کتاب شیمی پایه 2 – سومدال | دیانی

برشی از متن کتاب

فصل اول:پیوند شیمیایی

پیوند شیمیایی چیست؟ راه های مختلفی برای پاسخ به این سئوال وجود دارد، ولی ما پیوند را به عنوان نیرویی که دو یا تعداد بیشتری اتم را کنار هم نگه می دارد تا آن ها به صورت یک واحد عمل کنند، تعریف می کنيم. برای مثال واحد بنیادی آب مولكول H _ O _ H است، که با دو پیوند O _ H ساخته شده است. برای یافتن اطلاعاتی راجع به استحکام یک پیوند می توانیم انرژی لازم برای گسستن پیوند را، که “انرژی پیوند” نام دارد، اندازه بگیریم. اتم ها می توانند برای تشکیل یک انبوهه به چند روش با هم اندرکنش کنند.

فصل دوم: گاز

همه با گاز آشناییم. در واقع در انبوهی از گاز زندگی می کنیم، مخلوطی از نیتروژن [N₂ (g)]، اکسیژن [O₂ (g)]، بخار آب [H₂O (g)] و مقادیر اندکی از گازهای دیگر. پس درک ویژگی های گاز از دیدگاه عملی نیز مهم است. گازها از این جنبه نیز مهم هستند که نمونه ای بسیار خوب از روش علمی را نشان می دهند، روشی که در فصل ۱ کتاب آورده شده است. می دانیم که دمیدن هوا در بادکنک باعث انبساط آن می شود، هر چه هوای بیشتری بدمیم، حجم بادکنک بیشتر می شود. ولی با دمیدن هوای بیشتر در یک توپ فوتبال، حجم توپ زیاد نمی شود. توپ “سفت تر” می شود. در این حالت هوای افزوده شده باعث افزایش فشار داخل توپ می شود و کاری به حجم توپ ندارد. اگر یک بادکنک را در فریزر بگذارید کوچک تر می شود، یعنی حجمش کاهش می یابد. پس سرد کردن باعث کاهش حجم آن می شود. ویژگی های دیگر گاز مانند: فشار، حجم، دما و مقدار گاز در این فصل بررسی شده است.

فصل سوم: مایع و جامد

برای این که بفهمید سه حالت ماده چقدر با هم تفاوت دارند، کافی است در مورد آب بیندیشید. پرواز، شنا، و سر خوردن روی یخ با سه حالت آب سروکار دارد. در آبِ مایع شنا می کنیم و روی آب  جامد می سریم. هواپیما در هوایی حرکت می کند که دارای بخار آب (حالت گازی آب) است. ویژگی های مایعات بین ویژگی های گاز و جامدات است، ولی نه خیلی وسط. این موضوع را می توان با توجه به سه حالت آب درک کرد. برای مثال انرژی لازم برای تبدیل آب (مایع) به بخار (گاز) در ۱۰۰ درجه سیلسیوس هفت برابر انرژی لازم برای تبدیل یخ (جامد) به آب (مایع) در دمای صفر درجه سلسیوس است. این مقادیر نشان می دهد که رفتن از حالت مایع به حالت گاز تغییر شدیدتری نسبت به رفتن از حالت جامد به مایع است.

فصل چهارم: محلول

محلول مخلوطی همگن است، مخلوطی که در آن اجزای تشکیل دهنده به صورت یکنواخت در هم آمیخته اند. یعنی اگر از بخش های مختلف محلول نمونه بگیریم، نمونه های مشابهی به دست می آید. مثلا اولین جرعه چای با آخرین جرعه آن یکسان است. هوای اطراف ما محلولی گازی است که از N₂(g),O₂(g) و گازهای دیگر تشکیل شده است. محلول می تواند جامد هم باشد. برای مثال برنج مخلوطی از همگن مس و روی است.

فصل پنجم: اسید و باز

اسیدها مواد بسیار مهمی هستند. ترشی لیمو، هضم غذا در معده (و همچنین گاهی اوقات سوزش معده)، حل کردن سنگ برای ساختن کود، حل کردن مینای دندان و ایجاد کرم خوردگی و تمیز کردن لکه و چرکی، همگی کار اسید است. اسید یک ماده شیمیایی صنعتی مهم نیز به حساب می آید. در واقع سولفوریک اسید H₂SO₄ به لحاظ ميزان تولید در میان مواد شیمیایی رتبه اول را دارد. سالیانه تنها در ایالت متحده ۹۰۰۰ میلیون کیلوگرم سولفوریک اسید برای ساخت کود، پاک کننده ها، پلاستیک ها، مواد دارویی، باتری، و فلزات به کار می رود. با استفاده از ویژگی اسید _ باز می توان مواد جدید جالبی چون آدامس کف کننده ساخت. سرکه به خاطر داشتن استیک اسید رقیق ترش است، ترشی لیمو از بودن سیتریک اسید ناشی می شود. بازها که گاهی قلیا نامیده می شوند، نیز بر اساس طعم تلخ و لیز بودنشان شناخته می شدند. اکثر صابون های دستشویی و مواد تجاری موجود برای باز کردن لوله های گرفته “باز” هستند.