهی بازی کند.

البته تصور ما این نیست که تمام مجری های بدبین در پی فریفتن مخاطبان خود در راستای منفعت یا سود شخصی هستند. فرد بدبین می تواند مخاطبانش را به خاطر آن چه به نظر خودش خیر و صلاح آن ها است، یا به خاطر خیر و صلاح اجتماع و غیره، فریب دهد. برای توضیح این امر نیازی نیست که مجریان آگاه اما افسرده ای مثل مارکوس آرلیوس یا شون تسو را مثال بزنیم. همه می دانیم که در مشاغل خدماتی، گاهی اوقات افرادی که ممکن است در حالت عادی بی ریا باشند مجبورند …