کتاب زیست‌شناسی 3 پایه دوازدهم زیر ذره بین

درباره‌ی کتاب زیر ذره‌بین زیست‌شناسی 3 پایه دوازدهم

کتاب زیر ذره‌بین زیست‌شناسی 3 پایه دوازدهم با شعار «کتاب درسی خیلی خیلی مهم است»، پایه و اساس خود را کتاب درسی برشمرده و با تکیه بر آن به تألیف رسیده است. تغییر محتوای درس‌ها، به دنبال خود، منابع کمک درسی جدیدی را می‌طلبند. از طرفی نحوه طراحی سؤالات کنکور به گونه‌ای است که کتاب‌های درسی را جزء به جزء و با نکات مفهومی و ترکیبی در اولویت قرار می‌دهند.

در همین راستا مجموعه «زیر ذره‌بین» بر آن شده تا با محوریت قرار دادن کتاب درسی، تمام موارد مورد نیاز در کنکور را در آن مشخص نموده و به حذف موارد غیر ضروری بپردازد. در نهایت اثری را عرضه نموده که دانش‌آموزان و متقاضیان شرکت در کنکور، زیر و بم کتاب درسی را بشناسند و مفاهیم و نکات آن را موبه مو بدانند. محتوای کتاب حاضر منطبق با برنامه کتاب درسی تدوین شده که دانش‌آموز هم‌گام با تدریس دبیر، بتواند آن را مورد استفاده قرار دهد. نگاه واژه به واژه و جزئی‌نگر سؤال‌های کنکور عاملی شده تا در اثر حاضر، زیر عبارات و جملات مهم خط کشیده و هر یک از قیدها با رنگ زرد متمایز شوند، مطالب مربوط به «ترین‌ها» (مهم‌ترین، بیشترین و…) با رنگ آبی و افعال خاص (توانستن، ممکن بودن) با رنگ قرمز مشخص گردند.

در کنار بیان هر مطلب، نکات مرتبط از کنکور سال‌های قبل نیز گنجانده شده به این طریق مخاطب می‌تواند ارتباطی بین محتوا و نحوه طرح سؤال ایجاد نموده و مطالب را با نگاه کنکوری مورد مطالعه قرار دهد. به عبارتی می‌توان گفت این اثر، همانند یک کتاب درسی دارای یاداشت ها و نکات مهمی است که توسط دانش‌آموز در حاشیه ی هر صفحه از آن  هنگام تدریس آموزگار نوشته می‌شود. از دیگر ویژگی‌های این کتاب، مشخص کردن مطالب و مباحث ترکیبی این پایه با پایه‌های دهم و یازدهم به انضمام بیان نکات مربوط به تصاویر می‌باشد که از موارد مهم و قابل توجه در طراحی سؤالات کنکور محسوب می‌شوند.

به طور کلی سعی شده تا «کتاب درسی زیر ذره‌بین»، به عنوان اثری مکمل، یاری‌گر دانش‌آموزان در تجزیه و تحلیل مسائل کنکور در سطح بالایی باشد. «ایستگاه اطلاعات» در پایان هر فصل، حاوی مجموعه سؤالاتی است که مخاطب می‌تواند ضمن سنجش آموخته‌هایش، به مرور مباحث بپردازد تا یادگیری وی تکمیل و تثبیت شود.

بخشی از کتاب زیر ذره‌بین زیست‌شناسی 3 پایه دوازدهم

بعد از کشف پادزیست‌ها (آنتی‌بیوتیک‌ها) در نیمه قرن گذشته، آدمی به یکی از کارآمدترین ابزارهای دفاعی در برابر باکتری‌های بیماری‌زا مجهز شد و توانست در نبرد با آنها پیروز شود. با این وجود، مدتی است که از گوشه و کنار دنیا خبر می‌رسد باکتری‌ها نسبت به پادزیست‌ها مقاوم شده‌اند. گرچه دانشمندان با طراحی داروهای جدید، برتری انسان را در این نبرد هم‌چنان حفظ کرده‌اند اما در عین حال، روند مقاوم شدن باکتری‌ها آدمی را سخت نگران کرده است. مقاوم شدن باکتری‌ها نسبت به داروها، یکی از مثال‌هایی است که نشان می‌دهد «موجودات زنده می‌توانند در گذر زمان تغییر کنند». این تغییر چگونه رخ می‌دهد؟

