کتاب رشادت علوم چهارم [۴] ابتدایی مبتکران

برشی از متن کتاب

شما با آهنربا آشنا هستید و می دانید که وسایلی هم چون سنجاق و میخ های آهنی را به خود جذب می کند. دریانوردان از زمان های قدیم به کمک آهنربا جهت یابی می کردند و مسیر خود را در دریا و اقیانوس تشخیص می دادند. وقتی در یخچال را می بندیم آهنرباهایی که درون نوار پلاستیکی دور آن کار گذاشته شده است، در یخچال را به بدنه ی آن می چسباند. در طبیعت نیز سنگ هایی یافت می شوند که می توانند قطعه های کوچک آهن را به خود جذب کنند. مگنتیت یکی از این سنگ هاست.

چه موادی جذب آهن ربا می شوند ؟

آزمایش ها و بررسی های انجام شده ب روی مواد مختلف نشان می دهد که علاوه بر آهن، فلزات نیکل و کبالت و هم چنین آلیاژهایی که از آن ها ساخته شده اند جذب آهنربا می شوند و فلزاتی مانند مس، طلا، آلومینیوم، نقره و … نمی توانند جذب آهنربا شوند.

آلیاژ ( همجوشه ) : به مخلوطی که معمولا از دو یا چند فلز ساخته می شود آلیاژ یا همجوشه گفته می شود.

قطب های آهنربا : اگر یک آهنربا را درون براده های آهن بیندازید و سپس آن را بردارید، می بینید که به بعضی از نقاط آهنربا، براده ی آهن بیشتری چسبیده است. این نقاط از آهنربا که خاصیت آهنربایی در آن جا بیش تر از سایر نقاط است، قطب های آهنربا نامیده می شود.

آهنرباها به شکل های مختلفی ساخته می شوند. آهنرباهای تخت، نعلی شکل، حلقه ای، میله ای و کروی شکل های مختلف از آهنربا هستند. یک آهنربا به هر شکلی که ساخته شود دارای دو قطب است یکی قطب N و دیگری قطب S.

اگر یک آهنربا را به دو از اجسام آهنی، آزادانه بیاویزیم همواره در جهت شمال – جنوب قرار می گیرد. ( در این صورت آهنربا مانند قطب نما عمل می کند ). به همین خاطر قطب های آهنربا را به قطب N یا شمال یاب و قطب S یا جنوب یاب نامگذاری می کنند. در آهنربای نعلی شکل، یکی از شاخه های آهنربا قطب N و دیگری قطب S است. هم چنین در آهنباهای حلقه ای معمولا دو سمت بالا و پایین آهنربا قطب های آهنربا را تشکیل می دهند.

اثر قطب های آهنربا بر یکدیگر :

برای آن که اثر قطب های آهنربا بر یکدیگر را ببینید آزمایش زیر را انجام دهید.

۱ – یک آهنربای تیغه ای را توسط نخ از وسط آن آویزان کنید.

۲ – قطب ۲ آهنربای دیگری را به قطب N آهنربای آویخته شده نزدیک کنید.

۳ – آزمایش مرحله ی ۲ را با قطب N تکرار کنید.

از آزمایش هایی نظیر آزمایش بالا نتیجه می شود که، قطب های همنام آهنربا یکدیگر را می رانند ( دفع می کنند ) و قطب های ناهمنام آهنربا یکدیگر را می ربایند. ( جذب می کنند. )