کتاب علم و مذهب – پیتر هریسون

برشی از متن کتاب

شاید همین آسان گیری در کاربرد تاریخ بوده است که گاهی خود تاریخ نویسان نیز تمایل پیدا کرده‌اند تا در به کارگیری الهیات طبیعی آسان گیر باشند. بی‌شک، مورخین معمولا پنداشته‌اند که اشاره نویسندگان مطالب علمی به وجود طرح و برنامه در طبیعت، دربردارنده باور این نویسندگان به آن مبحث کلاسیکی است که بیان می‌دارد از طرح آشکار موجود در طبیعت می‌توان به وجود طراح الهی آن پی برد. همان‌طور که خواهیم دید در صورتی که تعریف دقیق الهیات طبیعی در نظر گرفته شود چنین اشاراتی اغلب بسیار دور از الهیات طبیعی بوده‌اند. این اشارات یقینا به این منظور نبوده‌اند که مستقل از مکاشفه مسیحی، استدلالی عقلانی را برای وجود خدا و صفات آن ارائه دهند لیکن اغلب به این منظور بوده‌اند تا فقط نمونه‌هایی از طراحی خداوند را در بیان مکاشفه الهی یا تاکیدی بر آن عرضه دارند. در واقع بسیاری از مسیحیان، نوعی الهیات طبیعی شکل گرفته از عقلانیت را غیرممکن دانسته‌اند؛ از دیدگاه آن‌ها، توان استدلالی – عقلی فرزندان گناه‌کار بابا آدم آن قدر ناقص است که نمی‌توان از طریق آن و بدون مکاشفه نفس، خداوند را درک کرد. با این حال، واقعیت مزبور آن ها را از یافتن مصداق ‌هایی در ماهیت نظریه خلقت الهی باز نداشته است. بدین ترتیب، برای تاریخ نگار مهم می‌باشد که با توجهی شایسته به وضعیت معرفت شناسانه این گزاره‌های دینی به آنها نزدیک شود؛ به تعبیر دیگر، تاریخ نگار باید در جستجوی این باشد تا دریابد که چه ادعاهایی راجع به منبع معرفت دینی وجود داشته اند (البته در صورت وجود). آن ‌گونه که خواهیم دید این کار تاریخ نگار در تشخیص درست الهیات طبیعی، اقدامی بی ‌ارزش نیست بلکه راهی است برای آشکار ساختن اعمالی که چنین گزاره‌هایی به منظور خدمت به آنها پدید آمده‌اند یا در حقیقت امکان خدمت گزاری از سوی آنها در گذشته وجود داشته است.