تغییر در گذر زمان

کنکور: افراد دارای صفت مطلوب به تدریج ویژگی‌های جمعیت خود را تغییر می‌دهند. (سراسری 97)

به انسان‌های اطراف خود نگاه کنید. همه انسان‌ها ویژگی‌های مشترکی دارند که باعث می‌شود آنان را در گروهی به نام «انسان» قرار دهیم. در عین حال، در میان انسان‌ها «تفاوت‌های فردی» نیز وجود دارد که باعث شناخت آنها از یکدیگر می‌شود. تفاوت‌های فردی منحصر به انسان نیست. در میان افراد گونه‌های دیگر هم تفاوت‌های فردی مشاهده می‌شود.

تفاوت‌های فردی چگونه می‌تواند در پایداری گونه مؤثر باشد؟ این سؤال را با ذکر مثالی پاسخ می‌دهیم. فرض کنید در نوعی از جانوران، افراد تحمل متفاوتی نسبت به سرما دارند؛ یعنی بعضی‌ها می‌توانند سرما را تحمل کنند. اگر سرمای شدیدی رخ دهد، آنان که سرما را تحمل می‌کنند (صفت مطلوب)، شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند. بنابراین، این افراد، بیشتر از دیگران تولیدمثل می‌کنند و در نتیجه صفت تحمل سرما، بیش از گذشته، به نسل بعد منتقل می‌شود. اگر سرما هم‌چنان ادامه یابد، باز هم آنها که سرما را تحمل می‌کنند، شانس بیشتری برای تولید مثل و انتقال صفت به نسل‌های بعد را خواهند داشت. بنابراین، بعد از مدتی با جمعیتی روبه‌رو خواهیم شد که در آن، تعداد افرادی که سرما را تحمل می‌کنند در مقایسه با جمعیت اول، بیشتر است و این یعنی تغییر در جمعیت.

مثال ساده‌ای که در بالا عنوان شد، نشان می‌دهد که برای تغییر، شرایطی لازم است. یکی از این شرایط، وجود تفاوت‌های فردی است. وقتی تفاوت فردی هست، این سؤال پیش می‌آید که کدام تفاوت‌ها بهترند. در مثال ما، آنها که سرما را تحمل می‌کردند، در مقایسه با بقیه، شانس بیشتری برای زنده ماندن داشتند. با کمی دقت متوجه می‌شویم که این «بهتر» بودن یک صفت همیشگی نیست بلکه شرایط محیط تعیین‌کننده صفات بهتر است. اگر هوا به جای سرد شدن، گرم می‌شد، آنگاه افراد دیگری شانس زنده ماندن داشتند.

بنابراین، زیست‌شناسان از واژه «صفت بهتر» استفاده نمی‌کنند بلکه به جای آن می‌گویند «صفت سازگارتر با محیط». به روشنی دیده می‌شود این «محیط» است که تعیین می‌کند کدام صفات با فراوانی بیشتری به نسل بعد منتقل شوند. این فرآیند را که در آن افراد سازگارتر با محیط انتخاب می‌شوند، یعنی آنهایی که شانس بیشتری برای زنده ماندن و تولید مثل دارند، انتخاب طبیعی می‌نامند.

کنکور: در اغلب موارد، تعداد محدودی از زاده‌های یک جاندار قادر به بقا و زادآوری هستند.

کتاب زیر ذره‌بین زیست‌شناسی 3 پایه دوازدهم، به قلم مرتضی رضایی توسط  انتشارات کتب آموزشی پیشرفته به چاپ رسیده است.